’Sanki kendi teni üzerine desen çiziyor.’’ der John Berger, Kahlo için… Aslında bu tanım mecazdan oldukça uzaktır. Çünkü Berger’in anlatmak istediği, Frida Kahlo’nun hem fırçayı tutan el hem de fırçanın değdiği yüzey olarak bu ‘’dokunuşu’’ iki kez ve senkronize bir şekilde hissettiğidir. Hiç değilse bu yoğunluğu arzuladığı…
Peki ya ‘’Kendi teni üzerine desen çizmek’’ yargısını, dokunmaktan alıp ‘’görmek’’ duyusuna bağışlarsak ne olur?
Adı konulmuş yahut konulmamış bütün duyular salt kişisel bir deneyim intibası uyandırırken görmek, çok daha kompleks çağrışımlara gebedir. Görmek; her zaman estetik ve doğal olarak ahlaki, genellikle toplumsal ve bazen de oldukça sınıfsal bir meseledir. Böylelikle ‘’görme’’ perspektifinden kendi teni üzerine desen çizmek, politik bir tartışma olarak zihnimizde yer açar.
Great Dream sergisi sanatçı Can Akgümüş ile ikinci karşılaşmam. Tanışıklığım Martch Art Project’de gösterilen Dévoyé başlıklı sergi için kaleme aldığı yazı ile olmuştu. Sanatçı, bu ilham verici metne ‘’Günümüzde insan bedeni artık siyasal bir objedir.’’ cümlesi ile giriş yapmış ve beni görüntünün politikliği üzerine düşünmeye sürüklemişti. Yine benzer bir yerde buluştuğumuzu rahatlıkla söyleyebilirim. Nitekim sanatçının kurguladığı kompozisyonlarda beden kavramına yaklaşımı tekil ve hatta Kierkegaard’ı anımsatır biçimde öznel. Fakat bunun bir aksiyon değil de reaksiyon olduğunu düşündürürcesine hırslı. Öfkeli bir hırs değil, beden ve toplumsal cinsiyetin politikliğine yöneltilmiş içsel bir enerji olarak agresyon…
Mazoşizm kişinin bedeni ile giriştiği bir pazarlıktır. Belki de böylelikle öz, dışsallaştırılan bedenden damıtılarak sıyrılacaktır. Peki ya mazoşizm kişinin kendisine değil de görüntüsüne yöneltildiğinde ne olur? Bu bedendeki gibi bir dışlama mıdır? Yoksa bir hak iddiası mı? Bana kalırsa Can Akgümüş; çektiği fotoğraflara analog müdahalelerde bulunarak görüntüyü de görenin zihninden kopararak kendisinin kılıyor. Ya da hiç değilse bu arzuyu görünür kılıyor diyelim. İşte bu kendi teni üzerine desenler çizmenin bir başka hali. Yapılırken varoluşsal ve göründüğü anda politik…
İşin politikliğine bunca değinmişken, bana İbnü’l Arabi’nin bahislerini anımsatan varoluşuna da bir kapı açabiliriz. Bunun için sergi broşürüne yerleştirilen metinden aynen aktarmayı uygun buluyorum;
‘’Büyük rüyanın; yani dünya hayatının, dünyevi olanın, burada sıkışıp kalanın izini sürüyorum. Uykudan uyanıklığa, gün batımıyla doğumu arasında yeryüzünün üstündeyken gökyüzünün altında, aslında sadece insanın kendi kendisiyle; onun düş becerisi, yaşama içgüdüsü, inançlılığı, azmi, arzuları ve yenilgileriyle yüzleşiyorum.’’
Can Akgümüş’ün üçüncü kişisel sergisi olan Great Dream, 31 Aralık 2022 tarihine kadar KAIROS Gallery’de görülebilir.
Kapak Fotoğrafı: Cemil Batur Gökçeer
