Sürdürülebilir moda, modanın hız kazanmasıyla yükselen tüketim çılgınlığına yüksek kaliteli, alternatif üretim yolları ve çevre dostu geri dönüştürülebilir ürünler ile çözüm oluyor.
Bundan yaklaşık 40 yıl önce, Türkiye’de hazır giyim sektörünün yeni geliştiği yıllarda moda sahnesine çıkan Yargıcı, o yıllarda Avrupa’da yaygın olsa da ülkemizde çok tercih edilmeyen pastel tonların kullanımını yaygınlaştırıp kadın giyimine sadelik ve şıklık getirmişti. Yargıcı, bugün ise bir kez daha ilerici vizyonunu kanıtlar nitelikte bir koleksiyona imza attı.
‘’Premium Essentials’’ koleksiyonu ile ‘’sürdürülebilir’’ üretime destek veren Yargıcı, sadık müşteri kitlesine duyarlı tüketim alışkanlıkları kazandırmayı hedefliyor.
Tekstil sektöründe kullanılan ham maddeler, üretim yöntemleri, enerji ve su tüketim oranlarının çevreye verdiği zarar azımsanamayacak kadar çok. Bu nedenle Yargıcı, bu yeni koleksiyonunda ‘’Eko-kaşmir’’ olarak adlandırılan ve çevreye olan zararlı etkisi azaltılmış yeni bir tür kullanıyor. Marka, deri kullandığı ürünlerde ise tabaklama işlemi çevre dostu olan ‘’kromsuz derileri’’ tercih ediyor. Bu sayede yüzde 50 daha az elektrik, yüzde 25 daha az su ve yüzde 90 daha az karbon salınımı sağlıyor. Aynı zamanda oldukça nadir kullanılan ‘’doğal pigment boya’’ tekniğine yer verilmesi de bu koleksiyonu öncü kılan özelliklerinden biri.
Yavaşlama ve sadeleşme ilkesiyle şekillenen Premium Essentials koleksiyonu, dünya markalarının bir süredir odağına aldığı yavaş modaya destek verirken, özenli işçilik ve zamansız tasarımlarıyla uzun yıllar dolaplarımızda yer tutacağa benziyor. Gelin, moda dünyası için önemli bir örnek olan bu koleksiyonu markanın tasarım direktörü Elvan Yaykıran Sezgin’in yorumlarıyla daha yakından tanıyalım…
Moda endüstrisinde kullanılan üretim şekilleri ve ham madde tercihleri hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce ‘’Sürdürülebilir Moda’’ gerçekten mümkün mü?
Moda endüstrisinin sürdürülebilir olmasının yalnızca materyallerle kısıtlanması, hatta algının tek başlık üzerinde yoğunlaşması, aslında konunun öneminin ve anlaşılmasının önüne geçiyor.
Öncelikle üretim şekillerinin iyileştirilmesi ve belli tercihlerin yapılması konusunda gidilecek çok yol olsa da hemen bugün olduğumuz yerden başlamak adına da fırsatlar var. Konuyu dengeli bir şekilde ele alırsak büyük vaatlerde bulunmadan da çevresel, sosyal ve ekonomik olarak fayda sağlamak elimizde. Daha adil şartlarda, farkındalıkla tasarlanmış ürünleri ve süreçleri destekleyerek ‘sürdürülebilir moda’ yaklaşımını var etmek mümkün.
Sürdürülebilirlik, hepimiz için tek çözüm. Yargıcı gibi değerli markaların bu konuya destek vererek öncü olması da çok önemli. Yargıcı’nın ‘’Premium Essentials’’ koleksiyonunu hazırlarken motivasyonu neydi? Koleksiyonun yüzde kaçı sürdürülebilirlik esaslarına uyuyor?
Premium Essentials koleksiyonunun hayata geçmesinde birkaç farklı temel sebep rol oynadı.
Bunlarda biri; değişen tüketici taleplerine cevap verecek, sade ve yalın tasarımlardan oluşan, içerik ve işçilik kalitesiyle ön plana çıkan ürün karmasını bir araya toplayarak sunmak. Diğeri ise Yargıcı’nın sürdürülebilirlik felsefesini anlatan, zamansızlığı tasarım diliyle aktaran ve içerik/üretim süreçleri yönünden de uzun ömürlülük veya fayda odaklı seçimleri önceliklendiren bir koleksiyon oluşturmak. Bu koleksiyonu oluştururken, öğrenmek ve sahiplendiğimiz bir alanda kendimiz geliştirmek, aynı zamanda Yargıcı kitlesine yeni bir pencere açabilmek en büyük motivasyonlarımızdan biriydi. Süreç ilerledikçe bu öğretilerimizin ne kadar kıymetli olduğunu fark ettik ve koleksiyonun planlama, tasarım, pazarlama gibi süreçlerini bir ‘case study’ olarak ele alıp modüllere bölerek birkaç üniversitenin Moda Tasarım bölümlerine ders olarak bağışlamaya karar verdik.
Bizim için sürdürülebilirliğin temelinde transparanlık yatıyor. Pratik bilgi, tasarım öğrencileri için erişmesi oldukça zor bir konu. Biz de bu noktada kendimizi çözümün bir parçası olarak görüyoruz ve deneyimlerimizi paylaşıyoruz. Koleksiyona geri dönersek; bize göre evet sürdürülebilirlik esaslarına dayanarak oluşturulmuş bir kapsül. Tüm süreç boyunca fazla tüketimden kaçındık, üreticileri mesafe olarak yakın yerlerden seçtik, materyal anlamında farklı fayda noktalarına değindik. Kalıpsal olarak birçok farklı beden tipine uygun çözümler üretmekle birlikte, tasarım dili olarak da yıllarca güncelleme gerektirmeyecek modellere yöneldik.
Sürdürülebilir üretim için birçok alternatif ham madde ve kumaş seçeneği var. Premium Essentials’da çoğunlukla ‘’Eko-kaşmir’’ ve ‘’kromsuz deri’’ kullanılıyor. Aynı zamanda kullanımının yaygınlaşması gerektiğini düşündüğümüz doğal pigment boyaları bu koleksiyonda gördüğümüz için çok mutlu olduk. Bu alternatif ham madde tercihlerini belirlerken kriterleriniz nelerdi?
Alternatiflere bakarken az önce bahsettiğim gibi transparanlık bizim için esas. Vaatlerin güvenilirliğini sağlayacak sertifika /denetim süreçlerine ulaşabildiğimiz paydaşlar üzerinden üretim ve ham madde tercihlerimizi belirledik. Diğer taraftan hakkında bir şey anlatabileceğimiz, hikayesi olan ve tüketim alışkanlıkları üzerinde pozitif etki yaratabilecek tercihler yaptık.
Yargıcı, her zaman yüksek malzeme kalitesi ve işçiliği ile andığımız bir marka. Bunun bir sonucu olarak satın aldığımız ürünleri uzun yıllar kullanabiliyoruz. Sizce de Yargıcı’nın yıllardır takındığı bu tutumu sürdürülebilirliğe destek olarak adlandırabilir miyiz?
Bizce kesinlikle evet. Hızlı moda markalarının aksine Yargıcı’nın kendine has duruşu, renk paleti ve özgün tasarımları aslında zamansızlığı da vurgular. Sıkılmadan veya ‘modası geçti’ olarak tanımlayamayacağınız birçok ürünü bünyesinde barındırır.
Premium Essentials koleksiyonu, modanın sürdürülebilirliğinin yalnızca ‘’üretim’’ kısmına mı odaklanıyor? Yoksa istihdam, lojistik, pazarlama gibi sürecin devamında da sürdürülebilirliği benimsediğini söyleyebilir miyiz?
Premium Essentials, sürdürülebilirliği mağazadaki ürün üzerinden konuşabildiğimiz bir ana başlık. Bunun haricinde YARGICI CARES çatısı altında (Yargıcı’nın sürdürülebilirliği ele aldığı çatı başlığı) istihdam, lojistik, pazarlama konularında da hiç bahsetmediği ama yapageldiği alışkanlıkları var. Aynı zamanda geliştirdiği bakış açısıyla da alanlarında uzmanlarla çalışarak hem merkez hem saha tarafında farklı iyileştirmeler ve belli noktalarda da radikal değişimler yapıyor.
Amacımız, sadece üretimde çevresel etkinin azaltılması değil, aynı zamanda satış kanallarının da dahil olduğu süreçlerin dikkatle takip edilmesi. Sadece mağazalarımızın değil aynı zamanda e-ticaret kanalımızın da yarattığı olumsuz etkileri en az seviyeye çekecek çözümleri bulmayı hedefliyoruz.
Bu noktada birkaç örnek vermek gerekirse:
- Mağaza İçi Enerji Gözlem Sistemi: Onlarca şubede enerji maliyetlerini ve saha operasyonlarını kontrol etmek ve yönetmek zorlu bir iş. Gelişmiş veri analitiği uygulamalarıyla, enerji tasarruf fırsatlarını anlık olarak gözlemliyor, analiz ediyor ve çevresel etkimizi optimize ediyoruz.
- Fit guide: Son yıllarda online ticaretin hızla gelişmesi ile giyim kategorilerinde satın alınan bedenin uyumsuzluğu çok önemli bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Online giyim alışverişi iadelerinin yüzde 80’i bu sebepten kaynaklanıyor.
Müşterilerin farklı markalarda doğru bedenini bilmemesi, satın alma eğiliminden müşteri memnuniyetine kadar birçok unsuru olumsuz etkiliyor. İadeler, ürünlerin üretim aşamalarında ortaya çıkan karbon salınımı kadar olumsuz bir çevresel etki yaratıyor. Bu sebeple bir iş ortağımızla birlikte geliştirdiğimiz proje sayesinde yapay zekanın doğru bedeni tespit etmesini sağlıyor, iade oranlarını en düşük düzeyde tutarak çevresel etkimizi azaltmayı hedefliyoruz.
Karbon ayak izinizi hesaplıyor musunuz? Sizin de bildiğiniz gibi artık dünya markaları tüketici nezdinde oldukça değerli bulunan sürdürülebilirlik raporları yayınlıyor. Yargıcı’nın bu konuda bir çalışması var mı?
Karbon ayak izimizin azaltılması yönünde biraz önce bahsettiğim gibi birçok çalışmamız var ve yenilerini de eklemeyi planlıyoruz. Raporlama süreci de şu an üzerinde çalıştığımız konular arasında yer alıyor.
‘’Sürdürülebilir Moda’’ kavramı hakkında doğru bilinen çok fazla yanlış bilgi var. Buna %100 pamuğun sürdürülebilir sanılmasını örnek verebiliriz. Bizimle bu kavram hakkında gözlemlediğiniz bir yanılsamayı paylaşabilir misiniz? Tüketicinin sürdürülebilir modayı anlayıp benimsediğini düşünüyor musunuz?
Çok doğru. Bizim de kendimizi ifade etme konusunda en hassasiyet gösterdiğimiz nokta; pazarlama camiasında ‘’greenwashing’’ olan bilinen yanlışa düşmemek. Bu sebeple öğrendiğimiz kadarını da öğreterek yolumuza devam etmeyi hedefliyoruz. Bahsettiğiniz gibi %100 pamuğun üretiminde ne kadar doğa / sağlık zararlısıyla karşılaştığı son tüketici tarafından bilinmiyor. Tüketiciler, bu yönlendirmeler üzerinden yanlış algı kalıplarına sokuluyor. Global markaları ve dünyadaki akımları sınırlar olmadan takip eden Gen Z öncülüğünde yavaş da olsa bir ivme alındığını düşünüyoruz.
Yargıcı olarak yıl içerisinde kaç koleksiyon çalışıyorsunuz? Ülkemizde ve yurt dışında olan mağaza sayınızı, satış ve üretim rakamlarınızı göz önüne aldığınızda Yargıcı’nın hızlı moda markalarının ritmiyle arasındaki fark nedir? Sizce Yargıcı’yı bir ‘’hızlı moda markası’’ olarak değerlendirebilir miyiz?
Yargıcı bir yıl içerisinde iki sezon çalışır ve koleksiyonu periyodik aralıklarla mağazalara aktararak büyük resmi oluşturur. Hızlı moda markalarında, koleksiyonun bir kısmı akımlara ve defilelerde öne çıkan ürünlere muadil olacak şekilde, çok kısa terminlerle hazırlanır. Yargıcı kendi özelinde seçtiği temayı uygular ve müşterisiyle buluşturur. Bu sebeple, markanın 1978’de kurgulandığı halinden de hareketle, markayı ‘hızlı moda’ olarak tanımlamak doğru olmayacaktır.
Tasarım/tedarik ve diğer operasyonel alanlarda yüksek tempomuz olmasına rağmen, mağaza içinde ve dışarı yansıyan vitrinlerinde oldukça dengeli ve sakin, sizi yavaşlayıp durmaya davet eden bir hava görürsünüz.
Tasarım ve uzun ömürlülüğün sürdürülebilirlikteki öneminin farkında olan bir marka olarak atıkları da bir değer olarak ele alıyor, ileri dönüşüme odaklanarak yeni çözümler bulmayı amaçlıyoruz.
YARGICI olarak ürünlerimizin zamansız değerine odaklanıyoruz. Geçmiş sezon ürünlerimizi, ileri dönüşümle yeniden hayata katmaya karar verdik. Tasarım gücümüzü genişleterek eski kıyafetlerle yeniden sevdiğimiz bir yolculuğa çıktık ve ismini RE-LOVE koyduk.
RE-LOVE koleksiyonu, klasikleşmiş eski sezon parçalarının döngüsel tasarım disipliniyle yeni ürünlere dönüşmeleriyle oluştu. Projemizi, cinsiyet eşitliği ve tekstilde ileri dönüşüm odağında projeler geliştiren This is Mana partnerliğinde, Bluprojects ve Atölye Bez desteğiyle, kadın kooperatiflerinin rol aldığı kolektif bir çalışma olarak hayata geçirdik.
RE-LOVE projemizde görmeye alıştığımız normların dışında, her biri kendine has ve sınırlı sayıda tasarımlar hazırlandı ve bir sergiye dönüştürüldü. 23 Ekim Pazar günü Vitruta Space’te ziyarete açılacak olan sergimiz, 30 Ekim Pazar gününe kadar ziyaret edilebilecek. Tüm bunlarla hem toplumu hem de doğayı ilgilendiren konularda ciddi bir ilerleme ve dönüşüm alanı oluşturduğumuzu düşünüyoruz.
Son olarak sizin bu koleksiyondaki en sevdiğiniz ve kullanmak için heyecanlı olduğunuz tasarım hangisi?
Palto grubunun kumaş seçimi ve kesimi bende heyecan yaratıyor. Soğuyan havaları tahammül edilir kılacak güzel bir detay diyebilirim.
