Yıl 2022… İklim krizi ciddi boyutlarda… Ancak bu yeni bir konu değil! 1750’li yıllarda başlayan Sanayi Devrimi ile atmosferdeki sera gazı oranında büyük bir artış yaşandı. Karbondioksit miktarı yüzde 40 civarında yükselerek 280 ppm’den 394 ppm’e ulaştı. Buna sebep olan ana faktörlerin başında ise fosil yakıtların kullanılması ve ormansızlaşma yer alıyor. O tarihlerden günümüze katlanarak devam eden iklim değişikliği ve yıkıcı sonuçları, yeryüzündeki tüm canlılarda geri dönüşü olmayan tahribatlar bırakıyor.
Ekolojik dengenin tamamıyla şaştığı bir çağda bizlerin de psikolojisi iyi değil. Dünya için attığınız ve atmadığınız her adım için kendinizi sorumlu hissediyor musunuz? Dünyanın bu gidişatına karşı bireysel açıdan alabileceğimiz birçok önlem var. Gelin, 2022 hepimiz için daha çevreci geçireceğiniz bir yıl olsun. Yeşil kararlar alın ve uygulayın. Böylece hem psikolojiniz iyileşsin, hem de dünya.
İşte dünyanın bu kötü gidişatına dur diyebileceğiniz 14 çevreci adım…
1) Ev Atıklarını Azalt
Fotoğraf: Ben Kerckx
2020 TÜİK verilerine göre belediyeler aracılığı ile toplanan kişi başı günlük ortalama atık miktarı 1,13 kg. İş yerleri, santraller, işletmeler, sanayi bölgeleri, sağlık kuruluşları ve haneler de dahil olmak üzere toplam atık miktarı 104,8 milyon tonu buldu, 2018’e göre atık miktarı %10,5 artış gösterdi. Üstelik bu rakamın 30,9 milyon tonu da tehlikeli atık sınıfında.
Görüldüğü üzere atıklar, çevre için son derece tehlikeli. Atık yönetimine katkı için gündelik yaşamda çıkan atıkları mümkün olduğunca azaltabilir, gereksiz alışveriş ve tüketimden kaçınabilir, kişisel hijyen ve ev temizliği ürünlerini kendiniz hazırlayabilirsiniz. Ambalajlı ürünleri satın almayı bırakabilir, atık sebze ve meyvelerden kompost yapabilirsiniz. Ayrıca atıksız alışveriş ve atıksız bir banyo için gerekli olan tüm tüyolara ilgili kelimenin üzerine tıklayarak ulaşabilirsiniz.
2) Geri Dönüşüme Katkıda Bulun
Bir evde geri dönüşüm uygulamaları ne kadar fazla olursa, çevreye verilen zarar da o kadar azalmış olur. Ev tipi atıklarınızı türüne göre ayrıştırmanız ve geri dönüşüm çöp kovalarında biriktirmeniz atık yönetimi ve çevre kirliliğini önleme açısından değerli bir adım.
Diğer bir husus da geri dönüştürülmüş ya da yeniden değerlendirilmiş her besin, her eşya ya da her madde, hem atık olmaktan çıkar hem de bir ihtiyacınıza yeni bir satın alma yapmaksızın cevap vermiş olur. Sorumlu bir tüketim anlayışı getiren geri dönüşüm bilinci ile kullanmadığınız kıyafetleri değerlendirebilir, eski eşyalarınızı yeniden dekore edebilir ve kıyıda köşede kalmış araç gereçleri mahallenizdeki sokak hayvanları için birer barınağa dönüştürebilirsiniz.
3) Tek Kullanımlık Eşyaları Hayatından Çıkar
Fotoğraf: Red Dot
Pandemi döneminde hijyen odaklı yaşam nedeniyle artış gösteren tek kullanımlık eşyaların çevreye olan zararı ortada. Oysa sağlığı korumanın ve hijyeni sağlamanın yolu “tek kullanımlık” eşyaları tercih etmek olmamalı.
Mesele sadece iki yıldır içinde olduğumuz pandemi değil tabii. Son 50 yılda plastik kullanımı 20 kat arttı. Eğer önlem alınmazsa bu oran takvimler 2050’yi gösterdiğinde dörde katlanacak. Zira ekolojik sistem, bu atık yükünü kaldıracak dayanıklılıkta değil.
Peki, tek kullanımlık eşyalardan nasıl vazgeçebiliriz? Şöyle birkaç örnek ile sıralayalım:
- Maske gibi çok sık kullandığımız kişisel koruma ürünlerinin kullan at seçeneği yerine yıkanabilir olanlarını tercih edin.
- Kişisel hijyen ve ev temizliği için tek kullanımlık temizlik mendilleri, kağıt havlular ve ıslak mendiller yerine uzun ömürlü yıkanabilir ürünleri kullanın.
- Kuaföre giderken evinizden havlu, manikür kabı, terlik ve bazı kişisel bakım eşyalarınızı yanınıza alın.
- Paket servis ve online alışveriş alışkanlığınızı sınırlayın.
- Alışverişe giderken bez çantanızı yanınıza alın.
- Paketli gıdalar yerine ihtiyaçlarınızı açık ürün reyonlarından karşılayın.
- Kahve ya da çay satan dükkanların “take away” hizmetleri için sundukları karton bardaklar yerine kendi içecek termosunuzu kullanın.
4) Yakıttan, Sudan ve Enerjiden Tasarruf Et
Fotoğraf: Artem Podrez
Temel kaynakların tasarrufu, en mühim konulardan biri diyebiliriz. Dünyanın artık yenilenebilir enerji kaynaklarına yöneldiğini daha da ötesi bunun artık bir zorunluluk olduğunu biliyoruz. Sizler de evdeki enerji ve temel kaynakların yönetimini basit ama etkili adımlarla gerçekleştirebilirsiniz. Evinizde iyi yapılmış bir ısı yalıtımı varsa enerjiden de tasarruf ediyorsunuz demektir. Enerji tasarruflu kapılar ve çift camlı pencereler kullanmanız ısı yönetimi için ideal olacaktır. Çatınıza güneş paneli sistemi yaptırmak, sıcak su elde etmek için çevreci bir yöntemdir. Ek olarak güneşi elektrik üretimi için de sürece dahil etmek, enerji kaynaklarının verimli kullanılmasına iyi bir örnektir.
Enerji tasarruflu ürünler kullanmayı unutmayın. Geleneksel ışıklandırma sistemlerinden yüzde 80 daha az enerji tüketen kompakt floresan, LED, halojen ve ampul lambalara evinizde yer açabilirsiniz. Bu tip ürünler %25 daha uzun ömürlü ve daha çevrecidir.
Su krizi kapıda. Suyu çok kontrollü kullanmak ve akılcı çözümler geliştirmek zorundayız. Unutmayın ki musluktaki küçük bir sızıntı yılda 5 bin litre civarı su israfına yol açabilir. Su israfını engellemek için meyve ve sebzeleri akan suda değil su dolu bir kapta yıkamak, kişisel hijyen esnasında suyu boş yere akıtmamak, su tasarrufu aparatı olan perlatör kullanmak ve yağmur suyu biriktirmek gibi çeşitli önlemlere hayatınızda yer verebilirsiniz.
5) Seyahat ya da Ulaşım Alışkanlıklarını Değiştir
Her yıl ortalama bir aracın karbondioksit salınımının 6-9 ton arasında değişmesi, havacılık sektörünün iklim değişikliğindeki payının %5 civarında olması, seyahat biçimleri ve ulaşım tercihlerinin önemini ortaya koyuyor. Bireysel olarak ortaya çıkardığımız karbon ayak izini azaltmanın yolu da zorunlu olmadıkça uçmamaktan ve toplu taşıma araçlarını kullanmaktan, şartlar uygunsa işinize ve alışverişe sıfır karbon olan bisiklet ile gitmekten geçiyor.
6) Tatil Organizasyonun İçin Etik Seyahat Planı Yap
Fotoğraf: Langll
Son dönemlerde sık duyduğumuz etik seyahat, sürdürülebilir tatil gibi konular, esasında dünyanın geldiği noktada sorumlu kişilerin beklentilerini karşılaması ile daha cazip hale geldi. Duyarlı tatil yapmak isteyen pek çok kişi; çevrenin zarar görmediği, doğal kaynakların kullanımda olduğu sürdürülebilir tatil rotalarını seçmeye özen gösteriyor. Gittikleri bölgelerde çevresel aksaklıkları gidermek için gerektiğinde çalışmayı da ihmal etmiyor. Siz de doğanın geri dönüşüm ilkesine destek vermek istiyorsanız etik seyahat planı yapabilirsiniz. Bu minvalde etik seyahat için dünyadan; Cape Verde, Kosta Rika, Jamaika, Tuvalu, Moğolistan, Samoa ve Uruguay gibi ülkeleri örnek gösterebiliriz.
Konuyla ilgili daha detaylı bilgiye ise buradan ulaşabilirsiniz.
7) Organik ve Mevsimine Uygun Beslen
Fotoğraf: Markus Spiske
Sürdürülebilir bir dünya ve sağlığımız için organik ürünleri tercih etmek elzem bir konu. Kısa zamanda devasa ve hızlı üretim için şart koşulan genetik ıslah yöntemleri ve kimyasal kullanımı, hem çevresel tahribatı arttırıyor hem de sağlığımızı bozuyor. Mevsimine uygun beslenmemek de çeşitli ilaçlanma prosedürlerini ve yapay meyve – sebze yetiştiriciliğini ortaya çıkarıyor.
Dolayısıyla organik ürünler tüketmek aşağıdaki faydaları da beraberinde getiriyor:
- Sofranızdaki organik meyve ya da sebzenin tarladan sofranıza gelinceye kadar tüm yetişme sürecini denetlenme imkanına sahip olursunuz. Üzerindeki organik sertifika barkodu ile nasıl bir üretim yapıldığına dair bilgi sahibi olabilirsiniz.
- Küçük ve yerli üreticiye destek olabilirsiniz.
- Sürdürülebilir tarım uygulamalarına destek vermiş olursunuz.
- Organik GDO’suz ürünler tercih ederek sağlıklı beslenme yolunda önemli bir adım atarsınız.
8) Sürdürülebilir Bir Beslenme Planına Geç
Günümüzün moda beslenme programlarını ya da popüler diyetleri bir kenara bırakın. Önemli olan bedeninizi iyi tanımanız ve size iyi gelecek olanı bilmeniz. Örneğin sadece hayvansal kaynaklı ve protein ağırlıklı bir beslenme biçimi sürdürülebilir değil. Ayrıca tek yönlü diyetlerin de sağlığa zarar verdiğini unutmamak gerek. Bu noktada sürdürülebilir beslenme, gereksiz tüketimin önüne geçmeyi hedeflediği gibi, vücudunun ihtiyacı olan besinleri dengeli ve bir ömür sürdürülebilir bir biçimde sunmayı kapsar.
Sürdürülebilir bir beslenme planının içinde elbette sürdürülebilir bir mutfak ve sürdürülebilir bir alışveriş anlayışı var. Sürdürülebilir tarım ilkelerini hiçe saymış paketli ve GDO’lu ürünler satın almak yerine, katkısız ve organik ürünlerden oluşan bir alışveriş listesi yapabilirsiniz. Yerli ürünleri tercih edebilir, pazar ya da manavdan alışveriş yapabilir, mevsimine uygun beslenebilirsiniz. Örneğin Amazon ormanlarını korumak için palm yağı içeren ürünleri tercih etmeyebilir, kafesli yetiştiriciliğe karşı durmak için organik yumurta tüketebilir ve yoğurt, sirke, peynir, turşu gibi geleneksel gıdaları evde kendiniz hazırlayabilirsiniz.
9) Hayvansal Ürün Tüketimini Azalt
Fotoğraf: Simon Berger
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), sera gazı salınımının en büyük faktörleri arasında hayvancılık ve tarım endüstrisinin baş sıralarda yer aldığını söylüyor. Dünya nüfusunun hızla çoğalması, hayvan yetiştiriciliği için gerekli olan arazi alanı ve suya olan ihtiyacı arttıracağı için bu olası sonuç, bazı handikapları da beraberinde getiriyor. Ormansızlaşmanın hızlanması ve biyolojik çeşitlilikteki azalma gibi yıkıcı etkiler gündemde. Dolayısıyla çözüm, hayvansal ürün tüketimini sınırlandırma ile yakından ilişkili. Ne kadar az et ve hayvan kaynaklı ürün tüketirsek o kadar sera gazı emisyonunu düşürebileceğiz. Günümüzde protein ihtiyacını sebze ve baklagillerden karşılayan vegan burgerler ve bitki bazlı et üretimi söz konusu. Şu sıralar revaçta olan vegan restoranların sayısı giderek artıyor. Siz de hayvansal ürün tüketiminizi azaltabilir, bazı günler kararınızı vegan seçimlerden yaparak bir denge kurabilirsiniz.
10) İkinci El Ürünleri Tercih Et
İkinci el ürünleri tercih etmek, en başta fabrikasyon üretim hızını kesecek. Bu da daha az su ve enerji kullanımı sağlayacak. Bir tişörtün üretiminde dahi 2 bin 700 litre su harcandığının farkına vardığımızda ikinci el ürün satın almanın çok daha çevreci bir adım olduğunu görebiliriz. İkinci el ürünleri tercih etmenin ayrıca ekonomik ve sürdürülebilir bir deneyim olması da her açıdan sizi daha iyi hissettirebilir.
11) Sürdürülebilir Yaşam İçin Çevre Dostu Aplikasyonları İndir
Fotoğraf: Liza Summer
Dünya, dijital bir donanım ile çevriliyken sürdürülebilirlik adına teknolojiden faydalanmak son derece mantıklı görünüyor. Artık günümüzde sürdürülebilir yaşam felsefesini destekleyen pek çok mobil uygulama mevcut. Bu uygulamalardan bazılarını telefonunuza indirebilir, çevre dostu adımlarınızı daha net biçimde takip edebilirsiniz. Önerdiğimiz aplikasyonlar için buraya tıklayabilirsiniz.
12) Belirli İhtiyaçlarını Karbon Emisyonunu Azaltan Firmalardan Karşıla
Duyarlı ve sorumlu firmalar “sıfır karbon”, “sıfır atık”, ya da “atıksız yaşam” projeleri ile ön plana çıkıyor. Kimi firmalar gelecek yıllarda çevre için ulaşmayı hedefledikleri taahhütlerini açıklıyor kimileri sosyal sorumluluk projelerine imza atıyor. Henüz bu adımları denetleyecek uluslararası kabul görmüş bir standart olmasa da size samimi gelen karar ve uygulamalarını beğendiğiniz firmaların ürün ve teknolojilerini tercih edebilirsiniz.
13) Çevreyi Koruyan ve Farkındalık Yaratan Sivil Toplum Kuruluşlarına Destek Ol
Fotoğraf: Markus Spiske
Sosyal ve etkileşim boyutu ile size kendinizi çok iyi hissettirecek bir adım daha! Bazen bireysel olarak alacağınız bir karar okyanusta bir damla gibi görünse de sizin gibi düşünen tüm niyetler birleştiğinde büyük bir güç meydana gelir.
İklim değişikliği, çevre kirliliği, su yönetimi gibi ekolojik sistemin iyileşmesi için hizmet veren pek çok sivil toplum kuruluşunun gönüllüsü olmak için başvurabilir, seslerini duyurmalarına yardımcı olabilirsiniz.
14) Daha Fazla Doğayla İç İçe Ol
Elbette ki daha sayısız adım sayabiliriz ancak bu yazı için son adımımızı “doğa” olarak belirledik. Psikolojik olarak kendimizi en huzurlu ve akışta hissedeceğimiz yer kuşkusuz doğa! Doğa ile iç içe olmak demek; doğaya hizmet etmek, onun ihtiyaçlarını anlamak, ona iyi davranmak ve onu iyi beslemek demek.
Peki, bu nasıl mümkün olabilir? Tabii ki doğanın sürdürülebilir döngüsüne zarar vermemekle! Kısacası çevreye zarar veren her karara, her uygulamaya ya da her görüntüye ses çıkarmaktan imtina etmeyin. Elinizi taşın altına koyduğunuz sürece kendinizi daha iyi hissedeceksiniz.
Kapak Fotoğrafı: Stokpic
