Çevre felaketlerinin başımıza ne zaman geleceğini kestirmek pek kolay değil. Ancak çağımızda teknoloji sayesinde bazı işaretleri daha iyi okur hale geldik. En azından bilgi dolaşımı hızlandı ve dünyada olup bitene biraz göz attığımızda muhtemel çevre felaketleri hakkında fikir sahibi olabiliyoruz. Tabii bu felaketleri görmek, onları önleyebilmek anlamına gelmiyor her zaman. O yüzden her halükarda sismik, su temelli veya uzayla alakalı birtakım kriz senaryolarına küresel olarak hazırlanmak gerekiyor.
Peki, tüm bunlar ışığında 2022’de bizi hangi felaketler bekliyor olabilir? İşte karşınızda, önümüzdeki aylarda ortaya çıkması muhtemel felaket senaryoları…
Sismik Felaketler l Yellowstone Ulusal Parkı l ABD
Fotoğraf: Lukas Kloeppel
2022 yılında ortaya çıkması muhtemel çevre felaketlerinin ilki, sismik bir felaket. Dünyanın önemli bir kısmı, bir süredir gözlerini Yellowstone’a dikmiş durumda. 578 bin nüfuslu Wyoming Eyaleti’nde bulunan Yellowstone Ulusal Parkı ismini, içindeki Yellowstone süper volkanından alıyor. Süper volkan ismi ise zamanında volkan patlama endeksine göre 8 şiddetinde, yani 1000 kilometre küplük bir patlama yaşayan volkanlara veriliyor.
Kaynaklara göre Yellowstone, 2.1 milyon yıl önce 2450 kilometre küp ile Kuzey Amerika kıtasının gördüğü en büyük patlamayı yapma unvanına sahip. Üstelik bu bölge, sismolojik anlamda aktifliğini büyük ölçüde koruyor. Mesela 1300 kilometre uzakta olmasına rağmen 1992 yılında Kaliforniya’da meydana gelen bir deprem, Wyoming’de bir tür deprem zincirini tetikledi.
Ancak tüm bunlardan bağımsız olarak esas tehlike, bölgenin hidrotermal aktivitesinde yatıyor. Yüzeyde bulunan geyserler gün geçtikçe ısınıyor ve 2022’de bu sıcaklık, hidrotermal patlamalara yol açabilir. Hidrotermal patlamalar sonucunda taşlar, birkaç metre yükseklikten çapı 3-4 kilometreyi bulan bir alana kadar saçılıyor. Eğer yakın zamanda bir patlama gerçekleşirse kraterlerin hepsinden saçılacak taşlar, etrafa büyük zararlar verebilir. Hal böyleyken de hem volkanıyla, hem deprem zincirleriyle, hem de artan hidrotermal aktivitesiyle 2022’de yüksek bir sismik felaket potansiyeline sahip Yellowstone’a dikkat kesilmek şart haline geliyor.
Su Felaketleri l Rusya l Asya Kıtası
Fotoğraf: Pok Rie
Su felaketleri bir madalyona benziyor. Madalyonun bir yüzünde fazla suyun yol açtığı zararlar varken diğer yüzünde susuzluğun etkileri duruyor. Küresel ısınmadan dolayı açığa çıkan bu dengesizlik, beraberinde birçok felaket senaryosunu da davet ediyor. Hatta araştırmalara göre Asya kıyılarının aldığı yağışın da artmasıyla birlikte su kaynaklı felaketlerin sayısı, son 20 yılda %136 oranında artış gösterdi. Bağlantılı olarak geçtiğimiz yılın son çeyreğinde Rusya’nın Anapa bölgesi, aldığı yağıştan ötürü devamlı su taşkınlarıyla mücadele etmek zorunda kaldı. Durum, içinde bulunduğumuz yılda da aynı çünkü resmi açıklamalara göre bölgenin aldığı yağış 2022’den beri herhangi bir azalma sergilemedi.
Anlaşılan o ki bunca yıllık sorunların birikimini birkaç ayda düzeltmek pek mümkün olmuyor
Bir diğer yanda da madalyonun öteki yüzü, susuzluk sorunu var. Su terazisinin bir kefesindeki dengesizlik, diğerine de yansıdığında dünya çapında 75 ülke, ihtiyaç duyduğundan daha az suyla idare etmeye çalışıyor. Yine Rusya’nın Sibirya bölgesi, geçtiğimiz yaz kuraklık ve su kıtlığından ötürü türlü yangınlarla mücadele etti. Buradan yola çıktığımızda 2022 yılında Asya kıtasında susuzluk ve yol açabileceği ikincil felaketlerle karşılaşma ihtimalimiz maalesef ki yüksek gözüküyor.
Muhtemel Çevre Felaketleri Göklerden De Gelebilir
Fotoğraf: Chris Henry
Göklerden gelen birtakım tehlikeler anlatısı, muhtemelen insanlığın tarihinden beri bir tür korku öğesi. Günümüzün belki de tek farkı, bu tehlikelerin ne olduğunu daha iyi açıklayabilmekte yatıyor. Ancak ne kadar açıklarsak açıklayalım, kim güneşin yol açacağı bir tür ısı dalgasının küresel internet bağlantısını kesmesini engelleyebilir ki?
Güneşten yayılan radyasyonun manyetik bir enerji açığa çıkarmasına güneş patlaması deniyor. Bu manyetik enerji dünyaya erişirse geomanyetik bir fırtına yaratıyor ve bu fırtına iki farklı sonuç doğuruyor. Bunlardan ilki, büyüleyici kuzey ışıkları. İkincisi ise fırtınanın şiddetine göre yanan teller ve kesilen internet sinyalleri. Henüz 2 Şubat 2022’de Amerika Wisconsin’i vuran bir fırtına, düşük şiddette olmasına rağmen radyo sinyallerini kesintiye uğrattı. Yakın zamanlardaki en güçlü fırtına ise 2012 yılında gerçekleşti ama neyse ki dünyayı ıskaladı. Güneşin 10-11 yıllık bir döngüye göre hareket ettiğini düşünürsek yakın zamanda büyük bir geomanyetik fırtına kapıda olabilir.
Kapak Fotoğrafı: Tim Mossholder
