Çöpsüz yaşam ve sıfır atık algısına verilen önemin artması ile yeniden dolum tekrar hayatımıza girdi. Son günlerde de sosyal medyada çok konuşuluyor. Oysa bakliyatları, pirinç, un ve şeker gibi diğer kuru gıdaları ambalajsız satın almak veya doldurma temizlik ürünleri kullanımı son yıllarda ortaya çıkan bir trend değil; anneanne babaannelerimizin uzun yıllardır hayatlarında olan bir alışkanlık belki de. Peki yeniden dolum nedir ve yeniden dolum istasyonları son yıllarda niçin oldukça popüler?
Yeniden Dolum Nedir?
Yeniden dolum nedir bundan bahsederek başlayalım. Son dönemde sık duyduğumuz kavramlarından yeniden dolum veya İngilizcesi ile refill, ürünlerin yeniden paketlenmeden mevcut olanı tekrar doldurarak kullanılması anlamına geliyor.
Yeniden dolum nasıl yapılır diye düşünüyorsanız hemen cevap verelim. Şampuanın veya deterjanın mı bitti, şişeyi atıp yenisini almak yerine var olan şişeni tekrar dolduruyorsun! Gıda dolum istasyonlarında ise evden getirdiğin kaplarına ihtiyaç duyduğun miktarda ürün doldurup gramaj üzerinden ücretlendiriliyorsun. Böylece ambalaj atığı olmadığı gibi gıda israfı da engellenmiş oluyor.
Hangi ürünler doldurulabilir? Ambalajlı ürünlerin hayatımıza girmesinden çok önce olduğu gibi:
- Pirinç, makarna gibi kuru gıdalar
- Şeker, un
- Bakliyatlar
- Çay çeşitleri
- Kahve çekirdekleri
- Kuru yemişler
- Baharatlar
- Ev temizlik ürünleri
- Şampuan, sabun gibi kişisel hijyen ürünleri
Aslına bakarsanız küçük şehirlerde aile büyüklerinden alışılan doldurma ürün kullanma, uzun yıllardır bir gelenek gibi devam ediyor. Bu alışkanlığın küçük yerleşim yerlerinde, büyük şehirlere kıyasla çok daha yaygın olduğu bir gerçek. Bunda satıcıya olan güvenin payı oldukça büyük. Bilinen ve güvenilir markaların yeniden dolum istasyonu kurmaları ile birçok alıcının hayatına refill anlayışının girmesinden bunu anlayabiliriz.
Neden Refill?
Tek kullanımlık ambalajlar ne yazık ki perakende sektörünün bir gerçeği. Birçok içecekten, kişisel bakım, güzellik ve temizlik ürünlerine kadar hemen her şey bir kez kullanılıp atılacak şekilde tasarlanıyor. Kullanıcı ise “paketin bir kısmının geri dönüştürüleceğini” umuyor. Peki, yeniden dolum istasyonu fikrini neden yaygınlaştırmalı, neden refill yapılmalı?
- Pratik ve ekonomik bir uygulama.
- Yeniden dolum plastik atık miktarını ve bireysel çevre kirliliğini engelliyor.
- Firmalar yeniden ambalaj üretmek zorunda kalmıyor. Böylece fosil yakıtlar yerin altında tutuluyor.
- Okyanuslardaki plastik kirliliğini %39 oranında azaltabiliyor. Okyanuslarda her yıl 100 bin deniz memelisi ve kaplumbağanın ölümü bu plastik kirliliğinden kaynaklı!
Dünyadan Yeniden Dolum İstasyonu Örnekleri
Yeniden dolum istasyonu uygulamasına katılan markaların sayısı her geçen gün artıyor; var olan şubelerin sayısı dünyanın dört bir yanına yayılıyor. Armani’nin yeniden doldurulabilir parfümlerinden Kiehl’s, L’Occitane gibi kozmetik markalarının attığı adımlara, Birleşik Krallık’ın ASDA, Aldi ve Waitrose gibi büyük marketlerinde kurulan “Refill Zone”a kadar bu uygulamaları birçok yerde görmek mümkün.
Hadi, çevreci ve sürdürülebilir yaklaşımla yeniden dolum istasyonu kuran çeşitli markalara göz atalım.
Unilever
2025 yılına kadar 100.000 tondan fazla plastiği tamamen ortadan kaldıracağı sözünü veren Unilever, 2018’den bu yana kişisel bakım, çamaşır ve ev hijyeni, gıda gibi çeşitli ürün kategorilerinde yeniden dolum modelini deneyimliyor. OMO ürünlerinin yeniden dolum istasyonu başarısının ardından DOVE ve Clear markaları için de dünyanın çeşitli yerlerinde yeniden dolum istasyonu yerleşmeye başladı.
Yüzlerce yeniden dolum istasyonu kuran Unilever’in bu yöndeki girişimlerine ufak bir örnek vermek gerekirse 2021’de Endonezya’nın başkenti Cakarta’ya Asya’nın ilk yeniden dolum istasyonu kuruldu. Rinso ve Sunlight dağıtımı yapan istasyonlar aracılığıyla perakende fiyatına göre %20 tasarruf eden kullanıcı talepleri doğrultusunda Unilever tarafından Endonezya’da 100’e yakın yeniden dolum istasyonu daha kurulduğu biliniyor.
Editör Notu: Unilever Türkiye’de de Migros ile yeniden dolum istasyonu iş birliği yapıyor; bahsedeceğim!
The Body Shop
%100’e yakın doğal içerikli ürünler, geri dönüştürülmüş ambalajlar ile öne çıkan The Body Shop atıksız yaşamı destekleyen ve refill uygulamasını ilk benimseyen markalardan. Günümüzde dünya çapında 1000’e yakın The Body Shop mağazası şampuan, duş jeli, losyon, sıvı sabun gibi ürünlere yeniden dolum hizmeti sunuyor.
Türkiye’de İstinye Park’taki The Body Shop’da ve Kozyatağı’ndaki City İstanbul mağazalarında yeniden dolum yapmak mümkün. Üstelik her dolumda 50 ml ücretsiz olarak dolduruluyor! Ginger ve Shea şampuanlar ve Almond Milk, Shea, British Rose ve Strawberry duş jelleri İstinye Park’taki The Body Shop mağazasında tekrar doldurulabilir.
L’Occitane
Hedefi 2025’e kadar plastik ambalajların tamamını geri dönüştürülebilir veya biyolojik olarak parçalanabilir hale getirmek olan L’Occitane, yeniden dolum istasyonlarını destekleyen markalardan. 27 ülkede 60’tan fazla mağazasına “Yeniden Dolum Çeşmesi” ismini verdikleri istasyonlar kuran L’Occitane, markanın en popüler beş ürünü için yeniden dolum sunuyor: Badem Özlü Duş Yağı, Klasik Verbena Duş Jeli, Yoğun Onarıcı Şampuan ve Yoğun Onarıcı Saç Kremi.
Türkiye’deki L’Occitane mağazalarında şu an için yeniden dolum istasyonu yok; fakat geri dönüşümü destekleyen marka, boş L’Occitane ürün ambalajlarına %10 indirim veriyor.
Yves Rocher
Yves Rocher 2020 yılında Paris’teki üç mağazasına (Commerce, Champs-Elysées, Saint-Lazare) yeniden dolum istasyonu ekleyerek en sevilen dört duş jeli için tekrar dolum hizmeti vermeye başlamıştı. Paris’ten sonra Bangkok mağazalarında yeniden dolum başlatan Yves Rocher, şu anda karbon ayak izini azaltmak için dünyanın çeşitli yerlerindeki mağazalarında yeniden dolum hizmeti sunmaya devam ediyor.
Türkiye’deki Yves Rocher mağazalarına yeniden dolum istasyonu hizmeti ne yazık ki daha gelmedi. Eğer Yves Rocher ürünleri kullanıyorsanız dört kat daha az plastik içeren refill yedekleri tercih edebilirsiniz.
Kiehl’s
Yurt dışında refill mağazaları bulunan Kiehl’s, tüketici ayak izini en aza indirmeyi amaçlayarak şampuan, sabun, yüz temizleyici gibi ürünlerde refill imkanı sunuyor. Alıcı plastik atığını azalttığı gibi yeniden dolum ile indirimli olarak stoklama da yapabiliyor.
Ambalajlarının %80’i dönüştürülmüş malzemelerden olan Kiehl’s, 2030’a kadar tamamı geri dönüştürülmüş veya biyolojik olarak parçalanabilir ambalajlar kullanmayı hedefleyen bir marka. Markanın çeşitli ülkelerde uyguladığı “Recycle & Be Rewarded” uygulaması da önemli bir adım. Kullanıcı boş Kiehl’s ambalajlarını mağazalara teslim ederek pul kazanıyor ve her on puldan sonra ya ücretsiz ürün sahibi oluyor ya da indirim kazanıyor. (Recycle & Be Rewarded uygulaması her ülkede farklılık gösterebilir!)
Lush
Bath bomb ve bath bar’ları icat eden ilk marka olan Lush uzun yıllardır el yapımı, ekolojik ve vejeteryen ürünleri ile sıkı takibimizde. “Geri dönüşümün en LUSH yolu” diyerek dünyayı bulduklarından daha lush* bırakmayı amaçlayan marka, geri dönüşümü ve yeniden dolum istasyonlarını destekliyor.
İngiltere’deki Lush mağazalarının hepsinde olmasında bazılarında markadan aldığınız ürünler tekrar doldurulabiliyor. Zaten Lush’ın ambalajları ile de geri dönüşümü desteklediğini biliyoruz. Kullandıkları siyah kapların %100’ü tüketim sonrası geri dönüşen ambalajlar. 2022’den günümüze 750 binden fazla Lush ambalaj ürününün mağazaya geri dönüşüme gittiği biliniyor.
Lush İngiltere mağazalarında, iade edilen ürün başına %50 geri ödeme yapıyor; 2009’dan beri devam eden bir uygulamaya göre ise tam boyutlu beş ürün kabı iade ettiğinizde yüz maskesi hediye alıyorsunuz.
*lush bereketli anlamına geliyor.
ASDA
İngiltere’nin büyük market zincirlerinden ASDA, kurduğu “Refill Zone” ile otuzdan fazla ürüne hem yeniden dolum sağlıyor hem de dolum yaparak satış yapıyor. Unilever bünyesindeki Radox, Simple ve Persil marka temizlik ürünlerinin boş şişelerini ASDA marketlere getirenler yeniden dolum yapabiliyor. Üstelik indirimli fiyata!
ASDA marketlerde ASDA marka makarna ve pirinçleri, Lavazza kahve çekirdeklerini, PG çayı, Quaker marka yulaf ve Kellogs tahıl ürünlerini dilediğiniz miktarda doldurarak satın alabilirsiniz. Böylece hem evdeki kaplarınızı kullanıp atık çıkarmamış oluyorsunuz hem de ürünleriniz her zaman tazecik kalıyor ve ihtiyaç fazlası ürün alarak gıda israfının önüne geçiyorsunuz.
Editör Notu: Yurt dışındaki büyük market zincirlerinin bu uygulaması bir an önce Türkiye’de de yaygınlaşmalı! Şu anda Migros Dolum istasyonları ile kuru yemiş ve bakliyat satışı yapıyor. Umuyorum ki diğer markalar ve butik satış yerlerinde de bu uygulama başlar ve yaygınlaşır!
Türkiye’deki Yeniden Dolum İstasyonları
Dünya geneline yayılmaya başlayan yeniden dolum Türkiye’de de bazı markalar tarafından destekleniyor. Türkiye’de hangi markaların yeniden dolum istasyonu bulunuyor?
Migros
Tohum projeleri, kitap desteği, sokak hayvanlarının beslenmesi, çiftçiyi ve kadını destekleyen girişimleri, engelli dostu uygulamaları ile öne çıkan Migros, dolum istasyonlarını da destekleyen bir marka. Peki, Migros bu konuda neler yapıyor?
Migros DoluM
Yurt dışındaki bazı marketlerin kozmetik ve hijyen ürünlerinin yanı sıra bakliyat ve kuru gıda dolum üniteleri olduğundan bahsettik. Migros, Türkiye’de bu konudaki en iyi örnek. İster kendi kabınız, ister Migros tarafından sağlanan geri dönüştürülebilir kağıt ambalajlara el değmeden kuru yemiş ve bakliyat dolumu yapabiliyorsunuz. Üstelik herhangi bir gramaj kısıtlaması da yok! İhtiyaç kadarı alınıyor, gıda israfı önlenmiş oluyor.
2023 yılında 23 Migros mağazası ile başlayan Migros Dolum şu anda 75 mağazada bulunuyor.
Editör Notu: Dolum istasyonları arasında beni en sevindiren tartışmasız Migros Dolum üniteleri oldu. Elbette kozmetik ve hijyen ürünlerinden çok sayıda plastik atık çıkıyor fakat yıllık olarak bakliyat ve kuru yemiş ambalajı atıklarımız çok daha fazla. Umuyorum ki ilerleyen dönemde Migros Dolum istasyonları ile makarna, pirinç, yulaf gibi tahıl ürünleri de doldurabiliriz kaplarımıza!
OMO Yeniden Dolum Üniteleri
2022’den beri Migros ve OMO iş birliği ile OMO Sıvı Deterjan şişelerini yeniden doldurmak mümkün. OMO Yeniden Dolum Üniteleri sayesinde son bir yılda 12 bine yakın dolum yapılarak plastik tasarrufu sağlandığı biliniyor!
Yeniden dolum nasıl yapılır?
Yapmanız gereken aynı ürünün boş şişesini getirmek! Beyaz veya renkliler için deterjanı seçtikten sonra OMO şişesini barkoda okutunca sistem şişe büyüklüğünü algılıyor (910 ml, 1690 ml ve 1950 ml) ve deterjan dolmaya başlıyor.
Hangi mağazalarda OMO Yeniden Dolum Üniteleri var?
Ataşehir MMM Migros, Ortaköy 3M Migros, Ankara 5M Migros Ankamall, İzmir 5M Migros Forum Bornova’da .
Uni Baby Yeniden Dolum İstasyonu
Uni Baby, bebek deterjanı kategorisinde annelerin en güvendiği marka. Çocukların geleceğini önemseyen anneler, plastik atık azaltmak için Uni Baby ve Migros güç birliğinden doğan yeniden dolum istasyonlarında deterjan veya yumuşatıcılarını tekrar doldurabilirler.
Yeniden dolum nasıl yapılır?
Daha önceden alınan “Bebekler ve hassas ciltli yetişkinlere özel” Uni Baby deterjan veya yumuşatıcıların boş ambalajları ile Caddebostan MMM Migros’a gelin ve boş ambalajın barkodunu okutup şişenizi doldurmaya başlayın. İşte bu kadar!
Hangi mağazalarda Uni Baby Yeniden Dolum İstasyonu var?
Caddebostan MMM Migros.
ebebek
Türkiye’de bebek ürünleri denince akla gelen marka ebebek, bebeklerin geleceğini düşünerek yeniden dolum uygulamasını destekleyen markalardan. ebebek’in kendi markası baby me’nin “Bebeğiniz için; daha az plastik, daha temiz bir gelecek” sloganı ile oluşturulan baby me Deterjan Dolum İstasyonu günümüzde ondan fazla şubede bulunuyor.
Daha önceden almış olduğunuz baby me çamaşır deterjanı, çamaşır yumuşatıcısı, leke çıkarıcısı ve likit emzik-biberon temizleyicisi şişeleri ile yeniden dolum istasyonu olan mağazalardan ürün doldurumu gerçekleştirebilirsiniz.
Editör Notu: ebebek’in baby me Deterjan Dolum İstasyonu dışında, şu anda yalnızca Bostancı Deneyim mağazasında olan Ambalaj Geri Dönüşüm Kumbarası da var. ebebek’ten alınan plastik, cam ve metal ambalajlı ürünleri bu kutuya atarak her geri dönüşen ürün için 5 TL indirim kazanıyorsunuz.
Atelier Rebul
Atelier Rebul, Türkiye topraklarındaki ilk eczanelerden. 1895’ten beri hizmet veren Atelier Rebul, kurulduğu günden beri cruelty free bir marka ve geri dönüşüme de oldukça önem veriyor. En güzeli ise Atelier Rebul sayesinde pompalı kolonya doldurma şişeleri çocukluğumuzu hatırlatan nostaljik obje olmaktan çıkıyor!
Atelier Rebul mağazalarında isme özel kişiselleştirilmiş kolonya ve İmza Koleksiyonu parfümler bittikten sonra tekrar doldurulabiliyor. Daha az şişe, daha az kapak ve haliyle daha az karbon ayak izi! Ayrıca unutmayın, 50 ml ve 200 ml Atelier Rebul ürünlerini mağazalardaki geri dönüşüm torbalarına atarak dönüşüme katkıda bulunabilirsiniz.
Fotoğraf: Polina Tankilevitch
