Güncelleme Tarihi: 8 Nisan 2021
İyi bir tatil herkes için farklı anlamlar taşır ve gidilecek destinasyondan konaklamaya tüm tercihler kişiden kişiye göre değişkenlik gösterir. Tatil denildiğinde ilk aklınıza gelen yazın saatlerce kumsalda olmak, kayağa gitmek, geniş caddelerde alışveriş yapmak, uzun müze kuyruklarında beklemek veya yeni bir kültürle tanışmak olabilir. Daha farklı bir deneyim arayanlar için ise tüm bu seçeneklere alternatif olarak geleneksel tatil anlayışının dışında, tatili farklı bir açıdan ele alan, turizm hareketliliğini daha sorumlu ve sürdürülebilir kılmayı hedefleyen bir seçenek var: Ekoturizm. Peki ekoturizm nedir?
Uluslararası Ekoturizm Topluluğu (TIES) 2015 tanımına göre ekoturizm; çevreyi koruma bilinci, kaygısı ve sorumluluğu taşıyarak ziyaret edilen bölgedeki yerli toplulukların refahını iyileştirmenin ve sürdürmenin benimsendiği bakir bölgelere yapılan seyahatlerdir.
Ekoturizm nedir sorusunun yanıtını bulmak için 1965 yılına uzanmamız gerekli. Geleneksel turizmden doğan memnuniyetsizlik, amaçsızlık ve tatminsizlik hissi üzerine ekoturizm projeleri yaygınlaşmaya başlıyor. Tatil deneyimi ile ruhsal ve duygusal iyileşme, entelektüel gelişim gibi birikimler elde edinilmesi isteniyor.
Doğa turizmi ve ekoturizm birbirinden farklı kavramlardır. Doğa turizmi herhangi bir doğal güzelliğin bulunduğu noktayı ziyaret etmeyi ifade eder ancak ekoturizm örnekleri olarak gidilen bölgenin faunasını ve florasını öğrenmek, manzaranın büyüleyiciliğini deneyimlemenin ötesinde aksiyon almak, tatili olabildiğince düşük karbon ayak izine sebep olarak düşük enerji harcayacak şekilde geçirmek verilebilir. Örneğin yıldızlı otellerde kalmak yerine kamp veya bungalov gibi konaklamaları tercih etmek daha yeşil bir tercih olacaktır. Benzer şekilde Karadeniz yayla turizminde bir aile tarafından işletilen pansiyonda kalmayı tercih etmek, yayla kültürünü deneyimlemek ve yöre halkına kazanç sağlamak için iyi bir yoldur.
Kültür Ekoturizmi
Fotoğraf: Raymond Klavins
Kültür ekoturizmi, ziyaret edilen bölgedeki kültürel çeşitliliğe kucak açarak sorumlu bir ziyaretçi olmayı hedefliyor. Sorumlu olmaya örnek vermek gerekirse; bölge, eski uygarlıkların yaşadığı bir bölgeyse veya bölge kültürüne ait kutsal sayılan özellikler varsa en az yaşayan yerliler kadar hassas ve saygılı olmak, manevi ve kültürel gelenekleri keşfetmeye açık olmak, gezi boyunca tüm noktalarda gezi deneyiminin lokal topluluklar açısından güvenli olması diyebiliriz. Ekoturizm projeleri ile bölgedeki doğal alanları yalnızca gezmek değil hakkında bilgi edinmek, canlı çeşitliliğini, ekolojik sorunları ve çözüm yollarını öğrenmek bambaşka bir pencereden bakmaya olanak sağlayacaktır.
Bunların yanı sıra lokal istihdamın desteklenmesi adına yerli zanaatkarlardan el işi ürünler satın almak, bilindik marka ve tatlara yönelmek yerine yöresel lezzetlere ve bölge halkına ait restoranlara şans vermek de kültür ekoturizmi açısından değerli bir deneyim olacaktır.
Agroturizm (Tarım Turizmi)
Bir ekoturizm türü olan tarım turizmi, ziyaretçilerin gönüllülük esasını baz alarak kırsal kesimlerde tarımsal hayatı deneyimlemesi olarak özetlenebilir. Amaç, çiftliklerin, kırsal toplulukların ekonomik gelişimini iyileştirmektir. Ziyaretçiler çiftçilerle birlikte tarımsal işlere katılabiliyor, bölgede yetişen ürünleri öğrenip, balıkçılar ile ağ taşıyabiliyor veya çiftlik hayvanlarının bakımıyla ilgili bilgi edinebiliyor. Ülkemizde tarım turizmi deneyimlemek mümkün. TUTATU programı ile Türkiye’nin birçok bölgesinden organik tarım yapan çiftliklerde gönüllü olarak çalışılabiliyor.
https://wwoofturkey.org web sitesinden detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Koruma ve Rehabilitasyon Merkezleri Gönüllülüğü
Afrika ve Güney Amerika gibi dünyanın dört bir yanından birçok şehre haftalık ve aylık gönüllülük programları ile gidilebiliyor. Bu programlarda yaban hayatı koruma, izleme, rehabilitasyon veya nesli tehlike altında olan türleri gözlemleme gibi alanlar seçerek aktif olarak çalışabilmek mümkün.
Programlara ve olası destinasyonlara internet üzerinden kısa bir araştırma ile ulaşılabilir. Gidilecek merkezlere maddi destek olabilmek adına bu gönüllülük programları ücretli ancak çoğu programda konaklama ve yemek bu ücrete dahil oluyor.
Staycation
Fotoğraf: Yasin Güçlütürk/Amasra
Sürdürülebilir turizm anlayışında alternatif bir seçenek var sırada: Staycation!
Seyahatler, özellikle uçak ve gemi ulaşımı turizm sektörünün her yıl devasa bir karbon ayak izine sahip olmasına sebep oluyor.
İngilizce’de ‘stay’ yani kalmak ve ‘vacation’ tatil kelimelerinin birleşiminden oluşan kavra,m kısaca uzak bir ülkeye veya şehre gitmektense yaşanılan kente/bölgeye yakın yerlerde, otobüs veya araba ile kısa bir yolculuk yapılarak tatile çıkmak olarak tanımlanabilir.
Staycation kavramı 2008-2009 ekonomik krizi yıllarında Amerikalı ailelerin tatil bütçeleri kısmak durumunda kalması sonucu çevre şehirlere seyahat düzenlemeleri ile ortaya çıkmış. Fikrin çevre açısından ne kadar daha sürdürülebilir bir tercih olduğu yeni yeni anlaşılsa da yılın her ayı tıka basa, kaotik turizm şehirlerinden uzak durmak, lokal ve sakin bölgelerde doğanın tadını çıkarmak özellikle post-korona döneminde hem çevre için hem de mental sağlık için iyi bir tercih olabilecek gibi görünüyor.
