Tasarım kavramını bir nesnenin estetik özelliklerinin tamamı olarak tanımlayabiliriz. Bunun için ayırt edilebilir özellikler taşıması ve kendisinden öncekilerden yeni olması gerekiyor. Tasarımlar eser ve marka boyutu olarak ayrı ayrı tescile konu olabiliyor. Bir tasarımın tescil edilmesi tasarımcının hak kaybını önlemenin yanında sektördeki rekabetin korunması açısından da oldukça önemli bir yere sahip. Peki var olan tasarımımızı nasıl tescil ettirebiliriz?
Tasarım Tescili
Fotoğraf: Jazmin Quaynor
Bir tasarımın korunabilmesi için tescil edilmesi şart değildir. Tescilsiz tasarımlar da korunabilir. Bu, haksız rekabet hükümleri ile mümkündür. Mevcut olan rekabet ortamında eğer bir zarar meydana gelmişse buna dayanılarak hak kaybı giderilebilir. Bir tasarımın tescilli olması durumunda ise hem var olan tescile hem haksız rekabet hükümlerine dayanılabilir.
Tescil Prosedürü
Fotoğraf: Joanna Kosins
Bir tasarımın tescili için yapılacak ilk işlem Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılacak online başvurudur.
Başvuruda hem tasarımcı hem de başvuran kişi, tasarımcının kendisi değil de bağlı olduğu kurum ise o kurumun adının yer alması gerekir. Böyle bir durumda tasarımcı ve tüzel kişi kurum arasındaki ilişkinin de bildirilmesi şarttır. Bu ilişki bir iş sözleşmesi, hizmet sözleşmesi ya da eser sözleşmesi ile olabilir.
Son olarak başvurunun konusunu oluşturan tasarımın tescil talep edilen özellikleri görsel olarak aktarılmalıdır. Ürüne ilişkin çizim ve fotoğraflar 8×8, 16×16 ya da 8×16 ölçülerinde olmalıdır.
Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından yapılan inceleme, SMK (Sınai Mülkiyet Kanunu) yürürlüğe girmeden önce yalnızca gerekli belgelerin tam olup olmadığına ve başvuru şartlarının sağlanıp sağlanmadığına yönelikti. Bunun dışında tasarımla ilgili yenilik veya ayırt edicilik özelliklerini taşıyıp taşımadığı yönünden inceleme yapmıyordu. Ancak SMK (Sınai Mülkiyet Kanunu) ile birlikte artık yalnızca şekil yönünden değil esas yönünden de inceleme yapmakta. Kurum tarafından yapılan bu inceleme sonrasında tescil talebi reddedilmezse tescil, Resmi Tasarım Bülteni’nde yayınlanır.
Tescil sonrası itiraz süreci, tasarıma dair yapılan başvurunun Türk Marka ve Patent Kurumu tarafından onaylanarak Resmi Tasarım Bülteni’nde yayınlanması ile başlar. Bu ilandan itibaren üçüncü kişilere itiraz hakkı tanınmaktadır. Bu süre 3 aydır. Bu süre içerisinde kuruma yapılan itirazlar değerlendirmeye alınır ve bu süreçte tasarım tescili kesinleşmez. İlgili sürenin itirazsız geçirilmesi ile tescil belgesi düzenlenir ve tasarım tescil koruma kapsamına alınmış olur.
Koruma süresi, tescil başvuru tarihinden itibaren 5 yıldır. Bu süre 5 yıllık süreler ile uzatılabilir ancak bir tasarım en fazla 25 yıllık bir koruma hakkına sahip olabilir.
Başvuru ücretleri, 2022 yılı itibariyle 270 türk lirasıdır. Ek olarak yayım ücreti ise tescil sürecinde sunulan fotoğrafın boyutuna göre değişmekle birlikte 8×8 ölçüleri için 60 türk lirasıdır. Ücretler başvurudan önce veya başvuru sırasında ödenebilir.
Bir Tasarım Koruma Kapsamı Dışında Kalabilir mi?
Fotoğraf: 2h Media
Tescil koruması kapsamına dahil edilmek istenen bir tasarım eğer kamu düzenine ya da genel ahlaka aykırı ögeler içeriyorsa koruma kapsamına alınamaz. Aynı zamanda teknik fonksiyonun gerçekleştirilmesinde, tasarımcıya, tasarıma ilişkin özellik ve unsurlarda hiçbir seçenek özgürlüğü bırakmayan tasarımlar, tasarlanan veya tasarımın uygulandığı ürünü, başka bir ürüne mekanik olarak monte edebilmek veya bağlayabilmek için ancak belirli biçim ve boyutlarda üretilebilen tasarımlar söz konusu ise bunların da koruma kapsamı dışında kalması mümkündür.
Referanslar
Kapak Görseli: Scott Grahamm
