Ulaşım Nedeniyle Ortaya Çıkan Karbon Ayak İzi Nasıl Telafi Edilir?

Ulaşım Nedeniyle Ortaya Çıkan Karbon Ayak İzi Nasıl Telafi Edilir?

Güncelleme Tarihi: 25 Eylül 2021

İnsan kaynaklı faaliyetler sırasında üretilen sera gazı miktarının çevrede oluşturduğu tahribat ve doğaya verdiği zararı ifade eden karbon ayak izi, doğrudan ve dolaylı ayak izi olarak ikiye ayrılıyor. Doğrudan ya da birincil ayak izi; ulaşım türlerinin kullanımı ve ev kaynaklı enerji tüketimi sonucu fosil yakıtların yanması üzerine meydana gelen CO2 (karbondioksit) emisyonlarını gösteriyor. Dolaylı ya da ikincil ayak izi ise hayatımıza giren ve kullandığımız tüm ürünlerin üretimi ve bozulma süreçleriyle ortaya çıkan CO2 emisyonlarının miktarını anlatıyor. 

Yapılan araştırmalar gösteriyor ki yıllık kişi başı ortalama karbon ayak izi miktarı Türkiye’de 4 tonun üzerinde seyrediyor. Bu rakam ne yazık ki dünya ortalamasına yakın. Ek olarak karbon salınımının, 1990 yılındaki tablo baz alınırsa en çok artış gösterdiği ülke Türkiye. Özellikle İstanbul, Ankara, Antalya, Bursa, Kayseri ve Gaziantep illeri dünyada en büyük miktarda karbon ayak izine sahip 500 ilin arasında yer alıyor. İstanbul’u mercek altına aldığımızda karşılaştığımız gerçek şu: Karbon ayak izinin kişi başına ortalaması 5.2 ton olarak belirlenmiş durumda. Bu sonuç da bizlere maalesef ülkemizin, doğal kaynaklarını kendini yenileyebilme hızından çok daha önde tükettiğini ortaya koyuyor.  

karbon ayak izi tablosu

Grafik: www.karbonayakizi.com

Tüm bu yıkıcı tablonun değişmesi elbette bir günde olamaz ancak gündelik hayattaki temel seçimlerimizde gideceğimiz ufak değişiklikler, bazı alışkanlıklarımızdan vazgeçmek uzun vadede olumlu farkların yaşanmasına neden olabilir. En basiti dünyada CO2 emisyonunda başı çeken faktör olan ulaşım konusunda, ulaşım tercihlerine dikkat etmek ve karbon ayak izini arttırmada büyük etkisi olan bazı ulaşım türlerini kullanmaktan kaçınmak sürdürülebilir bir dünya için önemli. 

Yine tatil ya da seyahatlere mümkünse uçakla gitmemeye çalışmak, bireysel otomobil kullanımı yerine toplu taşıma araçlarına öncelik vermek gibi somut adımlar sayesinde karbon salınım miktarı düşürülebilir. Ulaşım için kişisel arabalarınızı kullanmak durumundaysanız gereksiz hızlanma ve fren yapma aşamalarından uzak durmalı, düşük emisyonlu yakıtları tercih etmeli ve arabanın klimasını düşük derecelerde kullanmalısınız. Tabii elektrikli arabalar bu anlamda en verimlisi. Günlük ulaşımda bisiklet kullanmak da karbon yayılımını azaltmak için etkili.

Uçuşların Karbon Ayak İzi Miktarına Etkisi Nedir?

Karbon ayak izi miktarı konusunda ulaşım %19 ile ikinci sırada yer alıyor. Uçuş sektörünün yol açtığı karbon salınımı oranı ise %12 ve giderek yükselişte. Diğer bir handikap da uçuş emisyonlarının %80’inin uzun mesafe uçuşlarında salınıyor olması. Genellikle iş ve tatil seyahatlerinde tercih edilen hava yolu ulaşımı, oluşan karbon ayak izi miktarının en bilinen sebeplerinden. Saatler süren ve yüksek irtifalarda yapılan bir uçak yolculuğunuz söz konusu ise atmosfere yayılan sera gazı, yükseklik arttıkça katlanmakta. 

Uçuşlardan Kaynaklı Karbon Ayak İzi Miktarı Nasıl Telafi Edilebilir?

karbon ayak izi telafisi için ağaç dikme

Fotoğraf: Lawrence Aritao

Atmosferdeki karbon miktarının telafisi için ortaya çıkan karbon salınımlarının karbondioksit tasarrufu ile karşılanması  gerekiyor. Dolayısıyla dünyamızdaki karbon ya da sera gazı oranını azaltmanın en çevreci yolu ağaç dikmek, ağaç bağışında bulunmak ve ormanlık alanları sakınmak olmalı. Ayrıca enerji tasarrufu ve yeşil enerji teknolojileri de geliştirilmesi gereken alanlardan.

Kişi Bazında Açığa Çıkan Karbon Miktarının Telafisi İçin Kaç Ağaç Dikilmeli? 

Dünyadaki doğal kaynakların giderek tükeniyor olduğu ve ülkemizdeki karbon miktarının doğal kaynakların kendini yenileyebilme hızından çok önde gittiği gerçeği ile karşı karşıyayız. Yumurta kapıya dayandı ancak bu olumsuz gidişi bertaraf etmek adına Ege Orman Vakfı’nın başlattığı yemyeşil bir kampanya var. Karbonsuz Uçuş kampanyası ile https://karbonsuzucus.com/ucus-hesapla linkinden uçak seyahatleriniz sonucu meydana gelen karbon ayak izinizi hesaplayabilir, uçuşlarınızın telafisi için kaç ağaç dikmeniz gerektiğini görebilirsiniz. 

Örneğin aşağıdaki görselde de görüldüğü üzere İstanbul-Danimarka arası bir uçuşta bir yolcu için ortaya çıkan toplam karbondioksit salımı 976 kg ve telafisi için iki ağaç dikimine ihtiyaç var.

istanbul danimarka uçuş

Fotoğraf: karbonsuzucus.com

Vakıf aracılığı ile ağaç bağışında da bulunabilirsiniz. Şunu biliyoruz ki sadece tek bir ağaç bile, tüm ömrü boyunca bir tona kadar karbondioksit gazına eş karbon tutabiliyor. Dolayısıyla her birey, kişisel sorumluluğunu almalı ve o bilinçte uygulamalar yapmalı. Böylece kötüye giden ivme, el birliği ile artıya çevrilebilir.