İleri Dönüşüm Nedir?

İleri Dönüşüm Nedir?

Sürdürülebilirlik veya çevre bilinci üzerine derinlemesine çalışmalar yaptığımızda karşımıza onlarca, belki yüzlerce terim çıkıyor. İleri dönüşüm kavramı da son dönemde giderek yaygınlaşan ve geleceğimiz adına son derece önem taşıyan yaklaşımlardan bir tanesi. Peki, ileri dönüşüm ne demek, geri dönüşümle arasında ne farklar var ve evlerde hangi ileri dönüşüm uygulamalarını gerçekleştirebiliriz? Tüm bu soruları sizin için yanıtladık…

İleri Dönüşüm Nedir? Upcycling Nedir?

ileri dönüşüm nedir

İleri dönüşüm ya da İngilizcede kullanılan haliyle ‘upcycling’, kullanım ömrü tamamlanmış olan bir eşyayı yeniden kullanıma kazandırmak anlamına geliyor. Ancak bu süreçte, ileri dönüşüm uygulamalarının geçmiş yıllardan daha aşina olduğumuz geri dönüşüm uygulamalarına nazaran bazı farkları var.

İleri dönüşüm yaklaşımının anlamı ve geri dönüşümden ayrılan tarafı, aslında sözcüğün içinde saklı. Geri dönüşümde atıklar veya kullanılmış ürünler “geriye”, yani ilk haline döndürülürken ileri dönüşüm uygulamaları içerisinde söz konusu kullanılmış ürünlerden yepyeni maddeler veya eşyalar elde ediliyor. 

İleri dönüşüm yaklaşımını bir diğer dönüşüm uygulaması olan ‘aşağı dönüşüm’ ile de karıştırmamak gerekiyor. İleri dönüşüm uygulamasının temeli, kelimenin anlamından da anlaşılacağı gibi nihai olarak elde ettiğimiz eşyanın ilk sahip olduğumuz eşyadan daha değerli bir hale dönüşmesi. Yani ileri dönüşüm için bir nevi üretim süreci de denilebilir.

Bir Yeniden İşlevlendirme Operasyonu: İleri Dönüşüm!

ileri dönüşüm uygulamaları
Fotoğraf: Mika Baumeister

İleri dönüşüm nedir sorusunun yanıtını ararken odaklanmanız gereken anahtar kelimelerden bir tanesi; yeniden işlevlendirme. Üstelik bu uygulama, aslında uzun yıllardan beri yaptığımız, son dönemde ise dekorasyon trendleri içerisinde kendisine çokça yer bulan tanıdık bir çalışma. Pazar kasalarından yapılan sehpalar, araba lastiklerinden dönüşen saksılar ya da patlamış ampullerden elde ettiğimiz dekorasyon parçaları… Tüm bunlar aslında birer ileri dönüşüm örneği.

İleri Dönüşüm ve Geri Dönüşüm Arasındaki Farklar

ileri dönüşüm uygulamaları

İleri dönüşüm ve geri dönüşüm arasındaki farkları belirtmek için tek bir değişkene odaklanmak yeterli. Geri dönüşüm uygulamasıyla tekrar kullanıma kazandırılan bir malzeme, halihazırda planlandığı işleve sahip oluyor ve ham madde durumundaki kalitesini koruyor. Yani örneğin geri dönüşüme girmiş bir plastik şişe, tekrar plastik şişe olarak kullanılıyor. Buradaki en önemli nokta, dönüşüm uygulanan maddenin aynı kaliteyi koruması ve aynı döngü içerisinde kalması.

İleri dönüşüm ise döngüyü kırarak geri dönüşümden farklılaşıyor. Aynı örnekler üzerinden gitmemiz gerekirse basit birkaç sunta parçasıyla birleştirilen ve yalnızca taşıma işlevi gören bir pazar kasası, ileri dönüşüm işleminden geçtikten sonra çok daha değerli bir eşya olan sehpa haline geliyor. Aynı şekilde yalnızca basit bir araç parçası olan araba lastiği, ileri dönüşüm uygulamaları ile birlikte dekoratif ve değerli bir saksıya dönüşebiliyor. 

Yani kısacası ileri dönüşüm, malzemeleri ileriye taşıyor, mevcut eşyaların veya atıkların çok daha değerli bir hale gelmesini sağlıyor. Bu durum, sürdürülebilirlik ve gezegenimizin geleceği adına son derece önemli. Mevcut kaynakları, uzun yıllardan beri kullanmaya alıştığımız yöntemler yerine daha verimli bir şekilde kullanmak ve sahip olduğumuz materyallerden olabildiğince işlevsel ve değerli eşyalar elde etmek, hem doğaya hem de ekonomimize katkı sağlıyor.

İleri Dönüşüm Neden Önemli?

dönüşüm neden önemli

Geri dönüşüm ve ileri dönüşüm sıklıkla karıştırılan kavramlar. Hatta daha önce de belirttiğimiz gibi aşağı dönüşüm gibi farklı dönüşüm uygulamaları da mevcut. Peki, tüm bu farklı atık yönetimi çalışmaları içerisinde ileri dönüşüm neden bu kadar önemli? Neden imkanımız olduğu sürece geri dönüşümü değil de ileri dönüşümü tercih etmeliyiz?

  • İleri dönüşüm, yalnızca bir atık yönetimi çalışması değil aynı zamanda bir üretim alanı. İleri dönüşüm uygulamaları gerçekleştirdiğimizde kavramın adından da anlaşılacağı gibi yerimizde saymıyor, ileri gidiyoruz.
  • İleri dönüşüm uygulamaları, tüketimi de büyük oranda azaltıyor. Mevcut malzemelerden elde edilen yepyeni ve daha kaliteli ürünler, yalnızca atıkların başarılı bir şekilde yönetilmesini sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda elde ettiğimiz yeni ürünlere olan ihtiyacımızı da gideriyor.
  • İleri dönüşümü bu denli önemli hale getiren şeylerden bir diğeri ise çok farklı ölçeklerde dahi uygulanabilir olması. Örneğin evinizde bir plastik atık geri dönüşüm tesisi kurmanız mümkün değil ancak plastik şişeleri biriktirerek bunlardan rengarenk saksılar ya da dekoratif ögeler yapmanız oldukça kolay. 
  • “İleri dönüşüm nedir?” sorusuna verilebilecek en çarpıcı yanıtlardan biri olan “Döngüyü kırmak!” da bu uygulamanın en önemli faydalarından bir tanesi. İleri dönüşüm çalışmaları ile belirli bir üretim-tüketim döngüsüne sıkışmış malzemeler, yepyeni alanlara taşınıyor. Bu taşınma durumu, adeta bir kelebek etkisi yaratarak çok daha geniş kapsamlı bir atık yönetimine imkan tanıyor.

Evinizde Yapabileceğiniz İleri Dönüşüm Uygulamaları

Evlerde ileri dönüşüm uygulamalarını kolayca gerçekleştirebileceğimizden bahsetmiştik. Peki, hem ortaya çıkardığımız atıkları minimize etmek hem de keyifle kullanabileceğimiz yeni eşyalar elde etmek için hangi ileri dönüşüm projelerini uygulayabiliriz?

Eski Gazetelerden Hediye Paketleri

Fotoğraf: Flickr | @scrappy annie

Neredeyse herkesin evinde eski gazetelerden çokça bulunur. Eğer bu gazeteleri bir arşiv olarak saklamıyorsanız ve daha fazla evinizde tutmak istemiyorsanız sevdiklerinize vereceğiniz hediyelerde paketleme materyali olarak kullanabilirsiniz.

Tuvalet Kağıdı Ruloları ile Kablo Koruyucu

Teknolojik aletlerin, evlerin neredeyse her bölgesinde kendine yer edinmesiyle birlikte yaşam alanlarımızdaki kablo karmaşası iyiden iyiye arttı. Bu ürünlerin düzenlenmesi için sunulan kablo düzenleyiciler yerine tuvalet kağıtlarından artan ruloları biriktirebilir ve kendi kablo koruyucunuzu yapabilirsiniz.

Ahşap Kasalar ile Mobilyalar

Evlerde ileri dönüşüm uygulamaları arasında en popüler olan trend ise ahşap kasalardan mobilya yapımı. Eğer kolayca ulaşabileceğiniz ahşap kasalar varsa internette bu konuda yer alan rehberlere göz atarak harika sehpalar, karyolalar ve hatta oturma grupları bile yapabilirsiniz.

Ahşap Merdiven ile Kitaplık

İleri Dönüşüm Nedir?
Fotoğraf: dandelionexpress

İleri dönüşüm işini keyifli bir hobiye dönüştürmek istiyorsanız tam size göre bir projemiz var! Belki bir zor bir dönüşüm uygulaması ancak ortaya çıkan sonuçtan keyif alacağınıza eminiz. Eskimiş ve artık kullanılamayacak durumda olan bir ahşap merdiveni eskitilmiş görünümüyle ev dekorasyonunuza harika bir dokunuş katacak bir kitaplığa çevirmeye ne dersiniz?

Eski Ampullerle Gaz Lambaları

Aydınlanmak için kullandığımız ampuller, elektrik kullanmadan da yaşam alanlarımızı aydınlatabilir. Birkaç ufak dokunuş ile eski ampulleri son derece şık gaz lambalarına dönüştürebilirsiniz.

Kavanozlar Vazolara Dönüşsün!

İleri Dönüşüm Nedir?

Evinizde kullanmadığınız ya da yeni satın aldığınız ürünle birlikte gelen kavanozları tabii ki yine başka ürünleri saklamak için kavanoz olarak kullanmak mümkün. Bu aslında bir geri dönüşüm anlamına da gelebilir. Ancak kavanozları yalnızca kavanoz olarak kullanmak zorunda değilsiniz. Birkaç ufak dekorasyon dokunuşu ile kavanozlar harika cam vazolara dönüşebilir.

Kırık Tabaklar veya Porselenler ile Yaratıcı Tasarımlar

İleri Dönüşüm Nedir?
Fotoğraf: Motoki Tonn

Herhangi bir porselen eşyanız kırıldıysa üzülmeyin. Belki de yepyeni bir eşyanın ham maddelerine sahip oldunuz! Japon Kintsugi felsefesi, kırılan eşyalardan eskisine nazaran çok daha güzel ve kaliteli ürünler ortaya çıkarmayı amaçlar. Kırık porselen parçalarını birleştirerek elde edeceğiniz bir vazo ya da yepyeni bir tabak, ortaya işlevsel bir sanat eserinin çıkmasını sağlayabilir.