Güncelleme Tarihi: 15 Ekim 2025
Türkiye’de sürdürülebilir şirketler ve sürdürülebilir markalar ile ilgili detaylara geçmeden önce “sürdürülebilirlik” neden iş dünyasında bu kadar önemli kısaca değinelim.
Ülkemizde Kamu Gözetim Kurumu (KGK), Türkiye’de finansal raporlama ve sürdürülebilirlik raporlaması standartlarını belirleyen ve devlet ile bağlantılı çalışan en önemli kurumdur.
KGK’nın sürdürülebilirlik ile ilgili açıklaması iş dünyasında sürdürülebilirliğin önemsenmesi ve raporlanmasının gerekliliği konusunda bir rehber olarak alınabilir:
“Başta iklim krizinin sebep olduğu; küresel ısınma, biyoçeşitlilik kaybı, kuraklık riski ve bunların yanı sıra gelir adaletsizliği, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, iş ve toplumsal etik ihlalleri gibi konuların oluşturduğu finansal, sosyal ve çevresel sorunların göz ardı edilemez boyutlara gelmesiyle toplumlar sürdürülebilirlik konusunda giderek daha duyarlı ve bilinçli hâle gelmeye başlamıştır.
Sürdürülebilirliğin odağında ise şüphesiz işletmeler yer almakta olup işletmelerin sürdürülebilir kalkınma sürecine sağlayacağı katkılar, ekonomik çıktıları kadar elzemdir.
Bu doğrultuda işletmeler sorumluluk almak ve toplum beklentilerine cevap vermek adına; çevre, çalışan hakları, şeffaflık, etik ve hesap verilebilirlik gibi konularda yeni stratejiler geliştirmeye ve faaliyetlerinin çevre, sosyal ve yönetişim (ÇSY) konularına ilişkin etkilerini açıkladıkları sürdürülebilirlik raporlarını yayımlamaya başlamışlardır.”
Sürdürülebilir Marka Nedir?
Sürdürülebilirlik kelime anlamı olarak “devamlılığı verimli olarak sağlama kapasitesi” anlamına gelir. Sürdürülebilir ürün dediğimiz zaman ise bu ürününün üretimi, kullanımı hatta kullanım sonrası yolculuğu sürdürülebilirlik açısından tam not almalıdır. Sürdürülebilir ürünler nelerdir diye araştırma yapıyorsanız kapsamlı bir bakış açısına sahip olmanız elzemdir.
Bir örnek verecek olursak; bir çikolata tamamen doğal kaynaklardan üretilmiş ve geri dönüştürülebilir paketle ambalajlanmış olsun, üretim süreci boyunca da çalışan haklarına saygılı şekilde üretim oluyor kabul edelim. Bu kadar bilgi ile bu çikolata markasını sürdürülebilir markalar arasında göstermek doğru gibi gelebilir…
Peki, diyelim ki bu çikolata içinde kullanılan doğal palm yağı eldesi için tropik alanlar geri dönülemez biçimde yok edilmişse? Sürdürülebilirlik temasında en önemli alan olan doğadaki sürdürülebilirliğe ket vuran bir ürüne “sürdürülebilir ürün” demek mümkün olamaz.
Sürdürülebilir markalar aynı zamanda çevre dostu markalar mıdır? Bu bağlamda “Çevre dostu marka nedir?” sorusu için temel bir cevap şöyle verilebilir: Çevre dostu marka olmak için öncelikle tam anlamıyla sürdürülebilir marka olmak gerekir. Bu iki tanım birbirini her zaman destekleyen iki dost gibidir.
Listelerde Üst Sıralardaki Sürdürülebilir Türk Markalar
Türkiye’de sürdürülebilir markalar hangileri sorusunun cevabını bireysel detaylı araştırmalarla bulmaya çalışmak pek kolay değil ama bu konudaki global araştırmalar ve raporlara bakmak destekleyici olabilir.
Markaların sürdürülebilirlik çalışmaları sonuçlarına göre analizler yapan Time, Corparate Knights ve BİST 25 sonuçlarında sürdürülebilir şirketler arasında üst sıralarda yer alan markalar hangileriymiş gelin birlikte bakalım….
Sürdürülebilir Büyümede Dünyanın En İyi Şirketleri 2025 – TIME
Hangi şirketlerin sürdürülebilirlik konusunda iyi olduğunu anlamak adına TIME ve Statista bir metodoloji oluşturdu. Analizler kapsamında; karbon ayak izi, düşük su tüketimi, atık yönetimi, yeşil enerji kullanımı konuları özellikle gözetildi.
2025 Time Sürdürülebilir Şirketler Listesi içinde 3 tane Türk marka yer alıyor:
2025 Global 100 Listesi – Corparate Knights
Corporate Knights’ın yayınladığı ve dünyanın en sürdürülebilir firmalarının yer aldığı 2025 Global 100 sıralaması, ticari olarak da başarılı firmaların yeşil dönüşüme yatırımlarını artırmaya devam ettiğini gösteriyor.
Araştırmaya göre son yıllarda faiz oranlarının daha yüksek olmasına rağmen, önde gelen şirketler sürdürülebilir yatırımlarını genişletmiş görünüyor. Bu da gelirin giderek artan bir kısmının sürdürülebilir gelir kaynaklarından elde edilmesiyle sonuçlandığını gösteriyor.
Corporate Knights kurucu ortağı ve CEO’su Toby Heaps, “Sürdürülebilir gelirlerdeki büyümenin diğer tüm gelirleri geride bıraktığını görüyoruz. Sürdürülebilir yatırımda da durum aynı, sürdürülebilir sermaye harcamaları diğer tüm sermaye harcamalarından iki kat daha hızlı büyüyor.” diyor.
Buraya bir ara not; dünyanın olumsuz tablosuna dair bir sürü haber bombardımanı arasındayken Heaps’in cümlelerini okuyunca insanın “… sus, yoksa… yoksa inanırım.” diyesi geliyor.
Dönelim araştırma sonuçlarına… 2025 Global 100 Listesi sonuçlarında yer alan sürdürülebilir Türk markalar şöyle:
- Arçelik (60.sırada)
- Türkiye Sinai Kalkınma Bankası (100.sırada)
Bist Sürdürülebilirlik 25 Endeksi
Borsa İstanbul’da işlem gören ve sürdürülebilirlik performansı yüksek firmaların payları BIST Sürdürülebilirlik ve BIST Sürdürülebilirlik 25 endeksleri kapsamında görülebiliyor.
Borsa İstanbul sitesinde endekslerle ilgili açıklamanın küçük bir bölümü endeksleri anlamaya yardımcı olabilir: “Endeks, şirketlerin küresel ısınma, doğal kaynakların tükenmesi, su kaynaklarının azalması, sağlık, güvenlik, istihdam gibi Türkiye ve dünya için önemli olan sürdürülebilirliğe ilişkin meselelere nasıl yaklaştıklarını ortaya koymakta, yaptıkları faaliyetlerin ve aldıkları kararların bağımsız bir gözle değerlendirilmesini ve bir anlamda tescil edilmesini sağlamaktadır.”
Peki, Bist Sürdürülebilirlik 25 Endeksi içinde yer alan sürdürülebilir şirketlerin takibini sitedeki ilgili bölümden yapabilirsiniz.
2025 itibariyle sürdürülebilir şirketler listesinde şu firmalar var:
- Türk Hava Yolları
- Akbank
- BİM
- Turkcell
- Tüpraş
- İş Bankası
- Sabancı Holding
- Koç Holding
- Ereğli Demir Çelik
- Garanti Bankası
Sürdürülebilir Şirketler %100 Sürdürülebilir mi?
Listelerdeki markalara bakınca “Nasıl yani bu şirketlerin hepsi çevre dostu mu? Hepsinde sürdürülebilir, sağlıklı, verimli çalışma koşulları mı var?” gibi sorular aklınızda canlanmış olabilir. Analizlerde genel tabloya göre puanlamalar yapıldığını unutmamakta fayda var yani elbette hiçbir şirket “mükemmel sürdürülebilir” değil.
Aslında felsefi olarak %100 sürdürülebilir bir ürün, “ürün” bile olamaz. Mükemmel sürdürülebilir “bir şey” döngü içinde sürekli kendini yeniler ve ticari bir ürün gibi alınıp-satılma işlemlerine dahil olmasına da gerek kalmaz.
Sürdürülebilirliğin ustası doğadır. Sürdürülebilir ürün arıyorsak aslında hepsi doğada, doğal olarak bizi bekliyor…
