Sürdürülebilir Turizm Nedir?

Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Organizasyonunun yaptığı bir çalışmaya göre turizm kaynaklı ulaşım hareketleri, küresel karbon emisyonlarının %5’ini tek başına oluşturuyor. Bunun dışında turizm ile öne çıkan bölgelerin çoğu, iklim krizi karşısında hassas bir doğaya sahip olmasıyla biliniyor. Durum böyleyken geçtiğimiz yıl düzenlenen COP 26’da turizm sektörünü daha sürdürülebilir hale getirmek için bazı kararlar alındı. Bu kararların en başında da sürdürülebilir turizm uygulamalarını harekete geçirmek geliyor. Peki, sürdürülebilir turizm nedir? Gelin birlikte inceleyelim…

Sürdürülebilir Turizm Ne Demektir?

Ziyaret edilen kente ve kent sakinlerine sosyo-ekonomik ve çevresel olumlu etki sağlamayı hedefleyen turizm anlayışına sürdürülebilir turizm denir. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Organizasyonu (UNWTO), sürdürülebilir turizm nedir sorusu için “Ziyaret edilen bölgenin doğal mirasının, ekolojik süreçlerinin ve biyolojik çeşitliliğin korunmasını sağlar. Yerel halkın kültürel ve geleneksel özgünlüğüne saygı duyulmasını önceliklendirirken sürdürülebilir turizm anlayışı, halka istihdam imkanı yaratarak uzun vadeli ekonomik getiri ve yoksullukla mücadeleyi amaçlar.” tanımına yer verir.

Sürdürülebilir Turizm İlkeleri Nelerdir?

Sürdürülebilirlikle alakalı her kavramda olduğu gibi sürdürülebilir turizmin de bazı ilkeleri bulunur. Sürdürülebilir turizm ilkeleri, devletlerin ve işletmelerin daha yeşil bir turizm anlayışı için dönüşümünü kolaylaştırır. Sürdürülebilir turizm ilkeleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.

Turizmin bölgelerde kontrollü gelişmesini ve bölge halkına yararlı olmasını sağlamak.
Turizm gelirleri ile bölgenin ekonomik kalkınmasını sağlamak.
Çevresel dönüşüm ve iyileştirme çalışmaları için turizm kaynaklarını kullanmak.
Turistik amaçlı işletme ve oluşumları çevrenin estetik özelliklerine göre doğa ile uyumlu bir şekilde tasarlamak.
Yerel halkın kültürünü ve bölgenin ekolojisini turizme entegre etmek.
Yerel halkın ve turistlerin çevre konusunda eğitilmesini sağlamak.
Tek bir mevsime bağlı kalmaktansa bölgenin tüm imkanları kullanılarak turizmi yıl içine yaymak.

Sürdürülebilir Turizm Çeşitleri Nelerdir?

Fotoğraf: Gian Tran

Sürdürülebilir turizm, bir turizm türü değildir. Genel olarak tüm turizm türlerini kapsar. İşletmelerin geçiş esnasında bölge ve kendi imkanlarına göre uygulamaya koyabileceği sürdürülebilir turizm çeşitleri bulunur.

Etkinlik Turizmi

Sürdürülebilir turizm çeşitleri arasında yer alan etkinlik turizmi, spor veya fiziksel faaliyetlerin ağırlıklı olduğu turizm şekli olarak tanımlanır. Yürüyüş, rafting, paraşütle atlama veya dil öğrenme kapsamına giren tatiller etkinlik turizmi olarak adlandırılabilir. Sürdürülebilir etkinlik turizminde doğa ile iç içe aktivitenin gerçekleştirilmesi, doğa eğitimleri ve doğa ile mücadele içeren spor aktiviteleri yer alır.

Ekoturizm – Doğa Turizmi

Bazı kaynaklarda eko turizm olarak da geçen doğa turizminde en önemli şey bölgelerin ekolojik çekiciliğidir. Güzel bir manzara, bitki örtüsü veya eşsiz yapılar doğa turizmi içerisine girebilir. Ekoturizm, sürdürülebilirliğin büyük önem taşıdığı turizm türleri arasında yer alır. Çünkü bu turizm türüne hitap eden işletmeler, doğa ile iç içe kurulduğu için çevrenin bozulması ve bölgenin git gide çekiciliğini yitirmesi mümkündür.

Macera Turizmi

Sürdürülebilir turizm çeşitleri arasında yer alan macera turizminde doğaya karşı mücadele ön plandadır. Bu turizm türünde açık hava ortamında riskli etkinlikler yapılır. Çoğu açıdan ekoturizm ve etkinlik turizmi ile örtüşen macera turizmi için de bölgenin uygunluğu büyük önem taşır. Macera turizminin sürdürülebilmesi için uzun vadeli planlama yapılması ve bölgenin sahip olduğu çevresel etkiler gözetilerek koruma faaliyetlerinin başlatılması gerekir.

Kültür Turizmi

Özellikle bölgeye yabancı kişileri çekmek için düzenlenen kültür turizmi, bölge halkının kültürünü tanıtmak amacı taşır. Yerel gelişim ve kültürün korunması için büyük önem taşıyan kültür turizmi, tarihi geçmişe dayanan çoğu bölge için kullanılabilir. Özellikle Asya’da kültür turizmi uygulamaları yaygındır. Kültür turizminin sürdürülebilirliği için ziyaretçilerin farklılığına rağmen bölgenin ve halkın izole bir şekilde kendilerini hem kültürel hem de yapısal anlamda koruması gerekir.

Keşif Turizmi

Keşfe yönelik olarak tasarlanan turizm türlerinden biri olan keşif turizmi, genellikle insanlar tarafından bozulmamış bölgelerde yapılır. Antarktika, Amazon Ormanları ve çöller, keşif turizmi içerisine girebilir. Bunun dışında yoğun tarih barındıran bölgelerde de keşif turizmleri yapılır. Keşif turizmi, kültürel ve bölgesel gelişime aktif olarak katkı sağladığı gibi negatif etkilere de sebep olabilir. Keşif turizminin bölgeyi tanıyan kişiler eşliğinde gerçekleştirilmesi önerilir.

Sürdürülebilir Turizm Amaçları Nelerdir?

Fotoğraf. Julius_Silver

Sürdürülebilir turizmin asıl amacı, bölge ekosistemine daha az zarar vererek turistik faaliyetlerin devamlılığını sağlamaktır. Bunun dışında bölgenin gelişimi, sosyal eşitlik ve ekonomik sürdürülebilirlik de sürdürülebilir turizm amaçları arasında sayılabilir. Birleşmiş Milletler Çevre Programı, sürdürülebilir turizm hedefleri için 12 madde belirlemiştir.

Ekonomik Süreklilik

Turizm bölgelerinin ve işletmelerinin doğru bir şekilde büyümelerini sağlamak için ekonomik süreklilik ve rekabetçi ortam oluşturmak

Yerel Refah

Yerel bölgenin ve halkın turizmden kaynaklı gelirlerinin artırılması

İstihdam Kalitesi

Irk, cinsiyet veya engellilik gibi konularda ayrımcılığa yer vermeyerek işçilerin daha iyi şartlarda çalışmasını sağlamak, ziyaretçilerin aldığı hizmet kalitesini artırmak

Sosyal Eşitlik

Turizm kaynaklı ekonomik ve sosyal gelirlerin halka adil bir şekilde dağılmasını sağlamak

Ziyaretçi Memnuniyeti

Ziyaretçinin herhangi bir sıfatı gözetilmeksizin en iyi hizmeti aldığından emin olmak

Yerel Kontrol

Bölgenin geleceğini ilgilendiren konularda yerel yönetimleri planlama süreçlerine dahil etmek ve yetkilerini artırmak

Toplumsal Refah

Turizm kaynaklı bozulma ve istismarı engellemek
Sosyal yapı olanaklarını genişleterek yerel halkın daha iyi bir yaşam sürdürmesini sağlamak

Kültürel Zenginlik

Bölge halkının sahip olduğu kültürün turizm etkinliklerine davet edilmesi ve silinmek üzere olan kültürlerin turizm aracılığıyla yeniden canlandırılması

Fiziki Bütünlük

Turizm bölgesinin sahip olduğu bütünlüğü korumak
Turizm kaynaklı olarak çevrenin fiziki ve görsel anlamda bozulmasını engellemek

Biyolojik Çeşitlilik

Doğal bölgelerin ve yaban hayatının insan kaynaklı etmenler nedeniyle bozulmasını engellemek
Yaban hayatının daha da çeşitlenmesi için güçlendirme çalışmaları yapmak
Biyoçeşitliliğin korunması için gerekli adımları atmak