Güncelleme Tarihi: 9 Temmuz 2021
Yıllık toplam 2 milyar izleyicisiyle spor endüstrisinin en büyük paydaşlarından biri olan Formula 1, 2030 yılına kadar net karbon emisyonunu sıfıra çekmeyi hedefliyor. Peki bunu başarmak için şimdiye kadar ne yaptılar ve gelecekte neler yapacaklar? Gelin Formula 1 sürdürülebilirlik konusunda neler yapmış, birlikte göz atalım.
2014’teki Kural Değişiklikleri ve Turbo-Hibrit Çağı
Görsel: Motorsport.com
2014’te Formula 1’de çok ciddi kural değişiklikleri olmuştu. Altı silindirli V6 motorlara geçilmişti fakat değişim bundan ibaret değildi. Yeni motorlar turbo destekliydi. Turbo ile birlikte içten yanmalı motorun enerji verimliliğini artırmak amaçlanmıştı. Fakat en büyük değişim, motorun çok fonksiyonlu bir güç ünitesine çevrilmesiydi. Peki bu nasıl oldu?
2014 öncesinde araçlarda KERS (Kinetic Energy Recovery System) adı verilen bir enerji geri dönüşüm ünitesi bulunuyordu. 2014’te gelen yeni kurallarla birlikte turbodan tam verim almak amacıyla KERS’ten çok daha gelişmiş bir sistem olan ERS (Energy Recovery Systems) devreye sokuldu. ERS iki farklı bölümden oluşuyor. MGU-K adı verilen kısım, KERS gibi çalışıyor ve frenlemede ortaya çıkan kinetik enerjiyi elektriğe dönüştürerek hızlanma esnasında ekstra beygir gücü sağlıyor. MGU-H ise motorun ürettiği ısıyı elektriğe çevirerek enerji deposunda biriktiriyor. Bu enerji, ihtiyaç duyulduğunda kullanılabiliyor. Bu gelişmiş ERS ünitesi sayesinde motorun kendi ürettiği enerji muazzam bir verimle kullanılıyor ve araçlara fazladan 160 beygir gücü sağlanıyor. Bu da motoru hibrit hale getiriyor. Adeta motorun suyunu çıkaran bu sistemin fazladan yakıta ihtiyaç duymaması da çok büyük bir artı. Araçlar aynı yakıt miktarıyla çok daha hızlı gidebiliyor.
Turbo-hibrit çağında araçların gelişimi elbette durmadı. Motor bölümünün büyüyerek bir güç ünitesi halini almasının yanı sıra her takım, araçların ve motorların üzerine koymaya devam etti. Bununla birlikte araçların ağırlığı oldukça arttı. 800 kilograma yaklaşan Formula 1 otomobilleri artık daha ağır oldukları için daha fazla enerjiye, dolayısıyla daha fazla yakıta ihtiyaç duyuyor. Bu da aslında yeni sistemin o kadar da sürdürülebilir olmadığını ortaya koyuyor. Yedi kez dünya şampiyonu olan İngiliz pilot Lewis Hamilton, bu noktaya dikkat çekenler arasında. Hamilton, “Araçları neden ağırlaştırdığımızı anlamıyorum. Araçlar daha hafifken ve çok daha küçükken daha çeviklerdi ve manevra yapmak daha kolaydı. Şimdi ise araçlar o kadar büyüdü ki bazı pistlere sığmıyor bile.” diyor ve ekliyor: “Sürekli ağırlaşarak daha fazla enerji harcıyor, frenleri büyütüyor, fren tozunu artırıyor ve daha fazla yakıt tüketimine sebep oluyoruz. Bu, Formula 1 sürdürülebilirlik hedeflerine aykırı. Bu yüzden bunu hiç anlamıyorum.”
2022 Kuralları ve Yepyeni Bir Dönem
Formula 1’in 2014’te getirdiği köklü değişiklikler Mercedes’e büyük avantaj yarattı. Yedi sezon boyunca tam bir Mercedes dominasyonu izledik. Yeni kurallara en hızlı şekilde adapte olan, en hızlı ve en dayanıklı otomobili üreten Mercedes AMG F1 takımı üst üste yedi kez markalar şampiyon olurken, pilotlar şampiyonluğu da hep Mercedes pilotlarından birine gitti. Bu sebeple artık çok sıkıcı hale gelmiş olan organizasyonda yine 2014’te olduğu gibi bir dizi köklü değişiklik planlandı. Aslında bu yıl hayata geçmesi beklenen yeni kurallar, pandemi sebebiyle bir yıl ertelenmek zorunda kaldı.
Formula 1’de şu anda kullanılan yakıtın geri dönüştürülebilir etanol oranı %5 civarında. 2022’de bu oranı %10’a çıkararak E10 yakıtlara geçmeyi planlıyorlar. Yakıtı daha yeşil hale getirebilmeyi amaçlayan bu kuralın dışında sürdürülebilirliği hedefleyen başka bir kural değişikliği mevcut değil. 2022 kural değişiklikleri daha çok rekabet ortamını yeniden yaratmayı hedefliyor ve çevreciliği ikinci planda bırakıyor.
2025’te ise köklü bir motor değişikliği hedefleyen organizasyonda, bu değişikliğin ne yönde gerçekleşeceği henüz belli değil. Daha fazla elektrik harcayan ve daha az fosil yakıt tüketen bir motora geçilmesi beklense de resmi bir açıklama yok. Formula 1’in karbon emisyonunu sıfırlama hedefini de göz önünde bulundurunca beklentiler oldukça gerçekçi görünüyor.
Kapak Fotoğrafı: Leslin Liu
