Güncelleme Tarihi: 4 Nisan 2025
Hayvanlar üzerinde deney yapmayan markalar önerisi sunmak durumunda kalmak üzücü çünkü aslında hiçbir markanın hayvan denekler kullanmaması gerekir diye düşünüyor insan… “Organik ürünler” ya da “organik pazarlar” başlıklarında da benzer bir durum var. Zaten meyve ve sebzelerin organik, zehirsiz, doğal, mis gibi olmaları gerekmiyor mu? Öyle olmuyor işte…
Temelde, insanoğlu en az maliyetle en çok üretimi yaparak, kâr marjını yüksek tutmayı doğayı ve hayvanları koruyarak nitelikli gıdalar ve ürünler üretmenin önüne koydukça bunları yaşamamız da “doğal” oluyor.
Daha çok hayvan deneyi yapmayan kozmetik ürünleri ve görece keyfi ya da lüks diye nitelendirilebilecek ürünlerden bahsettiğimizi vurgulayalım. Sağlık gibi hayati konularla bağlantılı ilaç üretimi için hayvan deneyi konusuna dair kısa bir bölümü ise yazının sonunda bulabilirsiniz.
Hayvan Deneylerinin Etkisine Dair Kısa Film: Save Ralph
Hayvanlar üzerinde deney yapmayan markalar listesine geçmeden önce kozmetik sektöründe bu konuda farkındalık yaratan bir kısa filme değinelim…
En yoğun hayvan deneyleri yapılan kozmetik sektörüne karşı farkındalık yaratmak amacıyla hazırlanan, Spencer Susser’ın Save Ralph isimli kısa film 2021’den itibaren yoğun bir farkındalık akımı başlattı. #SaveRalph ve #RalphıKoru etiketleriyle yurt dışı başta olmak üzere ülkemizde de birçok paylaşım yapıldı.
Influencer’lar da elbette bu konuya da duyarsız kalmadı. Fakat paylaşımlardan sonra hayvan deneyleri yapılan ürünler için yine aynı influencer hesaplarında reklamlar yapılması oldukça ironikti…
Save Ralph kısa filminin yarattığı farkındalık akımı etkisini yıllar geçtikçe biraz yitiriyor; buna paralel hayvan deneylerine karşı duruşun önemini hatırlamak ve hatırlatmak önemli.
Hayvanlar Üzerinde Deney Yapmayan Markaları Nasıl Tespit Edebiliriz?
AB üyesi ülkelerde kozmetik ürünlerinde içerik ve son test aşamasında hayvan deneyi yapılması yasak. Türkiye’de de hayvanlar üzerinde deney yapmak kozmetik sektörü için yönetmelik değişikliği ile yasaklandı. Kanuna aykırı uygulamalar Sağlık Bakanlığı’na bağlı ihbar hattı olan 184’e iletilebiliyor. Peki, madem böyle kozmetik alanında illegal haller olmadıkça her marka temizdir diye düşünmüş olabilirsiniz ama durum öyle değil…
Bu noktada dikkatimizi önce Çin’e çevirmek gerekiyor. Çin hayvanlar üzerinde deneylerin en yaygın olduğu ülkelerden. Çin’de “Genel” kategorisine girmeyen kozmetik ürünlerinin satılabilmesi için hayvanlar üzerinde test edilme zorunluluğu bile var. Bunlar arasında saç boyası, perma ürünleri, çil/leke çıkarıcılar, beyazlatma ürünleri ve güneş losyonları yer alıyor. Çin’den bize ne demek değil, konuyu detaylandıralım…
Bir markayı hayvan deneyinden uzak olarak nitelemek için bazı detaylar var:
- Bir kozmetik markası diyelim ki hayvan deneyi yapmadan bir güneş losyonu üretiyor ve Türkiye’de de ürünü satıyor. Bir süre sonra aynı marka Çin’de de aynı ürünü satmak istiyor. O zaman bu ürün için hayvan deneyi yapmak durumunda kalabiliyor. O zaman bu marka için hayvan deneyi yapmıyor demek artık pek doğru olmuyor ama sunumunda hala buna dair ibare görmek mümkün.
- L’Oreal gibi büyük firmalarda ana marka çatısı altında birçok küçük marka olur. Bu küçük markalardan bir tanesi hayvan deneyi yapmıyor olabilir ve siz o küçük markadan alışveriş yapıyor olabilirsiniz ama ana çatı altında hayvan deneyi yapan farklı küçük markalar bulunabilir. Bu durumda kâr payı ana çatıya gidiyorsa yine de hayvan deneylerinden uzak kalmış olunur mu? Bu konu da hassasiyet açısından dikkate alınması gereken bir mesele.
- Üretimde direkt hayvan deneyi yapılmıyor olsa da üretim sürecinde kullanılan hammaddeler için hayvan deneyi yapılmış olma olasılığı da var ve bu ambalajında “Hayvan deneyi yapılmadı” ibaresinin kullanılmasını engellemeyebiliyor.
Bu detaylara dair araştırma yapmak bireysel olarak zor gibi görünse de imkânsız değil, bir sonraki başlıkta rehberlik alabileceğiniz kanallar bulabilirsiniz.
Hayvanlar Deneyleri Yapmayan Markalar Listeleri Sunan Kanallar
Hayvanlar üzerinde deney yapmayan markalar nasıl anlaşılır sorusunun cevabı için en sağlıklı sonuçlara ulaşabilmek adına birkaç farklı araştırma kanalından teyide başvurmanız iyi olabilir.
Bağımsız bir hayvan hakları koruma organizasyonu olan PETA (People for the Ethical Treatment of Animals) bu konuda listeler sunan organizasyonlardan biri. PETA hayvanlar üzerinde deney yapan markalar ve yapmayan markalarla ilgili listeler şöyle:
- Hayvanlar Üzerinde Test Yapmayan Markalar – Türkiye
- Hayvanlar Üzerinde Test Yapmayan Markalar – Dünya Çapında
- Hayvanlar Üzerinde Test Yapan Markalar – Dünya Çapında
Eğer hayvanlar üzerinde deney yapmayan markalar ile ilgili araştırma yapacaksanız size rehberlik edecek mobil uygulamalar da mevcut.
- Bunny Free: Save Ralph kısa filminin etkisiyle meydana gelen farkındalık hareketinin hemen ardından oluşturulmuş Bunny Free uygulaması bunlardan biri. Bunny Free uygulaması; ürün markasını yazdığınızda size bu markanın hayvan deneyleri yapıp yapmadığını gösteriyor.
- Cruelty Cutter: Bu uygulamada ürünün barkodunu okutarak hayvansal deneyler yapılıp yapılmadığını kısa süre içerisinde öğrenebiliyorsunuz.
Hayvanlar Üzerinde Hiç Deney Yapmamak Mümkün mü?
Hayvanların sağlıklı yaşam hakkına saygı duymak, hayvanlara acı çektirmemek ve hayvan haklarını korumak lazım desek herhalde çoğumuz bunda hem fikir oluruz ama konuyu biraz daha derinleştirince işin rengi değişebiliyor…
Kozmetik sektörü için hayvan deneyleri yasaklansın kesinlikle demek daha kolayken ilaç sektörü için aynı şeyi söylemek çoğu kişi için mümkün değil keza bunun örneğini İsviçre’de gördük.
İsviçre’de halk oylamasında %79 gibi bir oranla “Faydalı ilaçlar üretmek için hayvan deneyleri mecburi…” diyenler çoğunlukta çıktı. İsviçre neredeyse dünyada ilaç alanında hayvan deneylerini yasaklayan ilk ülke olacaktı.
