Son günlerde en çok konuşulan konulardan biri de Akbelen’de yaşanan ağaç kesimleri. Büyük ülkeler kömürden çıkış planları üzerine çalışırken Türkiye’nin hala kömür yatakları için ağaç kesimi yapması, birçok kişi tarafından eleştirilmişti.
Uzmanlar kömürden çıkış için acil eylem planı beklerken hükümetlerden ve kömür endüstrisinden en çok gelen karşı cevap ise genelde “kömürden çıkışın ekonomik ve adil bir şekilde gerçekleştirilemeyeceği” oluyor. Sürdürülebilirlik ve finansman alanında yaptığı çalışmalarla tanınan Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği ve Avrupa İklim Eylem Ağı, yakın zamanda hazırladıkları “Kömüre Dayalı İstihdamdan Çıkış” raporuyla bu soruna alternatif bir çözüm öneriyor.
Kömürden Adil Çıkış Pekala Mümkün!
2022 yılında yayımlanan verilere göre Türkiye’deki enerjinin yaklaşık %34’ü kömür santrallerinden karşılanıyor. Birçok ülke kömürün enerji üretimlerindeki payını azaltma çalışmaları üzerinde çalışırken Türkiye’nin bu konuda henüz kayda değer bir planı veya eylemi bulunmuyor.
Türkiye’deki elektrik üretimi ve kömür santrali sorununa eğilen SEFIA ve CAN, hazırladıkları raporla kömürden çıkışın hem adil hem de arzu edilebilir şekilde gerçekleştirilebileceği bir gelecek tasavvuru ortaya koyuyor. Raporda en dikkat çeken başlıklardan biri de işçilerin sağlıklarını veya sosyo-ekonomik statülerini etkilemeden hatta ve hatta iyileştirerek kömürden çıkışın mümkün olduğunun vurgulanması.
Raporda öne çıkan başlıklar ise şu şekilde sıralanıyor:
- Kömür ve linyit madenciliğinin GSYH içindeki payı zaman içinde düşerek %0,08’e kadar indi.
Türkiye’de kömür ve linyit madenciliği sektöründe çalışan sayısı SGK verilerine göre 35 bin civarında. Kömürlü termik santrallarda ise 8-10 bin kişi istihdam ediliyor. Ancak TÜİK’in verilerine göre sektörde kayıtlı ve kayıt dışı istihdam toplam istihdamın çok küçük bir kısmını oluşturuyor. - Zonguldak gibi Türkiye’nin kömür merkezlerinde dahi kömür madenciliği sektörü istihdamın sadece %4 ila %6’sını oluşturuyor.
- Muğla, Zonguldak, Kahramanmaraş, Manisa ve Çanakkale bölgelerini içeren beş bölgede bile kömür madenciliği sektörü istihdamın binde 3’ünden azını oluşturuyor ve en yüksek istihdam sağlayan ilk 10 sektör arasında yer almıyor.
- Çalışan madencilerin %66’sı 25-44 yaş aralığındadır ve eğitim seviyeleri diğer sektörlerinkine benzer. Bu da onların farklı sektörlerde de iş bulabileceklerini gösteriyor.
Raporda kömür sektörünün Türkiye’deki istihdam payının yalnızca binde iki olduğu vurgulanırken işçilerin kömürden çıkış ile birlikte açılacak olan yeşil ve yenilenebilir enerji yöntemlerinde istihdam edilebileceği belirtiliyor.
Avrupa İklim Eylem Ağı Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Koordinatörü Özlem Katısöz, kömürden çıkışın Türkiye ekonomisindeki olası etkilerini “Raporda da gösterdiğimiz gibi kömür sektörünün Türkiye için ekonomik getirisi son 10 yılda giderek düşüyor ve iddia edildiği gibi kömürden çıkış istihdamda ciddi bir etki oluşturmayacak.” dedi.
SEFIA Direktörü Bengisu Özenç ise olası işsizlik sorunun engellenmesi adına kömüre verilen teşviklerin yeşil sektörlere kaydırılabileceğini ve kömürden çıkış planı ile birlikte Türkiye’nin 2053 yılı net sıfır hedefinin tutturulabileceğini belirtti.
Kapak Fotoğrafı: Unsplash | Amir Arabshahi
