Yavaş Şehir Nedir? Türkiye’deki Yavaş Şehirler Hangileri?

Güncelleme Tarihi: 17 Eylül 2022

İnsanlık tarihinin en önemli dönüm noktalarından olan şehirleşme ile bu büyük kentler, yerleşik düzene geçtiğimizden beri medeniyetimizin ve kültürümüzün merkezi konumunda. Bugün şehirleri birçok açıdan ele alarak değerlendiriyoruz. 20. yüzyılın sonuna doğru ortaya atılan Yavaş Şehir (Cittaslow) son dönemde oldukça popüler. Peki yavaş şehir nedir? Türkiye’deki yavaş şehirler hangileri?

Yavaş Şehir Nedir?

İlk olarak 1999 yılında İtalya’da ortaya çıkan yavaş şehir kavramı, zamanla uluslararası bir belediye birliğine dönüştü. Peki Türkçeye sakin şehir, yavaş kent olarak da çevrilen yavaş şehir ne demek?

İtalya’nın dört küçük belediye başkanının bir araya gelerek oluşturduğu birliğin, yavaş şehir hakkında tanımları ve kriterleri bulunuyor. Bir şehrin yavaş şehir olarak adlandırabilmesi için belirlenen 70 ayrı kriteri sağlaması gerekiyor. Bu kriterler; çevre, altyapı, kentsel yaşam, turizm politikaları gibi farklı alanlara sahip.

Yavaş şehirlerin en büyük amaçlarından biri sakinlerine daha sürdürülebilir ve sakin bir şehir ortamını sağlamak. Ayrıca hareketin önlem almak istediği diğer bir konu ise küreselleşmenin sonuçları olarak gitgide şehirlerin birbirine benzemesini engellemek. Bu gibi sebeplerle yavaş şehirlerde aranan en büyük kriterlerden biri de özgünlük ve kültüre karşı duyulan saygı.

Dünyada pek çok yavaş şehir bulunuyor. Hareketin öncüsü olan İtalya’da çoğu şehir ve küçük belde, yavaş şehir unvanını almış durumda. Günümüzde 28 ülkede 182 üyeye sahip olan yavaş şehir hareketi, her geçen gün genişlemeye devam ediyor.

Nasıl Yavaş Şehir Olunur?

Görsel: Bru-nO

Yavaş şehirler için pek çok kriter bulunduğundan bahsetmiştik. Peki nasıl yavaş şehir olunur? Yavaş şehir olmak yalnızca kültürel ve çevreci bir hareket olmanın dışında ayrıca sosyo-ekonomik politikaları ve demokratik değerlerin korunmasını da içeriyor. Bilim ve teknoloji çerçevesinde sürdürülebilirlik ilkelerine uygun olarak insan yaşamını daha da kolaylaştırmak amaçlanıyor. Yavaş şehirlerde aranan önemli şartlardan biri de nüfusun 50 binden daha az olması. Ayrıca altyapı politikaları ve şehirdeki trafik yoğunluğunun azaltılması da gerekiyor. Turistlere karşı misafirperverlik ve yerel üretimin belediye tarafından desteklenmesi de diğer önemli bir nokta. Kısaca toparlamak gerekirse bir belediye başkanı ilçesini yavaş şehir yapmak istiyorsa kriterleri çok da fazla önemsemeden bölge sakinlerinin kaliteli bir yaşama sahip olması için çalışması yeter. Daha önce de bahsettiğimiz üzere yavaş şehir hareketinin en büyük amacı, insan yaşamını daha kolay ve düzenli hale getirmek.

Türkiye’deki Yavaş Şehirler

Ülkemizde çoğunluğu belediyeler olmak üzere 18 kent, yavaş şehir statüsüne sahip. Ülkemizdeki yavaş şehirler, özellikle İç Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde yoğunlaşıyor. Türkiye’deki yavaş şehirler için “kurtarılmış bölgeler” diyebiliriz.

Seferihisar, İzmir

Görsel: Wikimedia Commons

İzmir’in incilerinden biri olan Seferihisar, yavaş şehir nedir diye sorduğumuzda aklımıza gelecek yerlerden biri. Tarihi dokusunun yanı sıra kültürel altyapısı ve çevreye duyulan saygı, Seferihisar’da had safhada. Karbon salımı ve güneş enerjisi konusunda İzmir’deki öncü ilçelerden olan Seferihisar, organik tarım uygulamalarıyla da dikkat çekiyor.

Gerze, Sinop

Görsel: Ömer Ünlü

Karadeniz’in nadide güzelliklerinden olan Sinop’ta yer alan Gerze, yeşil ile mavinin muhteşem uyumuna ev sahipliği yapıyor. Yöre halkının cana yakınlığı ve eşsiz kültürüyle birlikte 2017 yılında yavaş şehir unvanı elde etmeyi başaran ilçe, düzenli ve insan dostu yapısıyla tam anlamıyla bir sakin kent..

Halfeti, Şanlıurfa

Görsel: Wikimedia Commons

Anadolu kültürünün muhteşem yansımalarından olan Şanlıurfa’da yer alan Halfeti’nin, tarihi dokusu ve kültürel mirası sebebiyle sokaklarında kaybolmamak elde değil. 2000 yılında yapılan Birecik Barajı sonucunda ilçenin yarısından fazlası sular altında kaldı. Kurtarılan bölgelerde düzenli yapıların oluşturulması ile birlikte 2000 yılından itibaren saklı cennet olarak anılmaya başlandı. Bölgeye has yöresel yemekleriyle dikkat çeken ilçe, aynı zamanda birçok endemik türe de ev sahipliği yapıyor.

Gökçeada, Çanakkale

Görsel: Wikimedia Commons

Türkiye’deki yavaş şehirler içinde en çok tanınanlardan biri de Gökçeada. Çanakkale’ye bağlı bir ada beldesi olan Gökçeada, özellikle bozulmamış doğa yapısı ve deniziyle dikkat çekiyor. Türkiye’nin en büyük adası olan Gökçeada’da Rum ve Türk kültürünün eşsiz birlikteliği, organik tarım uygulamaları, özgün zeytin ve şarap üretimleri sebebiyle 2011 yılında harekete katılma hakkını elde etti. Gökçeada aynı zamanda yavaş şehir olarak nitelendirilen ilk ada olma unvanını da elinde taşıyor.