Zeka, sanki tekelimizdeymiş gibi davranmayı seviyoruz. Ancak çevremize ve doğaya biraz dikkatli baktığımızda durumun hiç de öyle olmadığını kolayca görebiliriz. Evet, hayvanların zekası bizden biraz farklı fakat bu onların zeki olmadıkları anlamına gelmiyor. Bizim hayal dahi edemeyeceğimiz şeyleri sanki dünyanın en kolay şeyiymiş gibi başarabilen pek çok canlı var. Bu nedenle biz de sizin için dünyanın en zeki hayvanları listesi hazırladık.
Hayvan Zekası Nasıl Hesaplanıyor?
Bilim insanları hayvanların zeka seviyelerini belirlemek için farklı yöntemlere başvurmuş. Tür ve yaşadıkları ortam gereği her hayvanın gelişimi veya öne çıkan yetenekleri oldukça farklı. Bu nedenle dünyanın en akıllı hayvanı gibi bir en üst sıra bulunmuyor. Her tür için farklı zeka testleri uygulanıyor ve bu uygulamalardan elde edilen sonuçlar ile kendi türü içerisindeki becerileri belirleniyor.
Hayvanların zekası gözlemlenirken en sık başvurulan yöntemlerden biri alet kullanma. Bazı hayvanlar yiyeceklere ulaşmak veya içinde bulundukları zor durumdan kurtulmak için alet kullanabiliyor. Mevcut objeleri alete dönüştürebilmesi veya alet olarak kullanması hayvanların bulundukları sınıfta daha zeki olduğunu gösteriyor.
Bunun dışında çoğunlukla hayvanlara görme ve hafıza testleri de yapılıyor. Bunlar genellikle bir sepet altındaki yiyeceği bulma şeklinde gerçekleştiriliyor. Ayrıca aynada kendini tanıma da zeka testleri arasında yer alıyor. Görme testini geçen her hayvan ayna testini geçemediği için bu uygulama da zeka belirleyici olarak kabul ediliyor.
Zeki hayvanlar hangileri belirlemek için en sık yapılan testler bir diğeri ise ‘skinner’. Burada bir düğmeye basarak, kolu indirerek veya ipi çekerek yiyeceğe ulaşma amaçlanıyor. Bu testte çeşitli aşamalar da mevcut. Örneğin bazı testlerde yiyeceğe ulaşmak için iki hayvanın iş birliği yapması gerekiyor. Bunu çözebilen ve yiyeceğe ulaşan hayvanlar ise gelişmiş zekaya sahip olarak kabul ediliyor.
En Zeki Hayvanların IQ Seviyeleri
Hayvanların IQ seviyeleri ile ilgili birçok farklı bilgi duyabiliriz. Fakat uzmanlar, hayvanlarda insanlardaki gibi bir IQ seviyesi belirlemenin pek mümkün olmadığı görüşünde.
İnsanlar için hazırlanan IQ testleri tek bir tür için belirli dinamiklerle oluşturuluyor. Fakat hayvanların bilinç düzeyleri, yetenekleri ve yaşadıkları ortamlar birbirinden çok farklı olduğu için genel bir IQ testi oluşturmak mümkün değil. Bunun yerine farklı düzeylerde geliştirilen ve hayvanların becerilerini ortaya koyan testler, onların benzer türler arasındaki zekalarının ne derecede olduğunun belirlenmesine yardımcı oluyor.
Bu bağlamda alt-üst türleri veya bulundukları kategoriler arasında en zeki hayvanlar hangileri gelin birlikte bakalım…
Ahtapotlar
Dünyanın en zeki hayvanları listesinin ilk sırasında bu canlıyı görmeyi bekliyor muydunuz? Aslında bu zeki hayvanlar listemiz, belirli bir sıralamaya göre gitmiyor çünkü tahmin edeceğiniz üzere zeka, çok da ölçülebilir bir şey değil. Ancak beyin hücreleri ölçülebilir! Ahtapotlar, tüm dünyada insan beynine en yakın beyin yapısına sahip olan canlı türü. Üstelik evrim ağacından bizden fersah fersah uzaktalar.
Maymunlar
Dünyadaki en zeki hayvan dendiğinde birçoklarının aklına ilk olarak maymunlar gelir. Evrimsel olarak ortak atalara sahip olduğumuz maymunlar incelendiğinde, çok şaşırtıcı sonuçlar ortaya çıkmış. Pek çok şempanze, goril ya da orangutan, tıpkı insanlar gibi alet kullanabiliyor ve sosyal anlamda birlikte hareket edebiliyor.
Filler
Büyük başın derdi büyük olacağı gibi büyük hayvanın beyni de büyük oluyor. Gezegenimizdeki canlılar arasında en büyük beyinlerden birine sahip olan filler de dünyanın en zeki hayvanları arasında. Fillerin bir diğer dikkat çeken özelliği ise oldukça duygusal hayvanlar olmaları. Aile bağları oldukça kuvvetli bir canlı türü olan filler, çoğunlukla beraber hareket ediyor.
Güvercinler
Her gün sokaklarda veya gökyüzünde gördüğümüz güvercinler, kaosa dayalı modern yaşamımız içerisinde dahi hayatta kalmayı başarabiliyor. Tabii ki bu başarıya sahip olmak için kıvrak zeka olmazsa olmaz. Tarihte uzun mesafeler arasında iletişim kurmak için kullanılan güvercinler, yön bulma konusunda dünyanın en başarılı hayvanları arasında.
Domuzlar
Domuzlar, dünyanın en zeki hayvanları denince ilk akla gelen canlılardan olmayabilir ama bunu onların yüzüne söylemeyin! Çünkü aslında domuzların pek çoğu, duyguları ve uyaranları anlamakta çok başarılı. Üstelik domuzlar, zeka tespitinde çok önemli bir yer tutan ayna testinden de başarıyla geçen hayvanlar arasında.
Kargalar
Kargaların ünü uzun yaşamalarıyla ilgili olabilir ancak bu kadim canlının tek becerisi bu değil. Sorun çözme, yemek bulma gibi konularda tam bir uzman olan kargalar, basit bulmaca düzeneklerini birkaç ufak denemeden sonra kolayca çözebiliyor. Yeter ki bulmacanın sonunda bir ödül olsun…
Köpekler
Dünyanın en zeki hayvanları listesini hazırlayıp da en yakın dostlarımızdan biri olan köpeklere yer vermemek olmaz! Köpeklerin ne denli zeki ve duyarlı hayvanlar olduklarını uzun uzadıya anlatmamıza dahi gerek yok. Özellikle duygusal zeka konusunda olağanüstü canlılar olan köpekler, komutları anlama konusunda da dünyanın en iyileri arasında. Üstelik koku yetenekleri ve sezgileri de insanlarla veya başka birçok canlıyla kıyas kabul etmeyecek seviyede gelişmiş.
Yunuslar
Sırada denizlerin en neşeli ve zeki canlıları var! Çeşitli sesler aracılığı ile birbirleriyle iletişim kurabilen bu zeki hayvanlar, aynı zamanda ayna karşısında kendilerini tanıyabilecek bir öz farkındalığa sahipler. Vücut ölçülerine göre büyük beyinlere sahip olan yunusların insan beynindekilere oldukça benzeyen korteks kıvrımları, bizlere çok yakın bir beyin yapısına sahip olduklarını gösteriyor.
Papağanlar
Konuşmalarımızı taklit eden sevimli dostlarımızın Afrika Grisi gibi türleri sadece sesleri kopyalamakla kalmıyor. Gri papağanlar, çıkarılan seslerin anlamları hakkında akıl yürütme becerisine sahipler ve takım çalışması yapma konusunda da oldukça becerikliler!
Keçiler
Hepimiz onları ‘inatçı keçiler’ olarak duyduk ama keçiler aynı zamanda dünyanın en zeki hayvanları arasında! Güçlü bir hafızaya sahip olan keçiler, problem çözme konusunda da oldukça yetenekli…
Fareler
Topluluk halinde yaşama konusunda son derece yetenekli olan sosyal canlılar; iletişim kurma, üç boyutlu nesneleri ve renkleri ayırt edebilme, farklı koşullara hızla adapte olabilme gibi yetenekleri ile dünyanın en zeki hayvanları arasında olarak görülüyor. Ayrıca Max Planck Topluluğu’nun yaptığı bir araştırmaya göre, insanlarla yaşayan fareler, problem çözme konusunda diğer farelere oranla daha başarılı oluyor.
Arılar
‘Arılar yeryüzünden yok olursa insanlığın yalnızca dört yılı kalır.” – Albert Einstein
Arılar yok olursa dünyanın sonunun geleceğini konuşuyoruz. Bitki ve hayvanların, dolayısıyla bizlerin yaşamı tamamen arıların varlığına ve bitkiler arasındaki döllenmeyi sağlayabilmesine bağlı. Yaşamak için hepimizin muhtaç olduğu arılar, aynı zamanda dünyanın en zeki hayvanları arasında yer alıyor. Queen Mary Üniversitesi profesörü Lars Chittka; arıların belirli bir seviyede bilinçli farkındalıkları olduğunu ve duygu benzeri durumlar yaşadıklarını belirtiyor. Ayrıca bu zeki hayvanlar; insan yüzlerini ayırt edebilme, sayı sayabilme, soyut kavramları algılayabilme gibi testlerde de oldukça başarılı oldular.
Balinalar
Dünyanın en zeki hayvanları arasında yer alan balinalar, duygusallıkları kadar kıvrak zekaları ile de dikkat çekiyor. Problem çözebilme ve birlikte hareket edebilme yeteneğine sahip olan bu sosyal canlılar, çeşitli sesler aracılığı ile kendi türüyle iletişim kurabiliyorlar. Yaptıkları işbirliği sayesinde avlarını kolayca yakalayan balinaların beyin ağırlıkları türlerine göre değişkenlik gösterse de 9 kilograma kadar çıkabiliyor.
