“Asıl zenginlik bir şeylere sahip olmaktan veya serbestçe harcamaktan değil, elindekileri akıllıca kullanmaktan geçer.” -Miguel de Cervantes
Her yıl yalnızca ABD’de reklam bütçesine 230 milyar dolar ayrılıyor. Bu reklamların neredeyse hepsinin ortak gayesi ise bizi dürtüsel bir alışveriş yapma döngüsüne sokup para harcatmak. Sosyal medya ise işin bambaşka bir boyutu; alışverişin var ettiği “mükemmel” yaşamlar sergisi. Fakat kaynaklar kısıtlı, dünya nüfusu gitgide artıyor ve gezegenin gücü de yavaş yavaş tükeniyor. Bu yüzden çevre bilincine sahip insanlar olarak alışveriş yapmadan önce şöyle bir frene basıp bu alışverişe gerçekten ihtiyacımız var mı diye düşünmemiz gerekiyor. Bu düşünceyi kolaylaştırmak için de kendimize yöneltebileceğimiz bazı sorular var.
Bu Eşyaya Gerçekten İhtiyacım Var Mı?
Bu soru, gereksiz yere alışveriş yapmanın önüne geçebilmek adına sormamız gereken soruların başında geliyor. Bazen bilinçsiz bir şekilde kendi kişisel dürtülerimizi tatmin etmeye yönelik eşyalar satın alabiliyoruz. Sırf rengini beğendiğimiz için aldığımız dördüncü palto gibi… Eğer bu eşyaya gerçekten ihtiyacım var mı sorusunu sorarsak, bu dürtüsel satın alma davranışının önüne geçebiliriz. Tabii bazen satın almak istediğimiz eşya, gerçekten çok hoşumuza gidiyor. Burada da sormamız gereken soru benzer: Bu eşya gerçekten o kadar da hoşuma gitti mi?
Bu Eşya Üretilirken İnsan Hakları ve Sürdürülebilirlik Gözetildi Mi?
Hiç alışveriş yapmanın bir noktada ahlaki bir karar vermek olduğunu düşünmüş müydünüz? Dünyanın en büyük endüstrilerinin, işçileri hangi koşullar altında çalıştırdığı ayan beyan ortada. Hal böyleyken de her bir alışveriş aslında bir anlamda insan haklarının ihlaline katkıda bulunuyor. Aynı zamanda sürdürülebilirlik ilkelerini gözetmeyen markalardan yaptığımız alışverişler de dünyanın içinde bulunduğu krize katkı sağlıyor. Bundan dolayı sırf isteklerimize hitap ettiği için böylesi önemli konuları göz ardı edip etmeyeceğimizi birkaç defa tartmamızda fayda var.
Bu Eşyayı Aldığımda Ekonomik Güçlük Çekecek Miyim?
Özellikle kredi kartları sayesinde artık ne kadar paramızın olup olmadığını dahi karıştırır bir hale geldik diyebiliriz. Bununla bağlantılı olarak yeni bir alışveriş yapacağımız zaman bu alışverişin sırtımıza yükleyeceği mali yükleri de düşünmemiz gerekiyor. Aksi takdirde farkında olmadan dağ gibi biriken taksitler, bir müddet sonra kapanması güç kart borçlarına davet çıkarıyor. O yüzden yalnızca bizi etkilemeyi başardığı için bir eşya satın alma gibi alışkanlıklardan uzak durmakta fayda var.
Bu Eşyayı Satın Almak İçin Kaç Saat Çalışmam Gerekiyor?
Bu soru da oldukça kritik bir soru çünkü doğrudan gerçeklerle yüzleşmemizde önemli bir rol oynuyor. Almayı planladığımız eşyaya karşılık ayda kaç saat çalıştığımızı hesapladığımızda, bu eşyanın o saatlere değip değmeyeceğini de tartabiliyoruz. İhtiyacımızın olup olmadığı tartışmalı bir eşyaya hayatımızın 40 saatini verdiğimizi fark ettiğimizde, bu eşyayı dürtüsel bir biçimde satın alma ihtimalimiz de azalıyor.
Fotoğraf: Rupixen
Bu Eşyanın İkinci Elini Bulabilir Miyim?
Eğer satın almayı düşündüğümüz eşyanın ikinci el bir alternatifi varsa ve bu alternatife yönelmek herhangi bir teknik problem yaratmıyorsa… İkinci el eşyalar, sürdürülebilirlik ve ekonomik dirayet anlamında tam da ihtiyacımız olan seçenek olabilir. Özellikle ikinci el kıyafetler, enstrümanlar veya elektronik eşyalar bizi birçok dertten tek seferde kurtarma gücüne sahip. O yüzden ikinci ele yönelmek, aklımızın bir köşesinde devamlı olarak yer alsın deriz!
Bu Eşyanın Kullanım Başına Masrafı Yüksek Mi?
Kullanım başına masraftan, eşyanın ücretinin onu ortalama olarak kullanma ihtimalimize bölünmesiyle ortaya çıkan sayıyı kastediyoruz. Mesela bir waffle makinesi alıp da bu makineyi iki ayda bir pazar günü kullanırsanız, bu eşyanın kullanım başına masrafı yüksek diyebiliriz. Ya da sık kullanacak olsanız bile fiyat olarak alternatiflerinden çok daha pahalı bir eşyanın da kullanım başına masrafı ister istemez yüksek olacak.
Bu Eşyanın Devamlı Masrafları Olacak Mı?
Eşyanın istediğiniz gibi çalışması için satın almanız gereken ek eşyalar, belki de yapmanız gereken aylık ödemeler, ek masraflar… Bazı eşyaları yalnızca almakla kurtulamıyor, üzerine bir de amaçladığımız yönde performans vermesi için ek masraflara giriyoruz. Bu noktada eşyayı satın almadan önce tüm bu ek masrafları değerlendirmemiz bizi ekonomik olarak rahatlatır.
Tüm bu soruların onayından geçen bir eşyayı aldığımızda ise hem sürdürülebilirlik hem de bireysel ekonomimiz anlamında doğru bir seçim yapmış oluruz.
Kapak Fotoğrafı: Gabrielle Ribeiro
