Güvercinlerin bacağına bağlanan notlar, dumandan şekiller, cam şişe içerisine mektup yerleştirmek… Tarihin her döneminde insanlık iletişim kurmanın farklı farklı yollarını denedi. Bugün ise akıllı telefonlarımızda yer alan küçücük bir gönder tuşu ile istediğimiz herkese her an ulaşabiliyoruz. İletişim kurmak ve haberleşmek, hayatımızın çok büyük bir parçası.
Bugün 27 Nisan Mors Alfabesi günü! Mors alfabesi veya diğer adıyla Mors kodu da iletişim kurmak ve bilgi iletmek için kullanılan eski bir haberleşme yöntemi. 1830’larda kullanılmaya başlayan alfabe, ismini 27 Nisan 1791 doğumlu Amerikalı ressam ve telgrafın mucidi olan Samuel F. B. Morse’tan alıyor.
Mors Alfabesi Nedir?
Kablosuz ve sinyallerle bilgi iletmeyi mümkün kılan Mors alfabesi, nokta (.) ve çizgilerden (-) oluşuyor. Örneğin yukarıdaki görselde Mors alfabesinde P, L, U, M, E, M, A, G harflerine karşılık gelen sembolleri kullanarak PlumeMag yazdık.
Mors alfabesinde A’dan Z’ye Latin alfabesinde yer alan tüm harfler, 0-9 arası tüm rakamlar ve noktalama işaretleri nokta ve çizgilerden oluşan sembollerle ilişkilendiriliyor. Bu semboller, hem ses hem de yanıp sönen ışık şeklinde karşı tarafa aktarılabiliyor.
Kullanılan nokta ve çizgiler rastgeleymiş gibi görünse de aslında öyle değil. Mors alfabesinin ilk kullanıldığı dil İngilizce olduğundan alfabenin yaratıcısı Samuel Morse, İngilizce dilinde en sık kullanılan harfler olan “e”, “a”, “i” ve “t” harflerini daha kısa sembollerle, az kullanılan “q”, “y” gibi harfleri ise daha uzun sembollerle ilişkilendirmiş. Dolayısıyla “e” harfinin karşılığı sadece ‘.’ iken, “q” harfinin karşılığı ‘- – . -‘ olarak kullanılıyor.
Mors Alfabesinin Kullanımı
1800’lerin başında yaygınlaşmaya başlayan kod, bir süre bir sonra Avrupa’ya ulaşıyor ancak İngilizce Mors alfabesinde Avrupa dillerinde yer alan diyakritik işaretli harflerin (ñ, é, ç, ø) karşılığı olmadığından yetersiz kalıyor. Buna karşılık olarak 1851 yılında Uluslararası Mors Kodu olarak adlandırılan alfabenin en güncel hali yaratılıyor. Yaratılan uluslararası kodun ilk haline kıyasla çok daha basit ve anlaşılır olduğu kabul ediliyor. Özellikle İkinci Dünya Savaşı, Vietnam ve Kore savaşlarında birlikler, üslerle olabilecek en hızlı şekilde haberleşmek için Mors alfabesini kullanmış.
Günümüzde iletişim, uydular aracılığı ile sağlanıyor ancak Mors alfabesinin kullanıldığı yerler de mevcut. ABD donanması, ABD sahil güvenlik gemileri, amatör radyo operatörleri ve havacılıkta hala kullanılıyor.
Mors alfabesi, günümüzde engelli bireyler tarafından da kullanılabiliyor. Örneğin konuşma güçlüğü çeken ve hareket kısıtlaması yaşayan kişiler Mors alfabesi ile göz kırparak iletişim kurabiliyor.
2018 yılında Google Klavye uygulaması, klavye dillerine Mors’u eklemişti. Android ve iOS için uygun olan uygulama el kaldırmadan yazma, sesli yazma, otomatik çeviri, kelime önerisi gibi hizmetler sunuyor. Mors’un eklenmesi ise şu açıdan önemli; klavyede sadece “.” ve “-” yer aldığı için konuşma ve hareket güçlüğü çeken kişiler qwerty klavyede yazı yazmaya kıyasla bu araçla çok daha kolayca cümle kurabiliyorlar.
Küçük Bir Bilgi: Hayatınız boyunca Mors alfabesine ihtiyaç duyar mısınız, bilemiyoruz… Ancak olur da bir gün ıssız bir adaya düşerseniz ve yanınızda fener bulunursa acil yardım veya kurtarma anlamına gelen SOS (… – – – …) harflerini kodlayarak kahraman olabilirsiniz. Mutlaka bir denizci Mors kodu ile haberleşmeye çalıştığınızı anlayacaktır.
