Güncelleme Tarihi: 25 Temmuz 2022
Kaynak yönetimi ve strateji türünde bir bilgisayar oyunu oynadığınızı düşünün. Yönetmeye talip olduğunuz topluluğunuzun hayatta kalmasını ve ‘bölümleri geçmesini’ sağlamalısınız. Yapay zeka, size bunun için çeşitli kaynaklar sunmuş ve gelişiminizi sağlamak için bu kaynakların kullanımına ihtiyacınız var. Kaynaklarınızı kullandınız ve gelişiminizi sağladınız. Ancak ‘bölüm’ devam ediyor. Artık elinizde bir kaynak kalmadı ve yenilenen, tekrar tekrar kullanabileceğiniz kaynaklar gerekli. İşte tam bu noktada söz konusu oyunun geliştiricilerinin oyuna böyle bir özellik kattığını ummaktan başka bir çareniz kalmayacaktır. Fakat size güzel bir haberimiz var: Doğa, Dünya için böyle bir özellik katmayı tabii ki ihmal etmemiş! Gezegenimizdeki ‘bölümleri geçmek’ yani bir diğer deyişle yaşamımızı sürdürebilmek için yenilenebilir enerji kaynakları çıkış noktamız olabilir. O halde gelin, geleceğin en önemli kavramların biri olması beklenen “Yenilenebilir enerji nedir?” sorusunun yanıtını birlikte arayalım…
Sürdürülebilir Gelecekte Anahtar Kelime: Yenilenebilir Enerji Nedir?
Metaforik anlatımların ardından yenilenebilir enerji kavramını biraz daha derinlemesine incelemeye başlayabiliriz. İklim değişikliği ya da küresel ısıtma gibi pek çok mevcut tehdidin çözümleri arasında en üst sıralarda yer alan yenilenebilir enerji, aslında kendisini tanımlayan bir kavram. Kısaca bu terim; kendini yenileyen ve sürdürülebilir tüketime olanak tanıyan enerji türleri için kullanılıyor.
Çok uzun yıllardır dünya çapında gerçekleştirilen enerji tüketimlerinin büyük bir kısmı tükenebilir kaynaklardan elde ediliyor. Özellikle kömür, petrol gibi kaynakların enerji için kullanılması, karşı karşıya olduğumuz iklim krizi probleminin en büyük nedenlerinden bir tanesi. Fosil yakıtlardan enerji elde edilmesiyle ortaya çıkan bu vahim sonuçların yanında gezegenimizin sahip olduğu bu tür kaynaklar aynı zamanda hızla tükeniyor. Yani geleceği inşa edebilmek için yenilenebilir enerji kaynaklarına olan ihtiyacımız su götürmez bir gerçek.
Yapılan araştırmalara göre 2021 yılı itibarıyla küresel enerji tüketiminin %20’si yenilenebilir enerji kaynaklarından elde ediliyor. Ayrıca global çapta elektrik tüketiminin %30’u da yine bu kaynaklardan, yani bir diğer deyişle temiz enerji çalışmalarından oluşuyor. Bu rakamlar her ne kadar umut verici olsa da gelecek için yeterli değil. Bu nedenle IPCC başta olmak üzere iklim değişikliği üzerine çalışma yapan pek çok önemli kuruluş, yakın gelecekte tam anlamıyla yenilenebilir enerji kullanımına geçmemiz gerektiğinin altını çiziyor.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Nelerdir?
Teoride kulağa çok hoş gelse de yenilenebilir enerji kaynakları nelerdir sorusunun yanıtını çok daha somut örneklerle vermekte fayda var. Yenilenebilir veya sürdürülebilir enerji gibi çeşitli tanımlamalar beş farklı enerji türünü kapsıyor. Ancak son yıllarda gerçekleştirilen çalışmalar, yepyeni sürdürülebilir enerji kaynaklarına sahip olmamızı sağlayabilir. Tüm bunların yanında bazı kaynaklara göre yenilenebilir ve temiz enerji olarak sayılan hidroelektrik enerjisi, kimi uzmanlara göre ise doğaya zararlı bir enerji olarak değerlendiriliyor. Yenilenebilir enerji çalışmaları içerisinde son derece tartışmalı bir konu olan HES’ler haricinde günümüzde en çok kullanılan temiz enerji türleri ise şu şekilde sıralanıyor:
Güneş Enerjisi
Güneş sistemi içerisinde yaşıyorsanız ve hedefiniz enerji elde etmek ise yüzünüzü çevireceğiniz ilk şey tabii ki tüm sistemimizin ana güç kaynağı olan Güneş olmalı. Güneş enerjisi, temiz enerji sistemleri arasında en ideal yöntemlerden bir tanesi. Solar-panel ya da güneş panelleri adı verilen teknolojiyi temel alan bu yenilenebilir enerji türünde, Güneş’ten gelen ışınlar fotovoltaik adı verilen bir sistemle enerjiye dönüştürülüyor.
Rüzgar Enerjisi
Enerji kavramının temelinde hareket yatıyor ve gezegenimizde neredeyse hiç durmadan hareket eden bir güç var! Rüzgar enerjisi, Dünya’daki atmosferik basınç farklarının yol açtığı rüzgarların hareketlerinden faydalanarak farklı kullanım alanlarına yönelik enerji elde etmemizi sağlıyor. Gezegenimizdeki hava akımları, geçmişte yel değirmenleri, günümüzde ise rüzgar türbinleri vasıtasıyla ısı ve enerji kaynağına dönüşüyor.
Biyokütle Enerjisi
Yenilenebilir enerji çalışmaları içerisinde yalnızca temiz enerji sağlamakla kalmayan aynı zamanda atıkların dönüşümüne de olanak tanıyan bir teknoloji mevcut. Biyokütle teknolojisi, doğada halihazırda var olan hayvanların ve bitkilerin oluşturduğu atıkları, biyogaz ve biyodizel adı verilen enerji türlerine dönüştürüyor.
Jeotermal Enerji
En çok kullanılan yenilenebilir enerji kaynakları arasında yer alan bir diğer enerji türü ise jeotermal enerji. Bu teknolojide gezegenimizin iç ısısından faydalanılıyor ve Dünya’nın çekirdeğinden gelen ısı, tüketilebilir ve temiz bir enerji kaynağında dönüştürülüyor. Jeotermal enerji kullanımında başrol ise yer altı sularının. Gezegenimizin çekirdeğinden yayılan ısı sayesinde sıcaklığı artan yer altı suları, termal enerjiye dönüşerek ısı ve elektrik tüketiminde kullanılıyor.
Avrupa’da Yenilenebilir Enerji Kullanımı
İklim değişikliği tehdidinin giderek kendini göstermesiyle birlikte dünyanın pek çok noktasında yenilenebilir enerji kullanımı konusunda çalışmalar hızlandı. 2020 yılında yapılan bir araştırmaya göre Avrupa kıtası içerisindeki bazı ülkeler toplam enerji tüketimlerinin yarısından fazlasını yenilenebilir enerji kaynaklarından elde ediyor. Bu ülkeler arasında İzlanda %83,7 ile başı çekerken, Kuzey ülkesini %77,4 ile Norveç, %60,1 ile İsveç takip ediyor.
Yenilenebilir Enerjiye 500 Milyar Dolarlık Yatırım
Bloomberg’in haberine göre 2020 yılında küresel çapta gerçekleştirilen yenilenebilir enerji yatırımları tam 500 milyar doları aştı. 2019 yılına göre %9’luk bir artış gösteren bu rakam, aynı zamanda dünya tarihinde bir rekor anlamına da geliyor.
Sürdürülebilir Enerji Teknolojileri Beş Kat Fazla İstihdam Yaratıyor
Fosil yakıtlardan enerji üretiminde kullanılan yöntemlere nazaran yenilenebilir enerji teknolojileri, istihdam açısından da çok daha faydalı. Yapılan çalışmalara göre temiz enerji için kullanılan yöntemler, enerji sektöründeki konvansiyonel çalışmalara oranla beş kat daha fazla istihdam yaratıyor.
Garanti BBVA’nın Güçlü Kası Yenilenebilir Enerji
Ülkemizde de son yıllarda yenilenebilir enerji konusunda yapılan yatırımlar hızla artıyor. Bu konuda öncü kurumlardan biri olan Garanti BBVA, bugüne kadar yenilenebilir enerji sektörüne yaklaşık altı milyar dolarlık finansman sağladı. Bunun yanında kendi operasyonları kaynaklı emisyonların yönetiminde de yenilenebilir enerjiden faydalanan kurum, 2021 yılında da faaliyetlerinden kaynaklanan emisyonlar için karbon kredisi satın alarak ikinci kez karbon nötr banka oldu. Karbon nötr duruşunu bir adım öteye taşıyarak karbon kredisini küresel karbon piyasasında öne çıkan ormansızlaşmayı engelleme projesinden sağladı. Aynı zamanda tüketilen enerjinin yenilenebilir enerji kaynaklarından üretildiğini kanıtlayan IREC sertifikası alarak karbon nötr duruşunu pekiştirdi.
2021’de, 870 Garanti BBVA şubesi ve 56 binada, 87 GWh’lık elektrik ihtiyacının tamamı için yenilenebilir enerji sertifikası sağlandı. Böylece yaklaşık 2,5 milyon ağacın azaltabileceği sera gazı miktarına denk gelen 39.832 tCO2e karbon emisyonu engellenmiş oldu.
Tüm bunların yanı sıra Garanti BBVA, 2014 yılından beri Proje Finansmanı kapsamındaki yeni elektrik üretim projelerinde %100 yenilenebilir enerji çalışmalarına finansman sağlıyor. Aynı zamanda kurum, 2021 yılında kömürden çıkış planını açıklayan Türkiye’deki ilk banka olma unvanına da sahip.
