Türkiye İstatistik Kurumu’nun (20 Nisan 2021’de) yayımladığı rapora göre 83 milyon 614 bin 362 kişi olan Türkiye nüfusunun 22 milyon 750 bin 657’sini çocuk nüfus oluşturuyor. Yani 2020 yılının sonunda elde edilen TÜİK verilerine göre toplam nüfusun %27,2’si çocuk nüfus. Bu istatistiği paylaşarak yazımıza başlamamızın nedeni ise “farkındalık”. Sayıları bu kadar kalabalık olan kitleyi bilinçli bir şekilde yetiştirmek, onlara doğayı korumayı öğretmek ve duyarlı bir birey olmalarına destek vermek o kadar önemli ki.
Gelecekte dünyamızı emanet edeceğimiz çocuk ve genç nüfusa sürdürülebilirlik bilinci kazandırmak artık en birincil sorumluluklarımız arasında. Peki çocuklara bu bilinci aşılamak için neler yapabiliriz? Detaylar yazımızdaki altı adımda…
1) Evdeki Kaynakları Tasarruflu Kullanmaları İçin Onlara Rol Model Olun
Fotoğraf: Cdc
Sürdürülebilirlik gerçekten de ilk olarak evde başlıyor. Ailelerin sürdürülebilir bir dünyaya destek vermek için yapabilecekleri onca adımın başında çocuklarına tasarruflu olmayı öğretmek geliyor. Özellikle evdeki su, elektrik ve doğal gaz gibi hayatın devamı için elzem olan kaynakların minimal ve gerekli ölçülerde kullanılması, bu sürecin çocuklar tarafından anlaşılması mühim.
Dişlerini fırçalayan çocuğunuza suyu boş yere akıtmamasını, tuvalet ihtiyacını giderdikten sonra suyu ve tuvalet kağıdını makul ölçüde tüketmesini, kullanmadığı elektronik cihazları kapatmasını ya da uyku modunda tutmasını, gereksiz yanan ışıkları kapatmasını anlatabilir, tüm bunları en başta siz uygulayarak ona örnek olabilirsiniz. Bulaşık makinesini dolmadan neden çalıştırmadığınızı, çamaşır makinesini ve elektrik süpürgesini gereksiz neden açmadığınızı farkına varmalarını sağlayabilirsiniz.
Ayrıca alacağı oyuncak ya da teknolojik ürünleri, enerji sınıfından seçmesi için onu yönlendirebilir, nedenini basit ifadelerle açıklayabilirsiniz.
2) Atıksız Yaşam Kültürünü Edindirmeye Çalışın
Fotoğraf: Merakist
Atık yönetimi ve atıksız yaşam, sürdürülebilirlik bakış açısının en revaçtaki konularından. Çocuklarınıza atıksız yaşam için kazandırabileceğimiz çok şey var. Bunların arasında atıksız bir banyo anlayışı dünyadaki plastik yükünü azaltmada önemli bir katkı sunabilir. Örneğin kimyasal ambalajlı sıvı şampuanlar yerine plastiksiz ambalaj imkanı tanıyan katı sabun formundaki şampuanlar, duş jelleri yerine vücut sabunları, tek kullanımlık kağıt havlular yerine pamuk havlular kullanmaya teşvik edebilirsiniz. Lif ya da kese konusunda ise banyo ponponları plastik maddeler içeriyorken el işi örgü lifleri masum bir seçenek. Diğer bir konu da mutfak atıkları. Bu atıklar için kompost uygulaması son derece sağlıklı ve verimli.
Atıksız alışveriş yapmak da atıksız yaşam kültürünün başında geliyor. Yoğurt, turşu, sirke gibi geleneksel gıda ürünlerinin evde yapımından tutun bez poşetle alışverişe çıkmaya, evden getirdiğiniz kaplarla açık ürün reyonlardan satın almaya, yerel ve plastiksiz paketli ürünler seçmeye ve ikinci el ürünler tercih etmeye kadar birçok farklı detaya ailece dikkat edebilirsiniz. Daha fazla bilgiye ise buradan ulaşabilirsiniz.
3) Çevreyi Koruma ve Çöpleri Ayrıştırma Bilinci Kazandırın
Fotoğraf: Freepik
Söz konusu çevre olunca akan sular durmasın ama en dikkat etmemiz gereken konuların da başında gelsin. Malum çevre kirliliğinin neden olduğu iklim krizi ortada. Artık doğamıza gözümüz gibi bakmamız gerekiyor. Çocuklarımıza aşılayacağımız bu duyarlılık, eylem ve söylem tutarlılığını gerektiriyor hiç şüphesiz.
Onlarla dışarıya çıktığımızda çevremizde gördüğümüz bir çöp ya da atığın yanlış yerde durduğunu, yerlerde gördüğümüz plastik maddelerin yol açtığı yıkımı usanmadan anlatın. Daha da ötesi harekete geçip o atıkları yerden alarak çöp kutusuna atmaktan hiç gocunmayın ve bu çöp toplama işini çocuklarınıza birlikte yapın. Çocuklarınıza çöpleri ayrıştırmanın ve geri dönüşümün öneminden bahsederek cam, plastik, kağıt ve diğer atıklar için olan ayrı çöp kutularını tanıtın.
Okul ulaşımında mümkün olduğu durumlarda karbon ayak izi sıfır olan bisiklet kullanımını veya yürümeyi onlara aşılayabilir ya da toplu taşıma araçlarına teşvik edebilirsiniz. Orman, piknik ve mesire alanı gibi yerlerde oluşabilecek orman yangını ve çevre kirliliğine atık konusuna çok dikkat edin. Ailece yeşillendirme ve ağaçlandırma kampanyalarına katılın, birlikte fidan dikin, ağaç ve çiçekleri sulayın.
4) Geri Dönüşüm Fikirlerini Hayata Geçirin
Fotoğraf: Freepik
Evet! Bu adım hem eğlenceli hem de yaratıcı. Eminiz evinizde ve diğer yaşam alanlarınızda geri dönüştürülmeyi bekleyen sayısız eşya, alet ya da çeşitli araçlar vardır. Bu kullanılmayan ve yer kaplayan eşyalarınıza yeniden can vermek, ihtiyacınız olan bir ürüne dönüştürmek kendinizi çok iyi hissettirmez mi? Bir de tüm bunları sürdürülebilirlik bilinci kazandırmak istediğiniz çocuklarınızla birlikte yaptığınızı hayal edin…
O halde çocuklarınızı etrafınızda toplayın ve kolları sıvayın. Onlar için bu adım, benzersiz ve çok keyifli bir etkinliğe dönüşebilir.
Bu etkinlikler neler mi olabilir? İşte geri dönüşüm uygulamalarından birkaç örnek…
Tabii ideal olan plastiği hiç eve sokmamak ama en azından evinizdeki plastik tabakları değerlendirerek atık olmasını engelleyebileceğiniz bir fikir verelim. Plastik tabakları zevkinize göre kesip, boyayıp düğme, boncuk gibi eşyalarla renklendirip duvar süsleri yapabilirsiniz. Bozulan ampulleri su, kum ve yeşillik ile doldurup süs akvaryumları dizayn edebilir, eski araba lastiklerine kumaş ya da iplerden döşeme yaparak oturak haline getirebilirsiniz. Bir orta sehpaya da dönüştürebilirsiniz. Konserve kutularını defter kapları ile kaplayabilir çocuklarınızın kırtasiye malzemeleri için onları bir organizer’a ya da kalemliğe çevirebilirsiniz.
Ayrıca çocuklarınızla birlikte evdeki basit eşya ve aletleri kullanarak semtinizde yaşayan sokak hayvanları için sürdürülebilir barınaklar üretebilirsiniz. Bu tip barınak fikirlerine buradan ulaşabilirsiniz.
5) Alışveriş ve Tüketim Güdüsünü Dengeli Bir Oranda Tutun
Fotoğraf: Drz
Unutmayın! Bu adımın sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için önce siz ebeveynlerin daha az alışveriş yapması, daha az paketli gıda alması ve daha az tüketmesi gerekmekte. Çocuğunuz, sizin gösterdiğiniz tutumları hayata geçirme eğiliminde oluyor. Dolayısıyla bir markete ya da AVM’ye alışverişe gittiğinizde minimal ve ihtiyacınız olan seçimleri yapıyor olduğunuzda, çocuğunuz da ihtiyacı olmadığı şeyi almamayı, stok yapmamayı bilinçaltında yerleştirmeye başlayacak.
Sizden bağımsız birçok dış faktör etkisiyle gelişebilecek tüketme arzusuna karşı ise israfın dünyamıza olan zararlarından ve kaynakların hızla tükeniyor olduğu gerçeğinden bahsedebilirsiniz. Ayrıca aldığımız ya da tükettiğimiz her bir fazla ürünün ambalajından tutun da üretim ve tedarik sürecine kadar karbon ayak izi oluşturduğunu ve çevredeki yıkıcı etkilerini anlatabilirsiniz. İlk başlarda ağır gelebilecek bu ifadeleri yalın, basit bir şekilde ve aynı tutarlılıkla devam ettirdiğinizde çocuğunuzda mutlaka yer edeceğine inanın.
6) Çocuğunuzla Birlikte Doğa Dostu Kitaplar Alın
Fotoğraf: Catherine Hammond
Onlara seçme özgürlüğü tanıyın. Süreç o zaman daha hevesli ve eğlenceli olacaktır. Kitap okuma alışkanlığı kazandırmanın ötesindeki bu adım, “Artık okuyacağın kitapları sen seçebilirsin ancak bu alışverişimizin teması dünyaya bir iyilik yapmak olsun.” şeklindeki bir ifadeyle çocuğunuzu yeşil felsefeli ve doğa dostu kitaplara yönlendirebilir. Üstelik onca kitap arasından birlikte seçim yapabilir ve kendi seçimlerini yapması için ona alan bırakabilirsiniz.
Kapak Fotoğrafı: Sharon-Mccutcheon
