İnsanlık, modern şehir yaşamına alıştığından beri büyük bir çöp üreticisine dönüştü. TÜİK’in son atık istatistiklerine göre ülkece toplam 104,8 milyon ton atık ürettik ve bu oran geçtiğimiz senelere göre %10 daha fazla. Bu şekilde giderse dünyanın bir çöp yığınına dönüşmesi işten bile değil, bunu engellemek ise bizim ellerimizde. Bu doğrultuda atacağımız ilk adım ise evde çöpleri ayrıştırma alışkanlığı edinmek olmalı. Ancak bu şekilde, yani çöplerin ilk durağından itibaren doğru bir yaklaşım izleyerek bu durumun önüne geçebiliriz. Bunun için de aşağıdaki tavsiyelere bir göz atmanızı öneririz…
Evde Atık Ayrıştırma Nasıl Yapılır?
Fotoğraf: Kenny Eliason
Evde atık ayrıştırma konusunda harekete geçmek için ilk dikkat etmeniz gereken şey, atık türlerini iyi belirlemek. Sonuçta her atık birbirinden farklı ve bizim de bu farklılığa göre hareket etmemiz gerekiyor, işin tüm püf noktası burada yatıyor!
Atıkları ayırırken atığın kuru atık mı yoksa yaş atık mı olduğuna dikkat etmek, büyük önem taşıyor.
Atık Ayrıştırma Konusunda İpuçları
- Kağıt, plastik, metal veya cam gibi kendiliğinden çürümesi oldukça zor atıklar, kuru atık kategorisine ait.
- Sebze-meyve kabukları, çay poşetleri, kahve filtreleri veya çekirdekleri gibi mutfak atıkları ise yaş atık olarak değerlendiriliyor.
- Bu temel ayrıma ek olarak bir de e-atık kategorisi var. Bu kategoriye ait ürünleri tahmin etmek o kadar da zor değil: Bozuk kulaklıklar, bilgisayarlar, hoparlörler, şarj aletleri, aklınıza gelebilecek her türlü elektronik eşya…
Yani aynı çöpte hem pizza kutularının, hem meyve kabuklarının hem de bozuk şarj aletlerinin bulunması doğa için pek de sağlıklı değil.
Peki her atığı kendine uygun kategoriye göre ayırdıktan sonra ne yapmalı? Mesela evde katı atıklar nasıl ayrıştırılır? Ya da yaş atıklar için nasıl harekete geçmeliyiz?
Evde Çöp Ayrıştırma Yöntemleri
Temelleri oturttuktan sonra şimdi evde çöp ayrıştırma konusunu biraz daha detaylandırma vakti. Aşağıda sıraladığımız çöpleri ayrıştırma yöntemleri ile nasıl çevreye daha duyarlı bir biçimde hareket edebileceğinize dair ipuçları edinebilirsiniz.
Atmadan Önce Düşünelim: Acaba Dönüştürebilir Miyiz?
Görsel: Scrappy Annie
Evdeki çöpleri ayrıştırmak için öneriler içinde ilk adım, ortaya çıkardığımız çöpleri minimumda tutmak olmalı. Yani demek istiyoruz ki her şey çöp değildir! Örneğin çöp olarak değerlendirdiğiniz eski torbalar saksıya, gazoz kapakları ise bir sanat eserine dönüşebilir. Tabii ki çöpe atmamız gereken şeyler olacak, fakat atıklarımızı elimizden geldiğince ileri dönüştürerek atık sorununa doğrudan bir çözüm bulabiliriz. Yaşasın sıfır atık!
Katı Atıkları Kendi Arasında Ayrıştırmak Şart
Görsel: Pxfuel Commons
Atıkları katı-yaş diye ayırdıktan sonra maalesef tüm problemlerden kurtulamıyoruz. İşin bir sonraki adımında bu katı atıkları da bölmemiz gerekiyor.
Katı atıkları aşağıdaki gibi ayrıştırabilirsiniz:
- Plastik
- Cam,
- Kağıt,
- Metal
Tabii bunun için de her bir katı atık türü için çöp ayrıştırma kutuları edinmeniz gerekli.
Kağıtları Buruşturmayın!
Görsel: Marco Verch
Beğenmediğiniz bir çizim çalışmasından sonra kağıdı buruşturup çöp kovasına üçlük atış denemek eğlenceli ve rahatlatıcı olabilir. Fakat bunun geri dönüşüme zarar verdiğini biliyor muydunuz? Parçalanmış veya buruşturulmuş kağıt ve kartonlar, geri dönüşüm için hem daha verimsiz hem de onları yeniden kullanılır hale getirmek daha zor. Kağıtların geri dönüştürülmesi sırasında onları eski formlarına getirmek için harcanan gereksiz enerji de cabası. Kağıt ve kartonlarınızı olabildiğince düz ve bütün bir şekilde ayrıştırın. Ayrıca süt ve meyve suyunun karton kutularını birleştirme yerlerinden katlayarak çöp kovasında kapladıkları büyük hacimden de kurtulabilirsiniz.
Atıkları Çöpe Atmadan Önce Temizleyin
Fotoğraf: Nick Fewings
Diyelim ki bir çikolata yedik ve doğru bir şekilde ambalajları tuttuğumuz çöp kovasına geride kalan pakedi attık. Yaptığımız ne kadar doğru?
Özellikle yemek artıkları birlikte atılan çöpler, geri dönüşümü bir hayli zorlaştırıyor. Geri dönüşüm tesisine gidene kadar birçok mikroorganizmanın da üremesiyle birlikte küçük bir leke sandığımız yemek artıkları, temizlenmesi zor devasa bir probleme dönüşüyor. Bunu engellemek için yapabileceğimiz en iyi şey, yemek artığı bulunan atıklarımızı atmadan önce temizlemek.
Yaş Atıklar Komposta
Görsel: Painter06
Çöplerinizi kullanarak bitkilerinize gübre oluşturabileceğinizi biliyor muydunuz? Son zamanlarda sıkça adını duymaya başladığımız kompost, çöpleri ayrıştırmada başta gelen yardımcılarınızdan olmalı. Kahve ve çay artıkları, ıslak veya kirli kağıt mendiller ve neredeyse tüm mutfak artıkları kompost için kullanılabilir. Bu sayede de atıkları hem kendiniz, hem de çevremiz için faydalı bir biçimde değerlendirmiş olursunuz!
Kıyafetlerinizi Çöpe Atmayın!
Fotoğraf: Mufid Majnun
Kıyafetlerinizi atmak yerine kıyafet takasında değerlendirebilir ya da ihtiyaç sahiplerine kolaylıkla bağışlayabilirsiniz. Böylelikle normal şartlar altında tekrar kullanıma uygun ürünleri, atık kategorisine dahil olmaktan kurtarmış olursunuz. Bu da hem toplamda daha az atık, hem de evde çöpleri ayrıştırma açısından daha sürdürülebilir bir yaklaşım anlamına gelir.
Bebek Bezlerine ve Evcil Hayvan Atıklarına Dikkat!
Fotoğraf: Michael Morse
Eğer evcil bir hayvanınız ya da ufak bir bebeğiniz varsa bu sevimli yavrucakların atıkları konusunda ekstra hassasiyet göstermeniz gerekir. Çünkü kirli kedi kumları, köpek çiş pedleri veya kullanılmış bebek bezleri, birlikte yer aldıkları atıkları dönüştürülemez hale getirir. Bu yüzden bu atıklardan birini diğerleriyle karıştırmak, tüm evde atık ayrıştırma sürecine balta vurmak anlamına gelir.
Evde Geri Dönüşüm Neden Önemli?
Fotoğraf: Pixabay
Peki tüm bu adımlara neden dikkat etmemiz gerekiyor? Bu sorunun yanıtı gayet net, çünkü evde geri dönüşüm:
- Atıkları yeniden değerlendirmemize olanak vererek dünyanın kısıtlı kaynaklarını korumamızı sağlıyor.
- Üretimi, atıkları yeniden değerlendirerek yapmamıza olanak tanıyor. Bu da ürünleri sıfırdan üretmeye oranla çok daha az enerji tüketiyor.
- Doğanın zarar görmesini büyük ölçüde engellememizi sağlıyor. Aksi takdirde atıklar denizlere dökülüyor veya çevreyi kirletiyor.
- Evde çöpleri ayrıştırma sayesinde çöp depolama alanlarını farklı şekillerde değerlendirme fırsatı doğuruyor: Mesela ağaç ekerek!
Evde Çöpleri Ayrıştırma Hakkında İpuçları
Fotoğraf: Shvets Production
Soru 1: Hangi atıklar geri dönüştürülebilir?
Mutfak atıkları, elektronik eşyalar, plastik, cam, kağıt, tahta, kıyafet… Ev atıklarımızın neredeyse hepsi geri dönüşüme uygun.
Soru 2: Hangi atıklar geri dönüştürülemez?
Strafor, baloncuklu naylon, şırınga gibi tıbbi atıklar, atık yağlar, patlak ampuller ve seramik gibi bazı maddeler geri dönüştürmemiz henüz mümkün değil.
Soru 3: Boya gibi kimyasal maddeleri nasıl dönüştürmeliyiz?
Kimyasal maddeler hakkında yapmanız gereken en önemli şey, tıpkı bebek bezi veya evcil hayvan atığı gibi onları da farklı bir poşette veya kutuda saklamak. Aksi takdirde tüm geri dönüşüm atıklarına zarar verme potansiyeline sahipler.
Soru 4: Kozmetik atıkları ne yapmalıyız?
Kozmetik malzemeler de tıpkı kimyasal maddeler gibi bir muamele görmeli. Yani onları da ayrı bir poşette saklamanız gerekiyor.
Kapak fotoğrafı: Pxfuel Commons
