Güncelleme Tarihi: 6 Eylül 2022
Atık malzemelerin farklı kurgular içerisinde materyal olarak kullanıldığı sanat eserleri, geri dönüşüm sanatı olarak adlandırılıyor. Fakat bu sadece basit bir materyal seçimi değil. Geri dönüşüm sanatı ifadesini, ekolojik kaygıların sanatsal formlara dönüştüğü kamusal bir söylem olarak algılamak yerinde olacaktır diye düşünüyorum.
Peki geri dönüşüm sanat bizim için ne ifade etmeli? Yani bu farklı bir tür estetik doyumun uyandırıcısı mıdır? Yoksa çevresel kaygıları olan insanlar için atık malzemelerden faydalanılıyor olması yönüyle bir tür zihinsel tatmin yöntemi midir? Ben, bu yazıda geri dönüşüm sanatını üç farklı yönüyle ele almak istiyorum: Salt politik çekicilik, kusurluluk ve bir nevi postmodern doğa taklidi…
Geri Dönüşüm Sanatı Nedir?
Azalan kaynaklar, artan nüfus, kurulu ekonomik düzenin insanı sürüklediği sürekli tüketim anlayışı ve bunların yol açtığı çevre krizi içerisinde kurgulanmış bir tür ‘’kent’’ hayatı yaşıyoruz. Kamusal alanda geri dönüşüm malzemelerle yapılmış eserler, verdikleri toplumsal mesajlarla ve üzerinde durdukları bilinçlendirici temalarla sürdürülebilir bir kent yaşamını özendiriyor. Bu bağlamda geri dönüşüm sanatın, içinde ekolojik kaygılar barındıran insanlar için bir tür politik çekicilik barındırdığı yadsınamaz bir gerçek.
Geri dönüşüm sanatı ele almak için ikinci yön olarak önerdiğim kusurluluk, aslında oldukça öznel bir estetik yorum. Doğanın tarih boyunca sanata da ilham vermiş olan bir zarafeti vardır; güneşin doğuşu, ceylanın suya eğilişi, kuğunun gölde yüzüşü… Aynı kuğunun karada paytak yürüyüşü bu zarafeti barındırmaz. Fakat kendine has bu kusurluluk; sakarlık, bir tür beceriksizlik hali bizde sempati uyandırır. Pet şişelerden yapılan bir balinanın kumsalda duruşu, tüm kusurlarıyla bizlere bu bağlamda bir başka dünyanın zarafetini taşıyor kanaatindeyim.
Üçüncü yön olarak önerdiğim doğa taklidi meselesi, sanat felsefesine dayandırılabilecek bir yorum. Sanatın belki tüm disiplinleri ile doğanın taklit edilmesine fazlasıyla yaslandığını biliyoruz. Örneğin müziğin doğuşu, doğadaki ahenkli seslerin taklit edilmesiyle doğrudan ilişkilidir. Buradan hareketle geri dönüşüm sanatın doğayı oldukça farklı bir perspektiften taklit ettiğini düşünüyorum; yalnızca doğanın ortaya koyduğu ürünleri değil de devinimsel yapısını taklit ettiğini… Örneğin pet şişelerden yapılmış bir balina, sadece doğanın bir ürünü olarak balinayı taklit etmez. Atık materyallerden yapılan bir geri dönüşüm ürünü olması hasebiyle doğanın kendi iç dönüşüm süreçlerini de taklit eder.
Fotoğraf: Tom Tsuchiya’nın Atlas Heykeli
Heykeltıraş Sayaka Ganz’ın atları, Artur Bordalo’nun üç boyutlu grafitileri, Antoni Gaudi’nin Guell Parkı… Örneklerin sonsuzca uzatılabileceği bu sanat anlayışı, sürdürülebilir sanat ideasının tam ortasında duruyor ve öyle umuyoruz ki durmaya devam edecek.
Sizin için hazırladığımız ileri dönüşüm fikirleri listesine göz atın!
Kapak Fotoğrafı: Drap Art 2013
