Güncelleme Tarihi: 25 Eylül 2021
Geride bıraktığımız yaz aylarında ülkemiz de dahil olmak üzere dünyanın pek çok yerinde büyük orman yangınlarına tanık olduk. Ormanların ekolojik sistem açısından önemini daha iyi kavramamızı sağlayan bu acı olaylar, bizi alternatif orman yönetimi çözümlerine itti. Gündemdeki konulardan biri de sürdürülebilir ormancılık. Peki sürdürülebilir ormancılık nedir? Sürdürülebilir orman yapısı nasıl sağlanır?
Görsel: Wikimedia Commons
2012’deki verilere göre ülkemiz topraklarının yaklaşık %27’si orman arazilerinden oluşuyor. Ormanlar, bir ekosistem olarak hem sosyolojik hem de ekonomik boyuta sahip. Bu denli büyük alanlarda bulundukları için onları koruyup devamlılıklarını sağlamak ise çok önemli
İşte bu noktada sürdürülebilir ormancılık dediğimiz yöntem devreye giriyor. Sürdürülebilir ormancılık, ormanları yalnızca ağaçlar perspektifinden ele almayıp aynı zamanda onları bir ekosistem olarak düşünerek bütünsel bir koruma ve gelecek nesile aktarma planı diyebiliriz. Uluslararası düzeydeki birçok raporda dünyanın en çevre dostu ülkelerinden biri olan Finlandiya’nın orman yönetimi örnek olarak gösteriliyor. Peki Avrupa Birliği’nin de ölçüt olarak kabul ettiği sürdürülebilir ormancılık kriterleri neler?
- Orman kaynaklarının muhafazası ve uygun şekilde zenginleştirilmesi, bunların küresel karbon döngülerine katkısının sağlanması, orman yangınlarına karşı katı önlemler alınması
- Orman ekosistemindeki yaşamın korunması ve nesil aktarımının sağlanması
- Ormanın sosyolojik ve ekonomik boyutu düşünülerek üretime olan katkılarının planlanması
- Ormanın doğal koruyucuları olan toprak ve su gibi etmenlerin, ormanları pozitif yönde etkileyecek şekilde zenginleştirilmesi
- Ormanların toplumsal katkılarının zenginleştirilmesi ve halkta orman bilincinin oluşturulması
Sürdürülebilir Orman Yönetimi
Görsel: mariohagen
Sürdürülebilir ormancılık yönetimi, başlı başına bir konu. Ormanlar, içlerinde birçok etmeni bulundurduğu için farklı farklı dallara sahip. Haliyle bu denli büyük bir konuyu ve yönetim şeklini ele alırken bilime danışmamak olmaz.
Sürdürülebilir orman yönetimi için en önemli kaynaklarımızdan biri bilim. Özellikle biyologlar, orman mühendisleri, çevre mühendisleri, jeologlar geleceğe dair yapılan planlara bilim insanı perspektifiyle bakarak dahil oluyorlar. Bir ormanın devamlılığını sağlayabilmek için bulunduğu coğrafyanın şartlarını anlamak, içerdiği ekosistemin tür bazında çeşitliliğini kavramak ve istatiksel bir biçimde ortaya koymak gerekir. Yani kızılçam ormanlarının bulunduğu bir bölgeye meşe dikmek, sürdürülebilir ormancılık yöntemlerine tamamiyle ters bir hareket olurdu.
Bunun dışında özellikle orman mühendislerinin çalışma sahası olan ormanların ekonomik ve sosyolojik boyutunun istatiksel anlamda incelenmesi gerekiyor. Ne yazık ki hala gündelik yaşamımızı idame ettirebilmek için ormanlarda bulunan ağaçların ham maddelerine ihtiyaç duyuyoruz. Zaten sürdürülebilirliğin en temel tanımı olan ekosisteme zarar vermeden insan yaşamını daha yaşanabilir ve sürdürülebilir kılmak, bu noktada devreye giriyor. Ormanlarda sürdürülebilirliği sağlamak için hangi ağaçların, ne zaman ve hangi koşullarda kesileceği, yerlerine hangilerinin ne aralıklarla dikileceği matematiksel düzeyde ortaya konulmalı. Yani her sene, toplam orman alanımızı artırırken aynı zamanda ham made ihtiyacımızı da karşılıyor olabilmeliyiz.
Orman Yaşamının Korunması
Görsel: deltreehd
Yapılan istatiksel araştırmalara göre dünya üzerinde bulunan canlıların yaklaşık %80’i ormanlarda yaşıyor. Haliyle dünyanın sahip olduğu ekosistem için ormanların önemi bir hayli büyük. Ormanları kendi malımız gibi kullanmaya başladığımızdan beri onlara pek çok zarar verdik. Özellikle içinde yaşayan canlıların hayatları da tehlikede. Sürdürülebilir ormancılık yöntemlerinde orman habitatının korunması, habitatta yaşayan canlıların ve yaşam koşullarının tespiti de yer alıyor.
Ormanlar, küresel ısıtmadan en çok etkilenen ekosistemlerden biri. Her yıl binlerce hektar orman yangınına şahit oluyoruz. Bu sebeple ormanların küresel ısıtma ve iklim değişikliği sebebiyle gördükleri zarar minimuma indirilmeli. Ayrıca yağmur ormanları gibi barındırdığı canlı çeşitliliği bakımından eşsiz düzeydeki ormanlara insan teması engellenmeli.
Ormanların Rejenerasyon Yeteneği
Görsel: gantriis
Ormanlar, yapı olarak dünyada eşi benzerine az rastlanır ortamlardır. Özellikle sahip oldukları rejenerasyon yeteneği, belli sınırlar dahilinde bizim müdahalemiz olmadan doğanın kendi işini yapmasına imkan vermemizi sağlar.
Bugün sürdürülebilir ormancılık yöntemleri içerisinde özellikle yangınlar ve bir dizi insan kaynaklı felaketler sonucunda toplu yok oluşlara maruz kalmış ormanlarda, orman rejenerasyonu yöntemi sıkça kullanılıyor. Yangınlar sonrasında temelde karbon bazlı yapılar toprağa karıştığı için sonrasında toprakta zaten bulunan veya hayvanlar ya da hava ile tekrar yanan bölgeye gelen tohumlar, birkaç yıl içinde benzer bir ormanın oluşmasına vesile olabiliyor. Bunun en büyük kanıtlarından biri, dünyanın erken dönemlerinde biz daha söz sahibi değilken doğal sebeplerle çıkan orman yangınları sonrasında ormanların tamamen yok olmadığı ve günümüze ulaştığı gerçeği. Yani bilim ve doğa bize gösteriyor ki doğru bilgiler ışığında inisiyatifi ormanların eline vermek, ekolojik açıdan daha dengeli ormanların tekrar oluşmasına yardımcı olabilir.
Kapak Fotoğrafı: Geralt
