Hayatın her alanında olduğu gibi rekabet, çıtayı bir üst noktaya çıkarmak için gerekli olan önemli unsurlardan biridir. Tabii ki teknoloji için de bu durum geçerli. Yıllar boyu büyük firmaların kendi aralarındaki çekişmeleri, teknolojik atılımları tahmin edilemez seviyelere çekmiştir. Bugün alanında tekel durumuna gelmiş bazı firmaların yerinde saymasından, rekabet denen olgunun ne kadar değerli olduğunu anlayabiliriz. Firmalar arasında yaşanan teknoloji savaşları her daim “kanlı” geçmiştir. Bu serimizde günümüz teknolojisine gelen yolda çekilen dertleri ve rekabeti konu edineceğiz. Kemerlerinizi sıkı bağlayın, teknoloji treni geçmişe doğru yola çıkıyor.
Serimizin ilk yazısında en kanlı geçen rekabetlerden birini ele alıyoruz. Oyun konsollarının savaşları tam tamına 9 nesil, 53 yıl sürdü ve hala sürmeye devam ediyor. Her nesilde firmalar, “Acaba ne yaparak rakibimi geride bırakacak bir teknoloji geliştirebilirim?” düsturuyla hareket ettiği için bizlere şahane bir çeşitlilik sundu. Teknoloji trenimizin rotasını 1972 yılına çeviriyoruz.
1. Nesil: Atari Salonlarına Rakip
Görsel: Wikimedia Common
70’lere geldiğimiz zaman Arcade Salonları ya da bizim bildiğimiz adıyla Atari Salonları yaygınlaşmaya başlamıştı. Yine revaçta olan AVM kültürünün ortaya çıkmasıyla, video oyunları gençlerin yeni odak noktası konumundaydı. Bu dönemin en bilindik firması, Türkiye’de bu eğlence merkezlerine adını da veren Atari idi.
Döneminin en ileri görüşlü mucitlerinden olan Ralph Henry Baer, sürekli evlerimizde bulunan televizyonlar neden bir oyun makinesine dönüşmesin diyerek Magnavox adlı aleti üretti ve oyun konsollarının başlangıcını oluşturdu. Bu alet televizyona bağlanarak çok basit oyunlar oynamaya imkan veriyordu. Yalnızca çizgiler ve noktalardan oluşan oyunları daha canlı hale getirmek için televizyona fiziksel olarak yapıştırılan afişler üretmişti. Bu atılım ile birlikte televizyonların da oyun oynamak için kullanılabileceğini gören firmalar sektöre hızlı bir giriş yaptı.
Arcade oyunların aranan ismi Atari, yine aranan oyunları Pong’u “Home Pong” ismiyle televizyonlarda oynanabilir hale getirdi. Ralph Henry Baer, Magnavox’ta bulunan Table Tennis oyunuyla Pong oyununun birbirine benzerliği sebebiyle Atari firmasını dava etti. Konsollar arası savaşın ilk kıvılcımları atılmıştı. Normalde oyun kartları üreten Nintendo firması, radikal bir kararla konsol üretmeye karar verdi ve tüm bu kargaşanın içerisinde Color- Tv Game adlı konsoluyla birinci neslin lideri olarak en yüksek satış rakamlarına ulaştı.
2. Nesil: Zirve Yarışı Sürüyor
Görsel: Wikimedia Common
Birinci nesil çok yaratıcı bir atılım olsa da fazlasıyla sönüktü. Özellikle Arcade salonlarının sağladığı çeşitlilik yoktu. Bu dönemde firmalar, konsollarda oynanan oyunları kendileri yapıyordu ve bu oyunlar konsolla beraber geliyordu. ikinci nesle geçtiğimizde ise Fairchild Channel adlı konsolun yaptığı kartuş atılımıyla artık oyunlar konsolun içinde gelmiyordu. Ayrı bir kartuş ile saklanıp istendiğinde kullanılabiliyordu. Bu durum haliyle üçüncü parti oyun geliştiricilerin doğuşuna sebep oldu. Oyunların kalitesi arttı. Artık çizgilerden oluşan grafikler yerine 8 bit çözünürlüğe sahip grafikler bulunuyordu. 1. Nesilde yapay zeka bulunmadığı için yalnızca iki kişilik oyunlar vardı. 2. Neslin gelişiyle birlikte yapay zeka geliştirildi ve single-player denen kavram ortaya çıktı.
Teknolojiyi yakalayan firma Atari, yeni çıkardığı Atari 2600 konsolu için 3. Parti geliştirmelere izin verdi. Son derece yenilikçi bu konsollarıyla dünya çapında büyük başarı yakaladılar. Pac-Man, Space Invaders, Astreoids gibi oyunlarla büyük sükse yakalayan konsol, dünya çapında 30 milyon kopya satarak ikinci neslin tartışmasız lideri oldu.
Atari firması büyük başarısının yanında akıl almaz bir skandalla sarsıldı. Üçüncü parti firmaların oyun sektörüne girişiyle çevrede fazlasıyla kalitesiz oyunlar ortaya çıkmıştı. Ayrıca Atari 2600 imitasyonu olan kopyalar, firmanın ismine fazlasıyla zarar veriyordu. 1983’te tüm zamanların en çok sevilen filmlerinden E.T gösterimdeydi ve bu fırsat kaçırılamazdı. E.T oyunu için fazlasıyla heyecanlı olan kullanıcı, oyunun çok kötü olduğunu görünce Atari 2600 konsollarını iade etmeye başladı. Bu dönemde yüzbinlerce oyun ve konsol iade edildi. Bu durum öyle bir hal aldı ki Atari firması piyasadaki kalitesiz oyunların tümünü toplayıp bir çukura gömdü. Yalnızca teknoloji efsanesi sayılan bu olay, 2013’te yapılan kazılarla doğrulandı. Atari sırf itibarını toparlamak için milyonlarca oyunu gömmüştü.
3. Nesil: Nintendo Yeniden Sahada
Görsel: Alexantropov86
Üçüncü nesile geldiğimizde grafikler artık detaylıydı. Joystickler yerine bugün bildiğimiz Gamepad’lere geçiş yapılmıştı. 16 bite çıkılmıştı ve sesler artık 5 kanaldan verilebiliyordu.
Rakibi Atari’nin itibar kaybını yine iyi bir şekilde değerlendiren Nintendo, Nintendo NES isimli konsoluya üçüncü nesile hızlı bir giriş yaptı. Nintendo bu dönemde Mario, The Legend of Zelda, Metal Gear Solid, Final Fantasy gibi tüm zamanların en iyi oyunlarını ortaya çıkarmalarının yanı sıra Metroid, Castlevania gibi bugün bir oyun janrası olarak andığımız oyunları ortaya çıkarmıştı. Ayrıca bizzat kendi garantisini sunduğu ürünleriyle, son nesilde sıkıntı yaşayan kullanıcının dostu olmayı başardı.
Gelecek neslin büyük firması SEGA yeni bir konsolla sektöre giriş yaptı. Fakat kimse Nintendo NES’ in karşısında duramadı. Eminim siz değerli okuyucularımızın bile mutlaka bir imitasyonunu oynadığı Nintendo NES, üçüncü nesilin açık ara birincisi oldu.
4. Nesil: Genesis Does What Nintendon’t
Görsel: Wikimedia Common
Artık 90’lara geldik. Oyun dendiğinde aranan yegane alet konsollar olmuş durumda. Oyun üreticisi olarak ünlenen SEGA konsollara da el attı. Dördüncü nesil ile beraber alışık olduğumuz 2D grafikler, mekan modellemesinde yapılan hileler ile 3D olarak gösterilebiliyor. Ayrıca gamepadlerde kayda değer gelişmeler yaşanıyor ve çözünürlüğümüz nihayet 480p’yi geçmiş durumda. Bazı firmalar kartuş kullanımı yerine yeni teknoloji CD-Rom kullanmaya başlıyor.
Dördüncü neslin getirdiği bir diğer yenilik ise el konsolları oluyor. Bu dönemde Nintendo’nun çıkardığı Gameboy, el konsolları camiasında mihenk taşı olarak kabul ediliyor. Büyüğü konsolları dahi geçerek en çok satan oyun konsolu olma unvanını ele geçiriyor.
Dördüncü nesil, oyun dünyasının en tartışmalı rekabetlerinden birine sahne oluyor. Sektöre hızlı giren SEGA, Genesis adlı konsoluyla bir önceki neslin açık ara birincisi Nintendo’nun, SNES konsoluna rakip oluyor. Hatta televizyon reklamlarında fazlasıyla ofansif “Genesis Does What Nintendon’t” sloganı ile Genesis’in donanım kalitesini vurguluyor. SEGA yüksek bir başarı elde etse de SNES’in başarısına ulaşamıyor.
5. Nesil: Bir Efsane Doğuyor
Görsel: Wikimedia images
Beşinci nesil ile beraber nihayet 720p çözünürlük kalitesini ve 3 boyutlu grafikleri geliyor. CD-Rom teknolojisi yaygın olarak kullanılmaya başlıyor. CD-Rom’un getirdiği hafıza avantajıyla birlikte oyunlar büyüyor. Ayrıca yine ilk defa kartuşlarla oyunlarda oluşan ilerlemeler kaydedilebilir hale geliyor. Yılların konsol üreticisi olan Atari, sektörde artık kendine yer bulamadığı için oyun konsolu üretmeyi bırakıyor.
Beşinci nesle girilirken teknolojiyi yakalamak isteyen Nintendo, dönemin önde gelen teknoloji firmalarından Sony ile anlaşıp CD-Rom teknolojisini yeni nesil konsollarına eklemek için kolları sıvıyor. Fakat firmalar anlaşamıyor ve bu birliktelik rafa kaldırılıyor. Konsol sektöründe gelecek gören Sony, Playstation adı altında kendisine ait konsolu yapıyor.
Nintendo, başarısız ortaklık sonrasında kartuş sisteminde direterek Nintendo 64’ü piyasaya sürüyor. Rakibi Playstation’un epey gerisinde kalıyor. Sektöre ilk atılımlarıyla 102 milyon kopya satışına ulaşan Sony, Playstation ile beşinci neslin lideri oluyor.
6. Nesil: Eskilerden Bir Tek Nintendo Kaldı
Görsel: Wikimedia Common
Altıncı nesil, eski büyük firmaların yaprak dökümüne son noktayı koyuyor. SEGA, son oyun konsolunu üreterek altıncı nesli başlatıyor. Yeni nesil ile birlikte oyunlar artık çok daha ciddiye alınarak yapılıyor. Oyun stüdyosu kavramı geliştiriliyor. Cut-scene ve animasyon için motion capture denen teknik kullanılmaya başlanıyor. Bu dönemde çıkan konsolların yeni mottosu en iyi grafiği sunmak.
Siz de fark etmişsinizdir ki sektör, geliştikçe teknoloji camiasının ağır toplarını içeri çekiyor. Son dönemece yaklaştığımız bu nesilde, teknolojinin en büyük firmalarından olan Microsoft, Xbox adlı oyun konsolunu duyuruyor. Arkasına çok iyi bir üçüncü parti desteği alan ve son teknolojiyi yakalayarak iyi bir fiyattan ortaya çıkan Playstation 2 ise sektörü kasıp kavuruyor. Bugün bile kırılamayan bir rekor ile tam 155 milyon kopya satarak altıncı neslin birincisi oluyor. Nintendo ise Game Cube adlı garip tasarıma sahip konsoluyla yeni yetme Xbox’ın gerisinde kalıyor.
7.Nesil: Pazarlama Üstadı Nintendo
Görsel: Wikimedia Common
Yedinci nesile girdiğimizde önümüzde yalnızca üç büyük firma var. Playstation ile son dönemlerin en önde gelen firması Sony, yılların tecrübesi Nintendo, sermaye ve altyapı zengini Microsoft. Bu nesilde konsolların donanımı fazlasıyla öne çıkıyor. Neredeyse tüm oyunlar cross-platform olarak ortaya çıktığı için akıllardaki tek soru “Acaba hangi konsol oyunu en iyi şekilde sunuyor?” oluyor.Altıncı neslin profesyonel oyun anlayışı devam ediyor ve efsane seriler ortaya çıkıyor. Grafik kalitesinin gelişimi çok yüksek seviyede. Yeni çıkan konsollar yalnızca bir oyun aracı değil, medya oynatıcı görevinde.
Yedinci nesilde en önemli şeyin grafikler olduğundan bahsetmiştik. Buna uygun olarak Sony Playstation 3’ü, Microsoft ise fiyat performans canavarı Xbox 360’ı piyasaya sunuyor. Playstation 3, Xbox’ın sermayesi, üçüncü parti geliştirici desteğinin yetersizliği, kronik sorunlar gibi sebeplerle fazlasıyla gözden düşüyor. Xbox ise fazlasıyla revaçta. Fakat bu iki firmanın aksine politikasını ve oyun mekaniklerini tamamen değiştiren Nintendo, Wii konsolu ile yedinci neslin tartışmasız galibi oluyor. Son dönemde casual olarak nitelendirilen kullanıcının artması sebebiyle, onlara uygun, hareket algılayıcılara sahip konsolu ile 101 milyonluk satış rakamına ulaşıyorlar.
8. Nesil: Xbox Skandalı
Görsel: Inspired Images
Sekizinci nesle girilirken oyun sektörü artık milyar dolarlık bir sektör haline gelmiş durumda. Artık oyun üreticileri bile bir önceki neslin konsol firmalarından daha da büyük bütçelere sahip. Görsel kalitesi 1080p’yi geçiyor. Günümüzde dahi evlerimizde olan donanımı fazlasıyla iyi konsollar ortaya çıkıyor. Ayrıca hala günümüzde bile yeni nesil oyunlar bu konsollara geliştirilmeye devam ediyor
Sekizinci nesle Nintendo, Wii U ile hızlı bir giriş yapıyor. Fakat yeterince oyun desteği alamadığı için başarı yakalayamıyor. Bu dönemde Xbox One gibi güçlü donanıma sahip bir konsolu duyuran Microsoft, korsan oyunları engellemek için radikal kararlar alıyor. Buna göre Xbox One’ı kullanabilmek için sürekli internete bağlı olmak gerekiyor, Xbox ile birlikte satılan Kinect’in kamerasından sürekli veri aktarımı yapılabilir ve oyun takası tamamen yasaklanmış. Haliyle kullanıcının tepkisini fazlasıyla çekiyor. Durumdan faydalanan Sony ise Playstation 4’ü tanıtıyor ve lansman sırasında “Playstation’da sınırlar yoktur, oyunlarınızı istediğiniz kişiyle istediğiniz kadar paylaşabilirsiniz” diyerek Xbox One’a giydirmekten geri durmuyor. Microsoft sonradan bu kararlarından vazgeçse de fayda etmiyor. Playstation 4, en azından çıkış tarihlerinde exclusive oyunları, rahat kullanımı ve kullanıcı dostu tavrı sebebiyle öne geçiyor. Bugün bile satışı ve desteği devam eden bu konsollar hakkında değerlendirme yapmak doğru olmaz.
9. Nesil: Ötesi
Görsel: Altairayon
Dokuzuncu nesil ile birlikte RTX destekli, 4K çözünürlüğe sahip, yüksek donanımlı Xbox X ve Playstation 5 tanıtıldı. Günümüzde geliştirilen oyunlara kıyasla çok daha yüksek donanım kalitesine sahip olmasıyla öne çıkan bu konsollar, bize inanılmaz imkanlar sunuyor. Nintendo, sekiz ile dokuzuncu Nesil arasında Switch gibi farklı bir konsol ortaya çıkarsa da bu ürün, büyük iki firmanın gölgesinde kaldı. Konsol firmaları son dönemde gelişen bulut oyun teknolojisine de yatırım yapıyor. Büyük ihtimalle neredeyse 50 yıl süren bu savaşlar, onuncu nesli göremeyecek.
