Güncelleme Tarihi: 22 Temmuz 2022
Net zero, şirketlerin ve hatta insanların bir gurur nişanı gibi taşıyabileceği, gezegendeki herkesin nihai hedef olarak kendine benimsemesi gereken son bir iki yılın en önemli kavramlarından… Peki, hem herkesin diline pelesenk olan hem de hakkındaki birçok bilinmeyen ile net sıfır hedefi nedir? Net zero ne anlama geliyor?
Net Sıfır Hedefi Ne Demek?
Fotoğraf: Chris Leboutillier
Net sıfır, saldığımız karbon miktarıyla atmosferden temizlenen miktarın birbirine denk olması demek. Yani artık karbon yoluyla çevreye zarar vermediğimiz, karbon matematiğinde artı eksinin birbirini götürdüğü tam olarak sıfır noktası da diyebiliriz. Ancak sık rastlanan bir yanlış anlaşılmayı da giderelim: Söz konusu olan, karbon salımının tamamen sıfıra indiği bir senaryo değil. Zaten böylesine bir hedef neredeyse imkansız olurdu. Mevzubahis, keyfi salımın baştan aşağı sıfırlandığı ve zorunlu olanın da telafi edildiği bir senaryo, yalnızca bu kadar.
Net Sıfır Emisyon Neden Önemli?
Fotoğraf: SD-Pictures
Net sıfır emisyon hedefine ulaşarak gezegene verdiğimiz hasarı minimuma indirmek büyük aciliyet taşıyor. Bunun nedeni, kritik bir eşiğin, 1.5 derecenin sınırlarında geziniyor olmamızla bağlantılı. Her ne kadar birçok ülke bu krizin farkında olsa da atılması gereken acil adımlar sürekli daha ilerideki birtakım tarihlere erteleniyor.
Mesela ülkeler son COP26’da “Race to Zero” başlığı altında karbon sıfır bir dünya için 2060 yılını hedef belirlediler. Bu bağlamda hareket edebilmek için de birçok ülke yasalar hazırlayıp çeşitli reformlarla dünyaya sahip çıkacaklarını belirtiyor. Net sıfır için kaynak ayırmaya söz veren AB, ABD, Kanada ve Avustralya gibi ülkeler belli bir maddi destek sağladılar. Ancak uzmanlara göre bu destek maalesef yeterli değil. Bir yandan da Brezilya gibi ülkeler ormansızlaşma adımları izleyerek karbon salımını dengeleyen bölgelere ciddi zararlar veriyor. Vaziyet böyle devam ederse de net sıfır hedefi 2060’da dahi erişilebilir bir hedef olmayabilir. Hele ki dünyaya en çok zarar veren ülkeler bu sorunlu davranışlarına tam gaz devam ederken…
İşin bir de özel sektör boyutu var. Tıpkı ülkeler gibi şirketler de net sıfır için gerekli adımları atmakla yükümlü. O adımlar ise şu şekilde sıralanıyor:
- Önden yüklemeli salımı azaltmak
- Salınımı azaltmaya yönelik kapsamlı bir yaklaşım
- Karbon dengesinin etkili bir yönetimi
- Küresel çapta kabul edilen sosyo-ekolojik anlaşmalara uymak
Yalnız bu maddeleri uygulamak pek de kolay değil. Mesela diyelim ki A ülkesi karbon salımı bir hayli yüksek olan çelik endüstrisini Net Zero standartlarına uyumlu hale getirdi. Bu uyumlamayı yapacak ekonomik imkanlara sahip olmayan B ülkesi ise bildiğini okumaya devam ederek karbon salımı yüksek koşullarda çelik üretimi yaptı. A ülkesi B’den çelik ithal ettiğinde, o çeliğin üretiminde açığa çıkan zararların yükümlülüğü kimin üstünde olacak? B ülkesinin ekonomik koşulları iyi olmadığı için endüstrisini yenileyememesi onun mu sorunu, yoksa küresel bir sorun mu?
Konuya bir başka açıdan yaklaşalım… Dünyanın ekolojik dengesine en fazla zararı, bazı Avrupa ülkeleri, Amerika, Çin, Rusya ve Hindistan veriyor. Özellikle Asya’daki ülkeler, vakti geldiğinde gerekli adımları atmaya yönelik niyetleri bulunduğunu ifade etse de konuyu parlamentolarında detaylı bir şekilde ele aldıklarını söyleyemeyiz. Madem öyle, sözünde durmayan ya da bu konuyu hepten gündemine almayan ülkeleri nasıl ele almalıyız?
Net zero: 2017 yılı İngiltere karbon salınımı
Fotoğraf: Energy Saving Trust
Yukarıdaki grafikte İngiltere’nin 2017 yılındaki karbon salımı ve salıma yol açan nedenler mevcut. Aşağıda ise 2050 yılında bu nedenlerin sebep olduğu salımın gelmesi gereken değerler var. Ne denli büyük bir adım atmamız gerektiğini bu grafiklere bakarak kavrayabilirsiniz.
Net zero: 2050 yılı karbon salınımı hedefleri
Fotoğraf: Energy Saving Trust
Bağlantılı olarak Net Zero yolunda hangi ülkenin ne tür adımlar attığını öğrenmek isterseniz bu site size yardımcı olacaktır.
Karbon Nötr Olmak İçin Bizlere Düşen Görevler Neler?
Fotoğraf: Lara Jameson
Net sıfır hedefi, temelde devletleri, hükümetleri ve şirketleri alakadar ediyor, bu doğru. Ancak topu tamamen onlara atıp aradan sıyrılmak, çevre bilincine sahip insanlar için kolaya kaçmak olurdu. Bu nedenle daha sürdürülebilir bir gelecek için atabileceğimiz adımları öğrenmekte fayda var.
Örnek olarak:
- Evlerimizde sürdürülebilir enerji kaynaklarına, mesela doldurulabilir pillere ve güneş panellerine yönelebiliriz.
- İmkanımız varsa motorlu araçlarda elektrikli olanları tercih edebiliriz. Aynı zamanda fırsat oldukça toplu taşımaya yönelebiliriz.
- Ev eşyalarını kullanırken enerji tüketimine dikkat edebiliriz.
- Geri dönüşüm veya ileri dönüşüm ürünler tercih edebiliriz.
- Çöp toplama gezileri düzenleyebiliriz. Böylelikle hem kirliliği azaltır, hem de doğa dostu bir biçimde spor yapmış oluruz.
- Genel olarak daha az tüketmeyi kendimize hedef belirleyebiliriz.
- Karbon salımına hassasiyet gösteren firmaları tercih ederek bu hassasiyetin bir norm olmasına katkıda bulunabiliriz.
Net sıfır için küresel hedefin 2060 olduğunu belirtmiştik. Önümüzdeki 40 yıllık süreçte tüm dünyanın bu uğurda hareket etmesi gerekiyor ancak bakalım hangi ülkeler ve şirketler çeşitli şekillerde yan çizmenin bir yolunu bulacak? Umarız ki bu sayı sıfır olur ve net sıfır eşiğine en kısa zamanda erişiriz…
Kapak Fotoğrafı: Martin Cozwiak
