Geride bırakmaya yaklaştığımız 2021 yılı hem pandemi hem de orman yangınları nedeniyle tarihe damgasını vurdu. Dünyanın birçok yerinde baş gösteren yangınlar, akıllara yeniden küresel ısıtmayı ve iklim değişikliğini getirdi. Peki ormanlar açısından 2021 yılı nasıl geçti? İşte 2021 yılı orman yangınları ve sebepleri…
Neden Dünyanın Her Yerinde Yangınlar Oluyor?
Bundan 30-40 yıl önce orman yangınına pek aşina değildik. Özellikle dünya çapında bir orman yangını krizi hiç meydana gelmemişti. Geride bıraktığımız yaz ayında ise tarihte daha önce görülmemiş büyüklükte orman arazisi yangınlar sebebiyle kaybedildi. Peki ne oldu da aradan geçen seneler içinde dünyada orman yangınları baş gösterdi?
Bunun en temel sebebi sizin de tahmin edebileceğiniz üzere küresel ısıtma. Son 50 yıllık periyotta küresel ısıtma sebebiyle dünyanın ortalama sıcaklığı 1 derece dolaylarında arttı. Bunun iklim açısından çok yıkıcı sonuçları oldu. İklim değişikliği sebebiyle bozulan dengeler, bazı bölgelerde aşırı sıcak yazlara, bazı bölgelerde ise aşırı soğuk kışlara sebebiyet verdi.
Orman yangınlarının en yaygın olduğu zamanlar ise yaz ayları. Orman yangınları, genellikle küçük bir alanda başlasa da çok büyük alanlara yayılabiliyor. Aslında pek çok yangın, daha başlamadan küçük çaplı hasarlara sebebiyet vermişken durdurulabiliyor. Fakat sıcak havanın baş göstermesiyle birlikte söndürme çalışmaları da sekteye uğruyor. Havadan yapılan soğutma müdahaleleri yetersiz kalıyor, sıcak hava sebebiyle yanıcı maddelerin tutuşması daha da kolaylaşıyor.
Bir diğer büyük sorun ise yaz aylarında güneş ışınlarının açı olarak dünyaya daha da dik şekilde gelmesi. Bu durum, ormanlara bırakılan cam veya pet şişe gibi atıkların büyüteç görevi görerek yakınındaki çalılıkları tutuşturmasıyla sonuçlanıyor. Sıcak hava sebebiyle kuru olan dallar ve toprak, ateşin yayılması için zemin oluşturuyor. Yani dünyanın her yerinde neden orman yangınları oluyor sorusu “sizin yüzünüzden” olarak cevaplanabilir. Çünkü tüketim toplumunda yaşayan bizler, neredeyse her gün küresel ısıtmanın yıkıcı etkilerine destek veriyoruz. Orman yangınlarını önlemenin en büyük çözümüyse bireysel bilinçlenme ve orman bilinci kazanmak.
Asya Orman Yangınları
Görsel: stevepb
Ülkemizin de büyük bölümünün bulunduğu Asya kıtası, bu sene orman yangınlarından nasibini aldı. Yalnızca Asya’da, 2021 yılında 750.000 hektarlık orman alanı yangınlar sebebiyle yandı.
2021 orman yangınları içinde en büyük olanlardan biri şüphesiz ki Rusya’da baş gösteren Sibirya yangınlarıydı. Rusya’nın doğusunda bulunan Yakutistan’da baş gösteren yangınlar, 500.000 hektarlık alanın yok olmasıyla sonuçlandı. İnsan yerleşimine uzaklığı sebebiyle bu yangınlara müdahale etmek de epey zordu. NASA’nın yaptığı araştırmalara göre 250 farklı bölgede baş gösteren yangınlar, sebep oldukları zehirli duman sebebiyle gökyüzünü kapladı. Yine elde edilen verilere göre bu devasa yangının dumanı, neredeyse 3.000 kilometreden daha fazla yol aldı, Moğolistan’da ve Avrupa’nın doğusunda dahi gözlemlenebildi.
Görsel: sippakorn
Hatırlayacağımız üzere ülkece zorlu bir yaz geçirdik. Temmuz ve ağustos aylarında Akdeniz ve civarında başlayan orman yangınları, tüm vatandaşlarımızı derinden etkiledi. 37-40 derece arasında değişen yüksek sıcaklıkların görüldüğü temmuz ayında başlayan yangınlar, kısa sürede büyük çaplı bir krize dönüştü. Yangın söndürme işlemlerinin de doğru şekilde yapılamaması sebebiyle büyük bir orman alanı zarar gördü.
Sonradan yapılan ölçümlere göre yalnızca bu yaz 170.000 hektardan daha fazla ormanlık alanı kaybettik. Ayrıca yangınlarda dokuz vatandaşımız hayatını kaybetti ve 800’den fazla kişi yaralandı. Şüphesiz ki cumhuriyet tarihinin en acı orman yangınlarından birini geride bıraktık. 2021 yazı, Türkiye için hazırlıksızlığın ne kadar tehlikeli olduğunu hatırlatan bir yaz oldu.
Bunların yanında özellikle Hindistan’ın balta girmemiş ve yaban hayatı açısından çok zengin bazı ormanlarında yangınlar çıktı. Mart ayında başlayan bu yangınlar çok uzun süre devam etti. Kontrol altına alınan 350’den fazla noktada başlayan yangınlar, Hindistan hükümetinin açıklamasına göre yabani hayata zarar vermedi.
Kuzey Amerika Orman Yangınları
Görsel: Saiho
Kuzey Amerika, geride bıraktığımız yaz mevsiminde tarihteki en kurak ve en sıcak dönemini yaşadı. 311 farklı bölgede başlayan yangınlar, Arizona ve Kanada’da büyük yıkımlara sebep oldu.
Bu senenin en büyük yangınlarından biri de Kanada’nın British Columbia eyaletinde yaşandı. 80.000 hektardan fazla ormanın zarar görmesine sebep olan 500’den fazla yangın, ülkede olağanüstü hal ilan edilmesiyle ancak kontrol altına alınabildi. Halen bazı bölgelerde yangın devam ediyor. Kuzey Amerika’daki yangınların en büyük farklarından biri ise bazılarının yıldırım düşmesi kaynaklı doğal sebeplerle çıkması. Bu bölgede yapılan araştırmalara göre her üç yangından biri yıldırım sebebiyle çıkıyor. Bu oran ülkemizde ise %1 civarında!
Amerika’nın Arizona Eyaletinde başlayan yangınlar, 222.000 hektarlık alanın yok olmasıyla sonuçlandı. Özellikle kıtayı vuran sıcak hava dalgası sebebiyle fazlasıyla güç kazanan yangın, güçlükle kontrol altına alındı. Neyse ki insan yaşamına uzak bölgelerde çıkan yangınlarda yalnızca iki kişi hayatını kaybetti.
Avrupa Orman Yangınları
Görsel: Wikimedia Commons
2021 yılı orman yangınlarından Avrupa da nasibini aldı. Özellikle Yunanistan ve İtalya’nın birçok bölgesinde baş gösteren yangınlar, büyük maddi kayıplara yol açtı.
BBC News’in açıkladığına göre 1987 yılından beri yaşanan en sıcak yazı geride bırakan Yunanistan, kıyılarında çıkan yangınlar sebebiyle 125.000 hektarlık ormanını kaybetti. 3 Ağustos’tan beri yangın söndürme çalışmaları devam ediyor. Avrupa Birliği ve ülkemiz de dahil olmak üzere pek çok ülkeden destek alan Yunanistan hükümeti, yangının yıkıcı etkilerini ortadan kaldırmak için elinden geleni yapıyor.
Temmuz ayında İtalya’nın Sicilya ve Sardunya bölgelerinde çıkan yangınlar ise ülkeye büyük zarar verdi. Bu bölgeler dışında, İtalya’da sekiz bölgede daha benzer zamanlarda yangınlar çıktı. Yangın bölgesinin geniş bir alana yayılması sebebiyle hükümet büyük zorluklar çekti. 2021 yılında yalnızca yangınların sebep olduğu ekonomik kaybın iki milyar eurodan daha büyük olduğu düşünülüyor.
Kapak Fotoğrafı: ojkumena
