Bir süredir kripto paralar gündemin en popüler konularından biri. Aslında çok da yeni olmayan fakat bizim yeni yeni tanıştığımız bu kavram, gelecekte de gündemi yoğun şekilde meşgul edecek gibi görünüyor. Herkesin kafasında pek çok soru var. Kripto paralar ne kadar güvenli? Yatırım aracı mı yoksa alışverişte kullanılabilir mi? Gerçek paraların yerini alabilir mi? Tüm bu soruların cevabını bu yazımızda vermeye çalıştık.
Kripto Para Nedir?
Fotoğraf: Alesia Kozik
Kripto para bir dijital varlıktır. Güvenlik için şifreleme yani kriptografi kullanır, ismini de buradan alır. İşlemler Blockchain adı verilen ve sürekli büyüyen bir kayıt listesinde kayıt altına alınır. İsteyen herkes bu işlemlerin kaydını tutabilir. Bir transfer işlemi yapıldığında bu işlemin doğru ve geçerli bir işlem olup olmadığını anlayabilmek için tüm defterlerdeki kayıtlar kontrol edilir. İstisna olmaksızın tüm kayıtlar birbiriyle eşleşirse işlem gerçekleşir. Dünya üzerinde bu kayıtların tutulduğu sayısız defter bulunduğu ve tüm defterler birbirine zincir gibi bağlı olduğu için hile yapılması mümkün değildir. İşlemleri kontrol etmek ciddi zaman alan bir süreçtir. Bu süreci hızlandırmak için işlemler kriptografik hash fonksiyonlarıyla kodlanır. Dijital kontrol işlemi bilgisayarlar tarafından yapılır.
Blockchain sistemi, parayı merkeziyetsizleştirmek için 2009 yılında Bitcoin’in mucidi Satoshi Nakamoto takma isimli kişi veya kişiler tarafından tasarlanmıştır. Dünyadaki tüm fiziki para birimleri, devletlerin merkez bankaları tarafından kontrol edilir. Kripto paralarda ise amaç bu merkezlerden kurtulup paranın dolaşımını serbestleştirmektir. Kripto paranın karşılığının olup olmadığı güvencesini herhangi bir merkez bankası değil Blockchain teknolojisi sağlar. Dolayısıyla kripto paralar kimse tarafından kontrol edilemez.
Kripto Paralar Ne İşe Yarar?
Fotoğraf: master1305
Aslında fiziki paralar ne işe yarıyorsa kripto paralar da o işe yarar. Para bir takas aracı olduğu için temel olarak alışverişte kullanılır. Kripto paralar ile de alışveriş yapmayı mümkün kılan birçok platform mevcut. Ancak tabii ki henüz yeterli seviyede değil. Kripto para ile ödeme yaygınlaşmadan ve çok daha geniş bir kapsama ulaşmadan kripto paraların günlük hayatımıza girmesi söz konusu değil.
Öte yandan şu anda kripto paraların çok ilgi görmesinin en büyük sebebi yatırım aracı olmaları. Her kripto para birimi, gerçek paralar gibi borsada işlem gören, değer kazanıp değer kaybeden bir varlık. Bu sayede kazanç elde etmek mümkün.
Gelecekte Blockchain sisteminin para ile sınırlı kalmayıp, alınıp satılabilen tüm varlıklar için merkezsizleşme aracı olacağı tahmin ediliyor. Bunun işaretlerini şimdiden görebiliyoruz. Şu anda kripto varlıklar aracılığıyla bankacılık ve borsa gibi sektörler merkezi yapıdan uzaklaşıyor. Gelecekte çok daha fazlası mümkün.
Kripto Paraların Avantajları ve Dezavantajları
Fotoğraf: Roger Brown
Kripto paralar alışverişi çok hızlandıracak gibi görünüyor. Ortada fiziki bir varlık yok ve dijital varlıkların transferi çok daha kolay. Ayrıca kripto paralar, merkezsizlik ilkesi üzerine kurulu yapılar oldukları için şahısların veya kurumların istekleri ve menfaatleri doğrultusunda yön değiştirmiyorlar. Üstelik gelişime çok açık oldukları için ileride hayatımızın ayrılmaz bir parçası olabilmeleri mümkün.
Her şeye rağmen kripto paralar hakkında hala soru işaretleri mevcut. Örneğin son günlerde ortaya çıkan dolandırıcılık vakaları insanların kafasını oldukça karıştırıyor ve kripto paralara olan güveni zedeliyor. Bu konuda çeşitli ülkelerin hazırladığı yasal düzenlemeler var olsa da küresel bir mutabakat henüz mevcut değil. Bazı ülkeler kripto paraları tümden yasaklama yoluna gitmiş vaziyette. Kripto para alım satımının acilen yasal bir zemine oturtulması gerekiyor. Bunun dışında, kripto paralar aslında iddia edildiği kadar merkeziyetsiz değil. Bir kurum veya kişi tarafından kontrol edilmedikleri doğru ancak büyük yatırımcılar yüklü meblağlarla piyasada ciddi dalgalanmalar yaratabiliyorlar. Küçük yatırımcılar ise organize olarak piyasayı manipüle edebiliyorlar. Bunlar serbest piyasaya aykırı şeyler değil ancak bir denetleme mekanizmasına dahil olmaları gerekiyor.
Tüm bunların ışığında, kripto paraların popülerliğinin günden güne artacağını söylemek yanlış olmaz. Ancak kripto paraların insanlara yeterince güven telkin edebilmesi için hukuki düzenlemelerin şart olduğu da bir gerçek.
