Soru: 1891 yılında Amerika’da üretilen ve vatandaşların çoğu tarafından satın alınarak ilk elektronik ev eşyası unvanını kazanan cihazın adı nedir?
Yanıt: Ekmek kızartma makinesi!
Günümüzde dört bir yanımızı kaplayan elektronik ev eşyalarının ilk örneğinin ekmek kızartma makinesi olduğunu tahmin etmezdiniz herhalde. Elbette o günden bugüne ev eşyaları hayal dahi edemeyeceğimiz kadar değişime uğradı. Bu değişimin bize getirdiği tonla güzelliğin yanı sıra maalesef verdiği zararlar da ortada.
Mesela araştırmalara göre sadece Amerika’da 5.43 gigaton karbondioksit salınımı oluyor ve bunun %82.3’ü evlerden kaynaklı. İşin üzücü kısmı, bu durumun baş sorumlusunun elektronik eşyalar olması. Yalnızca karbon emisyonu değil, bu cihazların elektrik tüketimi de had safhada. Zaten bu iki kriter bir araya gelince eşyalar çevre için epey zararlı bir hale geliyor. Hal böyleyken bu sorunun çözümü için elektronik eşyaları daha bilinçli bir şekilde kullanma sorumluluğu da bizzat bizim omuzlarımızda.
Hangi Eşyalara Dikkat Etmeliyiz?
Fotoğraf: Max Vakhtbovich
Evlerde en fazla enerji tüketen ve karbon emisyonu yüksek olan eşyalar hangileri peki?
Hemen sayalım:
- Listemizin başında şofbenler var. Nitekim yıllık 3 ton karbondioksit üretirler ve yine yıllık 2500 kilovata (kw) yakın elektrik tüketirler.
- Kurutma makinesi, bulaşık makinesi ve çamaşır makinesi de çevre açısından oldukça zararlı cihazlar. Aralarındaki en tehlikelisi ise kurutma makinesi. 5700 kilovata kadar elektrik tüketirler ve 2 tona yakın da karbondioksit üretirler.
- İkinci sıradaysa kurutucular var. Yıllık 1000 kilovat elektrik tüketirken 440 kg karbondioksit üretirler.
- Buzdolapları ise 175 kg karbondioksit üretir ve 200-400 kw arası enerji tüketirler.
- LED olmayan ampullerin tanesi 60 kw enerji kullanırken 40 kg karbondioksit salıyor. Düşünün, yalnızca bir tek ampul…
Bunların yanı sıra saç kurutma makineleri ve mikrodalga fırınlar da çevre için gerçek anlamda zararlı ev eşyaları. Televizyonlar ve masaüstü bilgisayar ise görece olarak daha masum cihazlar. Yine de bu masum cihazların bile bedeli büyük: Televizyonlar 80-300 kw arası enerji harcıyor ve 52-125 kg civarı karbondioksit üretiyor. Bilgisayarlar da 80-360 kw civarında enerji tüketirken 52-234 kilograma kadar karbondioksit açığa çıkarıyor. Hal böyleyken elektronik ev eşyalarının neredeyse tamamı gezegenimize büyük ölçüde hasar veriyor diyebiliriz.
Hem bu verilerin önemli bir kısmının kaynağına erişmek, hem de diğer ev eşyalarının performansını öğrenmek için bu internet sitesini kullanabilirsiniz.
Ev Eşyaları Nasıl Çevre Dostu Hale Getirilir?
Fotoğraf: Ashes Situola
Durumun ne kadar vahim olduğunu gördükten sonra kayıtsız kalmak, insanın pek elinden gelmiyor. O yüzden en iyisi adım adım bu eşyaların karbon emisyonunu azaltmak için harekete geçmek. Peki elimizden ne gelir?
- Atabileceğimiz ilk ve en kolay adım, ampullerimizi değiştirmek olur. Her ne kadar LED ampuller daha pahalı olsa da diğer ampullerin yalnızca çeyreği kadar bir enerji tüketirler. Üstelik bu ürünler, onlardan 25 kat daha dayanıklı.
- Elektronik eşyaları kullanmadığımız zamanlarda fişten çekelim. Ya da onları stand-by, yani bekleme modunda kullanmaktan vazgeçelim. Araştırmalara göre evlerimizde kullandığımız enerjinin %9-16’sı kadarı bu modda bıraktığımız cihazlar tarafından tüketiliyor.
- Yukarıda saydığımız tehlikeli beyaz eşyalardan bulaşık ve çamaşır makinelerini tamamen dolmadan çalıştırmayalım. Nitekim ne kadar zararlı olduklarını gördükten sonra onları olabildiğince az kullanmaya çalışmakta fayda var.
- Gereksiz yanan ışıkları söndürmeye dikkat edelim.
- Son olarak, şofbenlerimizi hem su kaynatırken hem de kışın ısınırken olabildiğince dikkatli şekilde kullanalım. Mesela sürekli kaynar suda banyo yapmak zorunda değiliz. Ek olarak kombiyi olabildiğince geç açmak da hem maddi anlamda hem de doğayı korumak açısından bizlere büyük fayda sağlar. Evde otururken kat kat giyinmeyi moda haline getirelim hadi!
Artık hem elektronik eşyaların zararlarına, hem de bu zararları önleme yollarına karşı daha duyarlı olma vakti. Damlaya damlaya göl olur, bir adım bin adım demek!
