Güncelleme Tarihi: 2 Ekim 2021
Her yıl, insanlığın doğal kaynaklara olan talebi artıyor. 2006 yılından beri hesaplanan Dünya Limit Aşım Günü, yıllık olarak dünyamızın bizlere sunduğu ve doğanın kendini yenileyebileceği imkanları tükettiğimiz günü işaret ediyor. 2021 yılı için limit aşım günü bugün, yani 29 Temmuz olarak hesaplandı. Tarih, yıldan yıla değişiklik gösterebiliyor.
Limit Aşım Günü tarihini belirlemek için her yıl bir araştırma kuruluşu olan Global Footprint Network (Küresel Ayak İzi Ağı) tarafından o yıla ait dünyanın biyolojik kapasitesi (dünyanın o yıl üretebileceği ekolojik kaynak miktarı) ve insanlığın bu kapasiteye olan talebi yani ekolojik ayak izi hesaplanıyor. Hesaplamaların temmuz ayını göstermesi, bize sağlanan bir yıllık kaynakları yılın ilk 7 ayı içerisinde tükettiğimiz ve önümüzdeki yıla borçlandığımız anlamına geliyor. Kısacası, 1.7 dünyamız varmış gibi yaşıyoruz.
Bir ülkenin biyolojik kapasitesi; sahip olduğu ormanlık arazileri, sulak ve otlak arazileri, balıkçılık imkanı, verimli tarım toprakları üzerinden hesaplanırken kaynak talebi yani ekolojik ayak izi ise nüfusun talep duyduğu gıda, tarım, hayvancılık ve balıkçılık ihtiyacı üzerinden hesaplanıyor. Bunun yanı sıra fosil yakıt kullanımı kaynaklı yıllık olarak oluşan karbondioksit emisyonlarının ormanlar tarafından absorbe edilebilme kapasitesi de hesaplamaya katılıyor. Dünya üzerindeki büyük küçük tüm şehirlerin ve yaşam yerlerinin belirli bir ekolojik ayak izi bulunuyor. Biyolojik kapasitenin yeterli olmadığı noktada ise ayak izi büyüyor. Örnek vermek gerekirse bir kıyı kentinde balık tüketimini ele alalım: Kent nüfusu arttıkça gıda ihtiyacı, dolayısıyla yıllık avlanma veya balık ithalatı artacaktır. Burada gıdaya olan talep artıyor olsa bile denizden sürdürülebilir olarak sağlanabilecek ürünlerin bir limiti olduğunu unutmamamız gerek.
#MoveTheDate
Fotoğraf: Owen Cannon
2020 yılında pandemi kısıtlamalarıyla birlikte bütün dünya evlerine çekildi, üretim süreçleri aksadı ve uluslararası seyahatler minimuma indi. Bu gelişmeler doğrultusunda, geçtiğimiz yıl yapılan hesaplamaya göre 2020 yılı limit aşımına 22 Ağustos günü ulaşıldı. Yani hareketliliğin azalması ile tarihin tam üç hafta ertelenmiş olduğu görüldü. Bu da her birimizin seçimlerinin önemini ortaya koyuyor. Sürdürülebilir bir geleceğe, yalnızca doğaya ve kaynaklarına saygı duyularak ulaşılabilir. Küresel Ayak İzi Ağı, bu yıl öne çıkardığı çözümlerini #MoveTheDate etiketi altında 5 başlıkta topluyor.
1) Gezegenimizin Sağlığı
Ormanlar, sulak alanlar, göller ve okyanuslar gibi doğal ekosistemlerin sağlığı, yaşamın devamlılığı ve kalitesi için önem taşıyor. Maalesef bugün, ormansızlaşma gezegenimizi tehdit eden en büyük sorunlardan bir tanesi. Küresel Ayak İzi Ağına göre fazladan 350 milyon hektar ormanlık alana sahip olsaydık limit aşım günü tam 8 gün ertelenebilirdi. Gezegenin sağlığını korumak için biyoçeşitliliğin korunması ve artırılması, zarar görmüş ekosistemlerin restorasyonunun sağlanması, toprak verimliliğinin korunması, sürdürülebilir balıkçılığın yaygınlaşması ve teşvik edilmesi gibi bir dizi önemler almak gerekiyor.
2) Şehirler
Küresel Ayak İzi Ağına göre araba ile yapılan tüm yolculukların üçte biri kadarı; toplu taşıma, bisiklet veya yürüyerek yapılmış olsaydı limit aşım günü tam 13 gün ertelenebilirdi. Gelecekte toplam dünya nüfusunun en az %70’inin şehirlerde yaşayacağı düşünülüyor. Çözüm, akıllı şehir planlamaları (gelişmiş ulaşım sistemleri, sürdürülebilir şehir planlaması, enerji verimli binalar gibi) ile herkes için yaşanabilir bir gelecek planlaması yapmak olacak.
3) Enerji
Ekonominin karbonsuzlaşması, yani fosil yakıt kullanımının kademeli olarak azaltılması ve yenilenebilir enerjiye odaklanmak, 2030 ve 2050 hedeflerine giden yolda atılan en önemli adımlardan biri. Küresel Ayak İzi Ağına göre insanlığın yıllık ayak izinden karbonu %50 azaltmak, limit aşım gününü tam 93 gün ileriye kaydırabilir.
4) Gıda
Et türleri başta olmak üzere üretilen her gıdanın belli bir karbon ayak izi bulunuyor. Tüm dünyada et tüketimi %50 seviyesinde azaltılarak bitkisel beslenmeyle yer değiştirseydi, limit aşım günü toplam 17 gün ertelenebilirdi. Benzer şekilde gıda israfı %50 kadar azaltılabilseydi, limit aşım günü 13 gün ileriye taşınabilirdi. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre üretiminde belirli bir insan gücü ve enerji harcanan tüm bu gıdanın üçte biri tüketilmeden israf ediliyor.
5) Nüfus
Küresel Ayak İzi Ağına göre yaşayan her bir ailenin bir tane daha az çocuğu olsaydı ve her genç kadın anne olmayı iki sene erteleseydi, küresel limit aşım günü tam 49 gün ertelenebilirdi. Dünyamız halihazırda çok kalabalık ve her yıl daha da artan nüfus, gezegenimizin tüm kaynakları üzerinde baskı yaratıyor. Sürdürülebilir kalkınma hedeflerine de paralel olarak uzun vadede kız çocuklarının eğitimi ve kadın haklarının güçlenerek yüksek eğitim ve iş hayatına katılması kültürel bir değişikliği gerektirse de insanlığın ve doğanın sağlıkla geleceğe ulaşabilmesi için önem teşkil ediyor.
Kapak Fotoğrafı: Earth Overshoot Day
