Her yıl 17 Mart günü, ölümünün üzerinden yüzyıllar geçmiş olan Aziz Patrick’i anmak için ‘Aziz Patrick Günü’ (St. Patrick’s Day) olarak kutlanıyor. Genellikle İrlanda halkıyla bütünleşmiş olan bu özel günün tarihi bin yıla kadar uzanıyor ve İrlanda halkı tarafından kutsal bir bayram olarak görülüyor. Gelin bu tüm dünyayı yeşile boyayan güne biraz daha yakından bakalım.
Aziz Patrick Kimdir?
Beşinci yüzyılda yaşadığı ve Birleşik Krallık’ta doğduğu bilinen Aziz Patrick, henüz 16 yaşındayken kaçırılıp bir köle olarak altı yıl boyunca yaşadığı İrlanda’ya getirilir. Daha sonra kaçmayı başaran Patrick, doğduğu yere geri dönse de yeniden İrlanda’ya gelerek Hristiyanlığı yaymaya başlar. Patrick’in gelişinden önce ise İrlanda’da Paganlık yaygındır.
Aziz Patrick’e ait özel bir günün olmasının ve günün İrlanda halkı için kültürel bir simge hale gelmesinin sebebi, yine tarihi yüzyıllara dayanan birden fazla halk efsanesine dayanıyor. En yaygın bilinen efsaneye göre Aziz Patrick, dağlarda geçirdiği 40 günlük inzivasından sonra geri dönüş yolunda karşısında yılanların toplanmış olduğunu görür. Patrick, yılanların tehditkar bakışlarından korkmadan onları denize sürerek onlardan kurtulur.
Bugün İrlanda’da yılan nüfusunun olmamasının sebebi bu efsaneye dayanır. Ancak bilim insanları İrlanda’da yılan yaşamamasının sebebini Buz Devri döneminde tüm popülasyonların yaşamını devam ettirmek için göç etmesine bağlıyor. Buz Devri’nin sona ermesi ve Birleşik Krallık çevresinde buzulların erimesiyle İrlanda Denizi oluştuğundan bu türlerin geri dönmeyi başaramadığı düşünülüyor.
Yılanlar, Hıristiyanlık öncesi Kelt (Celtics) mitolojisinde yüksek rahiplerin sembolü olarak görülür. Aziz Patrick’in yılanları kovması, Hıristiyanlığın paganizm üzerindeki zaferini vurgular.
Bugün Her Şey Yeşil
Eğer tarih 17 Mart’ı gösteriyorsa yeşil renkli kıyafetler giymiş insanlar görebilirsiniz. Öncelikle bu rengin St. Patrick ile ilgili olmadığını söyleyelim. Çünkü Aziz Patrick aslında mavi renk ile özdeşleşmiş biri. Ancak İrlanda’dan Amerika’ya göç etmiş kişiler, bayraklarında yer alan yeşil rengi vatanlarını hatırlamak için bu özel günde giyme kararı almış.
Ayrıca İrlandalıların küçük kese taşıyan cinini görmüşsünüzdür. Yeşil rengin insanları cinlere karşı görünmez kıldığına da inanılıyor. Bu nedenle ülkelerinin simgesi yoncanın yeşil rengi, insanları bu haylaz cinlere karşı da koruyor.
Elbette St. Patrick’s Day’in simgelerinden biri de yeşil bira. Bu gelecek aslında yakın denebilecek bir zamanda, 1952 yılında ilk olarak ortaya çıktı. Ohio’daki Miami Üniversitesinde bir grup öğrenci, kutlamaların yeşil bir bira ile daha anlamlı olacağını düşündü ve bu yenilikçi girişim kısa sürede yayılarak St. Patrick’s Day’in en önemli unsurlarından biri oldu. Peki, yeşil biraz nasıl yapılıyor? Cevap basit. Elbette gıda boyasıyla…
St. Patrick’s Day Gelenekleri
Hem İrlanda’nın hem de günün simgelerinden biri olan üç yapraklı yonca ise Patrick’ın Hristiyanlığı yaymaya başladığı günlerde Holy Trinity’i (Baba, Oğul ve Kutsal Ruh) anlatmak için kullandığı bir metafor aracı olarak anılıyor. İrlanda’nın simgesi olan yonca, ülkenin bu özel gününde rozetlerle veya gerçek bitkilerle insanların üzerinde yer alıyor.
Ayrıca St. Patrick’s Day’de yoncayı boğmak da önemli bir gelenek. Bu gelenek ise Aziz Patrick’in kendisine dayandırılıyor. Efsaneye göre Aziz Patrick, bir bara gidiyor ve burada herkesin viski bardağının yarısına kadar dolu olduğunu görüyor. Bunun üzerine barmene mahzeninde bir şeytan olduğunu kendisinin sahtekarlıklarından beslendiğini söylüyor. Aziz, aynı bara daha sonra gittiğinde ise herkesin viski bardağının dolu olduğunu ve herkesin neşe içerisinde olduğunu görüyor.
Bu hikayeden yola çıkan İrlandalılar, St. Patrick’s Day’de ne içiyorlarsa içsinler, gecenin kapanışında son bardaklarının içine bir yonca atıyor. Böylece yoncayı boğan İrlandalılar, daha sonra bu yoncayı sol omuzunun üstünden arkaya atıyor.
İrlandalılar için yemek de St. Patrick’s Day için çok önemli. İrlandalılar bugünde özellikle lahana ve konserve sığır eti yemeyi tercih ediyor. Ancak aslında bu yiyecekler aslında İrlanda’da değil Amerika’da bir gelenek haline gelmiş. Çünkü zamanında Amerika’ya göç edenler, bulunması kolay ve ucuz olduğu için lahana ve sığır eti yemeye başlamışlar. Yani aslında bu geleneğin İrlanda’yı değil de göçmen İrlandalıları anmak için gerçekleştirildiği söylenebilir.
Aziz Patrick Günü için çocukların da gelenekleri var. Bunlardan biri de cüce cin tuzakları…Eski İrlanda masallarında geçen ve leprikon ismiyle bilinen bu cüce cinler, inanışa göre altın keseleri saklıyor. Yani aslında parayı çok seviyor. Bu çok hızlı ve küçük cini yakalamak ise çok zor. Ancak eğer yakalarsanız leprikon size üç dilek hakkı veriyor. Bu inanıştan yola çıkarak çocuklar, St. Patrick’s Day’de bu cüceler için çeşitli tuzaklar hazırlıyor. Bu tuzaklara ise onların en çok sevdiği şeker ve paraları koyuyor.
‘Kiss me I’m Irish’ yazılı tişörtler veya rozetleri hiç gördünüz mü? St. Patrick’s Day’de bir İrlandalıyı öpmek aslında İrlanda’ya ait bir gelenekten geliyor. İrlanda’nın Blarney Kalesi’nde bulunan Blarney Taşı, bir inanışa göre Stonehenge’teki taşlardan biri. Munster kralı Cormac MacCarthy tarafından kaleye yerleştirilen bu taş, ulaşması zor bir yerde bulunuyor. Bu taşı öpmenin insana güzel ve ikna edici konuşma yeteneği verdiği düşünülüyor. İnsanlar St. Patrick’s Day’de bu taşa ulaşıp öpemediği için bu taştan sonra yapılacak en iyi şeyin bir İrlandalıyı öpmek olduğu söyleniyor.
Dünyadan Kutlamalar
St. Patrick’s günü günü; İrlanda, ABD, Kanada ve Avustralya başta olmak üzere dünyanın dört bir yanında yeşile boyanmış etkinliklerle kutlanıyor. Örneğin 1962’den beri her yıl ABD’de Chicago kentinin ironik Chicago Nehri çevreye minimum zarar verecek boyalar ile yeşile bürünürken Sidney’de ünlü Opera Binası yeşil ışıklarla aydınlatılıyor.
İlginçtir ki bu özel günün yemek, dans ve alkol ile bir festival havasında kutlanması 1970’li yıllardan sonra mümkün olmuş. İrlanda kanunlarına göre kutsal bir bayram sayıldığından Aziz Patrick gününde barlar ve eğlence mekanları 70’li yıllara kadar o güne özel kapalı tutulmuş. Daha sonrasında ise hükümetin günün kültürel çekiciliğini fark etmesiyle bu yasaklamalar kaldırılarak Aziz Patrick günü, zaman içerisinde ülkeyi turistler için bir ziyaret sebebi haline getirilmiş.
