Pop Art; modern sanatın önünü açan, dünyanın en uzak köşesinden aklımızın en derin kıvrımına yolculuk eden ışıltılı bir fikrin en sıradan yansımasıdır.
Pop Art akımı 1940-50’li yıllarda hakim olan Soyut Dışavurumculuk akımının elitist tavrına tepki olarak ortaya çıkmıştır. Popüler kültürü değerli hale getiren bu akım; medyayı, reklamları, çizgi romanları, ünlü televizyon ve sinema karakterlerini sanatına malzeme olarak seçer. Sanatın yüksek zümreye ait olması düşüncesinin kırılmasında önemli rol oynayan Pop Art; nesneleri somut halde ortaya koyarak günün sanat anlayışını soyuttan, “ellere tutulur”a dönüştürmeyi başarır.
Pop Art Nerede Doğdu?
İngiltere’de doğduğuna inanılan Pop Art, akımın öncüleri tarafından “Popüler, geçici, düşük bütçeli göz alan işler” olarak tanımlanır. İngiltere’de ortaya çıkmasına rağmen Amerika’da daha büyük bir hızla geliştiği ve çizgilerin orada daha net görüldüğü söylenebilir. Zamanla dünyanın her bir köşesine yayılan, sıradanı sanata dönüştüren bu akım, daima yeniye ve değişime açık sanatseverlerin kalbine dokunmayı başarır.
Pop Art Neyi Eleştirir?
Katı İngiliz toplum yapısına oldukça aykırı şekilde gelişen ve yaşamın içinden olanı popüler etmeye kararlı bu akım; İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra gittikçe artan hızlı tüketim çılgınlığı ve sanat arasında kendi yerini seçmekte zorlanan sanatçılar tarafından “Araç, mesajdır” tutumu benimsenerek geliştirilmiştir ve halk nezdinde “kalıplaşmış” sanatı eleştirir.
Pop Art Nasıl Yapılır?
Pop art sanatı genellikle koyu, parlak renkler ve keskin çizgiler kullanılarak yapılır. Kimi pop art sanatçıları motifleri, çizgi roman tarzına yakın bir tarz ile verirken kimileri doğrudan kolaj tekniğini kullanarak bir kompozisyon ortaya çıkarmıştır. Verilen mesajın “net” olması amaçlanır.
Pop Art Akımının En Tanıdık Yüzleri Kimlerdir?
Temelini “Dada” akımından alan Pop Art akımının en tanıdık yüzleri; Richard Hamilton, Andy Warhol ve Roy Lichtenstein’dır. Bu üç sanatçının en bilindik eserleri, Pop Art dendiğinde gözünüzde canlanan ilk görüntülerdir.
Andy Warhol-Marilyn Diptych, 1962
“Popun Papası” olarak adlandırılan Andy Warhol tarafından, Marilyn Monroe’nun 1962’de hayatını kaybetmesi üzerine meydana getirilen bu eser, yapılan bir ankette modern sanatın en güçlü üçüncü eseri seçilmiştir.
Roy Lichtenstein-Drowning Girl, 1963
Oldukça belirgin ve büyük çizgiler kullanmayı seven Lichtenstein’ın en ünlü eserlerinden biri olan Drowning Girl, döneminin en etkili romantik komedi karikatürü haline gelmiştir.
Richard Hamilton-Just What Is It That Makes Today’s Homes So Different, So Appealing?, 1956
Bu eser, Pop Art’ın ilk defa kanlı canlı, elle tutulabilir hale geldiği eserdir. Her şeyin sıradan görünmesinin yanında kolajlarla birleştirilen düşünceler, sıradan motifler içine iyice yerleştirilmiştir. Böylece bu kolaj bir ikon haline gelmiştir.
Peki Ülkemizde Pop Art Sevilen Bir Akım mı?
Pop Art, Türkiye’de geç benimsenmeye başlamış bir akımdır. 2000’lerin başından itibaren onu tam anlamıyla benimseyen sanatçılar olduğunu görmek mümkün. Fakat öncesinde Pop Art akımının kısa süreli etkilerine de rastlarız. Kitle iletişim araçlarının gelişmesiyle, etrafımızı tanımaya daha açık bir toplum haline geldiğimiz için popüler kültür, halka güçle etki etmeye başlar.
Popüler kültür, “arabesk” ve “star” kavramlarının kültüre yerleşmesinde oldukça etkili olur. Tüm bu kavramlar bağlamında sanatta, özellikle resim alanında arabesk çalışmalar yapan Gülsün Karamustafa’nın 1980’li yıllarda bu konuda çalıştığını görürüz.
Pop Art’ın bir diğer özelliği ise farklı teknik ve malzemelerin bir arada kullanılmasıdır. Bazı Türk sanatçılar, akımın bu özelliği üstüne eğilmişlerdir.
Türk Pop Art Sanatçılar
Tanınan Türk pop art sanatçılar dendiğinde akla ilk gelen isimler; Gülsün Karamustafa, Altan Gürman, Nur koçak, Özdemir Altan ve Burhan Doğançay gibi isimlerdir. Bu sanatçılardan bazılarının eserlerinden örnekleri yazının devamında bulabilirsiniz.
Gülsün Karamustafa, Yarabbi Sen Bilirsin, 1981
Sanatçının esere, yüksek sanatın içine, dönemin “star” kavramını karşılayan Bülent Ersoy’u dahil etmesi göç dalgası ile birlikte gelen “arabesk” kültüre gönderme yapmaktadır.
Altan Gürman, Musluk, 1965
Altan Gürman, uzun yıllar yurt dışında eğitim almış ve eğitim hayatı sırasında Pop Art akımından etkilenmiştir. Akımın farklı teknik ve malzemelerin bir arada kullanılması özelliğini günlük hayata uyarlamıştır. En ünlü uyarlamalarından biri de “Musluk” adlı eseridir.
Nur Koçak, Doğal Harikalar ya da Fetiş Nesneler 3, 1979
Nur Koçak, bu eserinde kadına ait unsurların medyada ve pazarlamadaki şekillerine dikkat çeker. Nesnenin haz üzerine kurulu imajının, toplumun kadına dair görüşünü ortaya koyduğundan bahseder.
Özdemir Altan, Çalışkan Robot, 1973
Özdemir Altan’ın eserleri, konusunu makine ve insandan alır. Eserlerinde yabancılaşma ve makineleşme temaları üzerinde duran sanatçı, bu fikirlerle Çalışkan Robot adlı eserini ortaya koyar.
Burhan Doğançay, Özgürlük Sembolleri, 1998
Doğançay, günlük hayatta karşılaştığı toplumsal olayları eserlerine taşımıştır. Pop art etkili eserlerinden biri olan Özgürlük Sembolleri’nde de toplumsal durumların yansımaları görülür, motifler kolaj tekniği ile bir araya getirilmiştir.
İşte Pop Art tüm bu yönleriyle ilk defa; günlük hayatın içinde kaybolanları, sıradanı, ikinci kez bakmadan hatırlanmayacak olanları önemli ve anımsanır hale getirmeyi başarmıştır.
Kaynak
