Güncelleme Tarihi: 30 Ağustos 2023
Sürdürülebilirlik konusunda atılan en büyük adımlardan biri hiç kuşku yok ki elektrikli arabalar. Benzin yakmamaları sebebiyle yeşil dostu olduğunu bildiğimiz elektrikli arabalar aslında o kadar da masum olmayabilir. Elektrikli arabalar ne gibi olumsuz yönlere sahip? Bu yazıda bu sorunun cevabını arayacağız.
Elektrikli Araba Nedir?
Fotoğraf: Mike
Elektrikli araba, elektrik motorunun ürettiği mekanik enerjiyle çalışan arabalara verilen addır. İçten yanmalı motorların aksine, elektrik motorları çalışırken benzine ya da diğer fosil yakıtlara ihtiyaç duymaz. Enerjiyi tamamen elektrikten üretir. Hibrit yani melez araçlarda enerji üretimi için gereken elektrik ihtiyacı aküden karşılanırken, elektrikli otomobiller yakıt olarak kullandıkları elektriği şarj istasyonlarından sağlayarak bataryalarında depolar.
İçten yanmalı motorlar, benzin ve LPG gibi yakıtlarla çalışır. Bu yakıtların karbon salınımı çok yüksektir. Elektrik motorları ise yakıt olarak sadece elektriğe ihtiyaç duydukları için çevreyi kirletmiyor gibi gözükür. Peki kullandıkları elektrik nasıl üretilir? Bu sorunun cevabı çok kritiktir. Zira elektrikli otomobilleri şarj etmek için gereken elektrik, çoğunlukla fosil yakıtlarla çalışan termik santrallerde üretilir. Petrol, kömür, doğalgaz gibi yakıtlarla elektrik üretilen termik santrallerin karbon emisyonu çok ama çok fazladır. Elektrikli araç kullanımının yaygınlaşması elektriğe olan ihtiyacı artıracağı için bu santrallerin sayısını ve kapasitesini de arttırabilir. Dolayısıyla yeşil gibi görünen elektrikli arabalar yeşile tahmin edilemez zararlar verebilir. Bu yüzden elektrik üretimini daha yeşil kaynaklara yönlendirmeden elektrikli otomobillerin çevreye fayda sağlayabilmesi pek mümkün değil. Temiz yakıt ancak ve ancak temiz kaynaklardan üretilebilir.
Hibrit araçlar hem içten yanmalı motora hem de elektrik motoruna sahip oldukları için şu anda çevreye en duyarlı araç oldukları söylenebilir. Hibrit otomobiller, trafiğin yavaş aktığı zamanlarda içten yanmalı motorun yakıt tüketimini durdurarak elektrik motorunu çalıştırır. Bu sayede çevreye verdiği zararı minimuma indirir.
Batarya Çıkmazı
Fotoğraf: Mídia
Her otomobilde olduğu gibi elektrikli arabalarda da bir yakıt deposu bulunur. Elektrikli otomobillerin elektrik depolayan bataryaları; lityum, kobalt, manganez gibi maddelerden üretilir. Bu maddeler piyasada kolay bulunan, ucuz şeyler değildir. Bu da batarya üretimini oldukça maliyetli hale getiren bir durum. Elektrikli araçlara olan talebin %1 artması, lityuma olan yıllık talebin 70 bin ton artması anlamına geliyor. Yani gelecekte lityumun fiyatının düşeceğini söyleyebilmek çok zor. Bu yüzden elektrikli araçlar çok pahalı ve pahalı olmaya da devam edecek. Öte yandan batarya üretiminde kullanılan elementlerin çıkarıldığı madenlerde çocuk işçiler çok yaygın. Kongo’daki kobalt madenlerinde çalıştırılan çocuklarla ilgili Afrika Araştırmaları Derneği’nin yayınladığı makaleyi inceleyebilirsiniz.
Bataryalarla ilgili bir diğer problem ise ağırlıkları. Elektrikli araçlarda kullanılan lityum-iyon bataryaların depolayabildikleri enerji miktarı, araçların menzilini belirliyor. Şarj edilmeye ihtiyaç duymadan daha uzun süre kullanılabilmeleri için elektrikli arabalarda büyük bataryalar kullanılıyor. Bu da araçların ağırlığını artırmakla birlikte enerji verimliliğini düşürüyor. Yani araç, ağırlığından dolayı daha fazla enerjiye ihtiyaç duyduğu için daha çok elektrik yakıyor. Bu da elektriğe olan talebi arttırdığı için yine termik santraller aracılığıyla karbon salınımına sebep oluyor.
Sonuç olarak dönüp dolaşıp aynı yere geliyoruz. Elektrik üretimini sürdürülebilir hale getirmeden elektrikli araçlardan fayda elde edebilmemiz mümkün değil. Elektrikli araba çok iyi bir fikir. Ancak henüz sürdürülebilir taşıt değil.
Kapak Fotoğrafı: Craig Adderley
