Otizm ve Gürültü Engelleyici Kulaklıklar

Otizm ve Gürültü Engelleyici Kulaklıklar

Siz, hiç alışveriş merkezinde, havaalanında, kalabalık bir parkta veya bir tiyatro gösterisi sırasında elleriyle kulaklarını kapatan, diğer taraftan da çığlık atıp ağlayan bir çocuğa denk geldiniz mi? Çocuğun anne ve babasını disiplinsizlikle suçlamadan önce bu yazıyı okumanızı tavsiye edeceğim…

Hiperakuzi (hyperacusis), ses hassasiyeti demek. Kişi, bu rahatsızlıkta günlük sesleri gerekenden çok daha yüksek işitiyor.  Hiperakuzi, otizm teşhisi almış bireylerde yaygınca gözlemlediğimiz, sese karşı aşırı duyarlılık durumu. Bu rahatsızlığa sahip olan kişiler, yolda yürürken yanından geçen topuklu ayakkabının çıkardığı sesten tutun fön makinesine ve hatta sallandıkça salıncağın demirinden çıkan gıcırtıya kadar tüm sesleri olduğundan çok daha yüksek tonlarda işitiyorlar. 

Otizm ve Gürültü Engelleyici Kulaklıklar
Otizm ve gürültü engelleyici kulaklıklar: Hiperakuzi

Fotoğraf: Ben Sparks

Otizm ve hiperakuzi arasındaki bağlantıyı anlamaya çalışan Fransa’daki bir grup araştırmacı bilim insanları, otizm tanısı almış çocukların sesin yüksekliğine karşı daha duyarlı olabileceğini öne sürdüler ve bir araştırma yaptılar. Bu araştırmaya göre her çocuğa en düşükten en yükseğe kadar farklı yoğunlukta ses dinletildi. Her grubun derecelendirmeleri, bilim insanları tarafından analiz edildi. 

Otizmli çocuklar, 40 desibelin üzerindeki sesleri diğer gruptaki çocuklara göre daha yüksek olarak değerlendirdiler. Örneğin; normal bir konuşma yaklaşık 50 desibeldir. Kütüphane ortamındaki fısıltı da yaklaşık 30 desibel. Bu verilere göre otizmli çocuklar sesleri, diğer çocuklara göre normalin çok üstünde algılıyorlar. Her otizmli çocukta ses hassasiyeti vardır demek doğru değildir. Ancak birçok otizm teşhisi almış çocukta ses hassasiyeti gözlemleriz. 

Genel anlamda duyusal hassasiyet gösteren otizmli çocukların dışa dönük belirtileri, aşırı duyarlı veya az duyarlı olmasına göre değişkenlik gösterir.(1) 

Otizm ve Gürültü Engelleyici Kulaklıklar
Otizm ve gürültü engelleyici kulaklıklar: Duyusal hassasiyetler

Fotoğraf: Juhan Sohin

Farklı duyusal hassasiyetlerden birkaç örnek vermek gerekirse:

  • Görme: Duyarlılığı az olan çocuklar parlak renkleri sevebilir. Aşırı duyarlı çocuklar, mesela  güneş ışığı  karşısında gözlerini kısabilir veya rahatsız görünebilir.
  • Dokunma: Hassas olmayan çocuklar farklı dokular arayabilir veya kollarını ve bacaklarını nesnelere sürtebilir. Aşırı hassas çocuklar, giysilerin iç kısmındaki etiket hissinden hoşlanmayabilir veya giysilerini çıkarmaya çalışabilirler.
  • Tat: Duyarlılığı az olan çocuklar, soğan gibi güçlü aromalı yiyecekleri yemekten keyif alabilirler. Aşırı hassas çocuklar sadece belirli dokulu yiyecekleri yiyebilirler.
  • Koku: Duyarlılığı az olan çocuklar her şeyi koklayabilir. Aşırı hassas çocuklar, deodorant veya parfüm gibi kokulardan şikayet edebilir veya başka kimsenin almadığı kokuları alabilir.
  • Ses: Duyarlılığı az olan çocuklar müziği açabilir veya yüksek sesle konuşabilir. Aşırı hassas çocuklar, yüksek sesleri engellemek için kulaklarını kapatabilir.

Yukarıdaki örneklerden sonra duyu hassasiyetleri olan otizmli çocuğunuza yardımcı olmak için öncelikle çocuğunuzun duyusal bilgilere nasıl tepki verdiğini gözlemlemeniz gerek.

Eğer çocuğunuz duyusal bilgilerden kolayca bunalıyorsa aşağıdakileri deneyebilirsiniz:

  • Çocuğunuz bunaldığını hissettiğinde gidebileceği ‘sessiz bir alana” sahip olsun.
  • Çocuğunuza söylediklerinizi anlaması için fazladan zaman verin.
  • Çocuğunuzun ses hassasiyetlerine yardımcı olması için kulak tıkaçlarını veya gürültü önleyici kulaklıkları denemesine izin verin.

Gürültü engelleyici kulaklığı, ses duyarlılığı olan otizmli bireylerde çokça tavsiye ederiz. Bazı çocuklar, çevrelerindeki gürültüyü engellemek için kulaklık kullanırken, diğer bir kısım ise kulaklığı, rahatlamalarına yardımcı olacak sesleri çalmak (yatıştırıcı melodiler dinlemek) için kullanır. Her iki durumda, ses engelleyici kulaklık kullanmak, otizmli bireylerin yaşam kalitelerini yükseltir. Örneğin;  gürültülü yerlerde kendilerini daha rahat hissederler. Etraflarındaki dikkat dağıtıcı sesleri duymadan yaptıkları işe odaklanabilirler. Hatta daha derin ve rahat uyumalarına yardımcı olduğu da gözlenir. 

Artık yolda, okulda, sinemada, sahilde, markette elleriyle kulaklarını kapatmış bağıran, tepinen bir çocuğa denk geldiğinizde bunun nedenini ve ne yapmanız gerektiğini biliyorsunuz. Çantanızda var ise kulaklığınızı hediye edebilirsiniz. 

Hep hoşgörü ve sevgiyle kalmanız dileğiyle…

Kapak Fotoğrafı: Piqsels

Kaynak:

 (1) www.raisingchildren.au/ Wang, K. (2015, February 10). Noise Control: 11 Tips for Helping a Child with Autism [Web log post]. Retrieved September 05, 2016, from http://blog.asha.org/2015/02/10/11-tips-for-helping-a-child-with-autism)