Güncelleme Tarihi: 2 Ekim 2021
Tüm dünyada birçok hasta kök hücre nakli ile hayata yeniden tutunuyor. Ancak yine bu hastaların birçoğu, dokularının eşleştiği donörüyle tanışabilmek için oldukça uzun bir süre beklemek zorunda. Oysaki sağlıklı bireylerin bir çocuğa, bir gence veya bir yaşlıya umut olabilmesi için yalnızca kan vermesi yeterli. İşleyişi basit, hayatlara etkisi çok büyük olan kök hücre bağışını, donör olma gerekliliklerini, aşamalarını ve çok daha fazlasını Belki de Sensin derneğinin bir gönüllüsü olan Beste Diriöz ile konuştuk…
Beste merhaba. Bize biraz kendinden bahseder misin?
Merhaba, İzmir doğumluyum ve gerçek bir memleket sevdalısıyım. Hayatımın büyük bir bölümünü İzmir’de geçirdim ancak iş olanakları sebebiyle altı yıl önce İstanbul’a taşındım. 15 yıl boyunca çeşitli marka ve ajanslarda pazarlama yöneticisi olarak görev aldım. Şu anda da bir inşaat firmasında pazarlama müdürü olarak çalışıyorum.
“Belki de onun hayata tutunmasını sağlayacak kök hücre bendeydi.”
Uzun bir süredir Belki de Sensin platformunun bir gönüllüsüsün. Derneğe gönüllü olmaya nasıl karar verdin? Seni tetikleyen, bu kararı almanı sağlayan şey neydi?
2015 yılında tanıştım Belki de Sensin ailesiyle. O zamanlar sayımız bir elin parmağını geçmiyordu. Aslında hepimiz bu aileye katılıncaya kadar çeşitli serüvenlerden geçmiş, farkındalıklar yaşamıştık. Benim hikayem 2015 yılında bir video içerik platformunda sevgili Gizem Çınar’ın videosunu izlememle başladı. O video benim hayata bakışımı, bu hayatta kendim dışında başka insanlar için ne yaptığımı sorgulamama neden oldu. Gizem henüz hayatının başında, okulunda çok başarılı bir genç kardeşimizdi. Lösemi hastasıydı ve sesini bizlere duyurabilmek için bir video çekmişti. O kadar umut dolu bir videoydu ki yüzümde tebessümle izledim. Ancak videonun sonunda o umut dolu güzel kızın artık aramızda olmadığını öğrendim. O videodan sonra çok utandım ve çok üzülüp kızdım kendime, çünkü Gizem aslında hayata tutunabilirdi ve hatta belki de onun hayata tutunmasını sağlayacak kök hücre bendeydi. Sonrasında yollarımız Belki de Sensin’in kurucusu Aykut Kadir Kurt ile kesişti ve ertesi gün ben de artık Gizem ve Gizem gibi kök hücre bekleyen çocuk, genç ve yaşlı kişiler adına toplumda farkındalık yaratmak için çalışmaya başladım.
Bize biraz da Belki de Sensin’in çalışmalarından bahsedebilir misin?
Belki de Sensin, 2014 yılında Aykut Kadir Kurt ve sevgili eşi Merve Dilara Kurt tarafından kuruldu. Kuruluşundan beri “Donör nedir? Kök hücre bağışı nasıl bir süreçtir? Bağışın donöre bir yan etkisi olur mu?” gibi soruları cevaplamak adına birçok kanalı kullanarak toplumda farkındalık yaratmaya çalışıyoruz. Şirketlere gidip çalışanlara bu konu hakkında seminerler veriyor ve Kızılay’a kök hücre bağışçı adayı olmaları için yönlendirmeler yapıyoruz. Televizyon kanalı, gazete ve blog gibi farklı platformlara röportajlar veriyoruz. Yine üniversitelere gidip öğrenci arkadaşlarımızla kök hücre donörlüğü hakkında birlikte neler yapabileceğimizi konuşuyoruz. Şu an 15 şehirde “Belki de Sensin” adına çalışan üniversite gruplarımız var. Amacımız devamlı içerik üretmek. Sevgili Sunay Akın’la hazırladığımız “Donör Nedir?” videosu, Onedio ile Kahramanlık Testi içeriğimiz, kök hücre bağış sürecini anlattığımız Basit Anlat videosu ve bağışta bulunan kişilerin hikayelerini anlattıkları videolar ile sürekli olarak kök hücre bağışının korkulmaması gereken bir şey olduğunu, sadece kan vererek bir kişinin kahramanı olabileceğimizi anlatmaya çalışıyoruz.
Peki, sen dernek çatısı altında ne gibi çalışmalar yapıyorsun? Nasıl destek sağlıyorsun?
Ben uzun süre ön planda çalışmalar yürüttüm ancak Belki de Sensin gönüllüleri çoğaldı ve bir dernek çatısı altında toplandı. Aramıza katılıp genç yaşlarına rağmen zehir gibi olan arkadaşlarımız mevcut. Şimdi bayrak onlarda. Bize ihtiyaç duyduklarında her zaman destek kuvvet olarak yanlarındayız. Ben olabildiğince yeni tanıştığım her insana bu konuyu anlatmaya çalışıyorum. Aslında en büyük yayılımı kulaktan kulağa yapıyoruz. Bu bizim en büyük silahımız.
Kök hücre bağışının aşamaları neler? Bağış yapmak isteyenler nasıl bir yol izliyor?
Donör adayı olabilmek için öncelikle 18-50 yaş aralığında sağlıklı bir birey olmanız gerekiyor. Sonrasında Kızılay’ın Kök Hücre Bağışı noktalarından birine giderek bir form dolduruyorsunuz ve akabinde de üç küçük tüp kan vererek süreci başlatıyorsunuz.
“Sadece bir kan verme sürecinden geçerek bir kişinin kahramanı olabilirsiniz!”
Günümüzde birçok insan kök hücre bağışının acılı bir işlem olduğunu düşünüp bağıştan vazgeçiyor. Bunun doğruluk payı var mı? Bağış süreci nasıl işliyor?
Yukarıda bahsettiğim donör adayı olma sürecinizde verdiğiniz üç tüp kan Kızılay’ın verilerine işleniyor ve eğer bir hasta ile eşleşirseniz formda doldurduğunuz iletişim bilgilerinden size ulaşılıyor. (Telefon numaranız veya adresiniz değiştiğinde Kızılay’ı arayarak sistemdeki iletişim bilgilerinizi güncellemeniz bu konuda hayati bir öneme sahip) Sonrasında size hala donör olup olamayacağınız sorulur ki bu en önemli mesele. Çünkü artık bir kişinin hayatı size bağlı ve hayır derseniz o kişinin hayatını kaybetmesine yol açabilirsiniz. Bu nedenle gerçekten bu süreci her yönüyle öğrendikten sonra emin bir şekilde donör adayı olmanız şart. Eğer hala donör olmaktan vazgeçmediyseniz ücretsiz sağlık taramasından geçiyor ve ardından kemik iliğinizde yer alan kök hücrenin kana karışması için birkaç gün aşı oluyorsunuz. Yeterli kök hücreye ulaştıktan sonra ise hastanın kök hücreleri ağır kemoterapilerle sıfırlandırılıp sizden kök hücreleriniz kan alma yoluyla toplandıktan sonra hastaya serum verir gibi nakil oluyor. Yani normal bir kan verme süreci işliyor aslında. Sonrasında ise artık siz, bir kişinin kahramanı oluyorsunuz! Korkmayın, kök hücreleriniz toplandığında vücudunuz çok kısa bir süre içerisinde yeniden üretiyor. Yani sizden hiçbir şey eksilmiyor. Ayrıca bütün süreç Sağlık Bakanlığı tarafından karşılanıyor ve gerektiği takdirde idari izinleriniz de yine bakanlık tarafından alınıyor.
“Donör havuzumuz genişledikçe daha çok hastaya uzanacağız.”
Şu an Türkiye’de kaç kök hücre bağışı bekleyen hasta var?
Net bir rakam verememekle birlikte 5000’in üzerinde hasta olduğunu söyleyebiliriz. 2021 yılının başında Türkiye’de 700 bin civarında donör adayı vardı. Bu sayı milyonları bulmalı ki hastalarımızı kurtarma şansımız artsın. Çünkü bir hastanın donörler arasından eşleşme bulma ihtimali 100.000’de bir dolaylarında. Ne yazık ki bu çok düşük bir ihtimal demek oluyor. Bu sebeple donör havuzunu genişlettikçe daha çok hastaya uzanabileceğiz.
Son olarak, kök hücre bağışının önemiyle ilgili okuyucularımıza vermek istediğin bir mesaj var mı?
Öncelikle çok teşekkür etmek istiyorum. Umarım bu röportajla dokunabileceğimiz insanlar olur. Çünkü aslında bu mesele hepimizin. Bugün sağlıklıyız, çocuğumuz sağlıklı, ailemizdeki herkes sağlıklı ama yarını bilmiyoruz. Gün gelip o kök hücreye sizin de ihtiyacınız olabilir. İşte o zaman hayatınızı kurtaracak insanı bulamayabilirsiniz. Hep söylerim, dünyanın en zengin insanı da olsan sana şifa olabilecek o kişi eğer gidip donör adayı olmadıysa iyileşme şansın ne yazık ki çok az. O nedenle geç kalma, erteleme ve hemen bugün gidip o üç tüp kanı ver. Bu konuda bildiğin her şeyi çevrene hemen anlatmaya başla ve onların da donör adayı olmasını sağla. Hem süreç bu denli basit hem de ucunda bir hayat kurtarmak var! Neyi bekliyorsun?
