Sosyal Jet-Lag, çeşitli zaman uyumsuzlukları nedeniyle sosyal ve biyolojik saatimiz arasında meydana gelen dengesizliğe verilen isimdir. Jetlag özellikle zaman uyumsuzlukları ve vardiyalı çalışma gibi faktörler sonucunda ortaya çıkar. Sosyal jet-lag yaşam kalitesini pek çok açıdan etkileyebilir.
HiDoctor Uzman Klinik Psikoloğu Hazal Kerimoğlu, konuyu ‘’Günümüzde uyku ile ilgili yapılan sayısız araştırma gösteriyor ki uykunun sağlığımız ve yaşam kalitemiz üzerindeki etkileri oldukça fazla. Buna bağlı olarak uyku düzeninde meydana gelen sorunların da sosyal jetlag olarak dönüşünü görmek mümkün.’’ şeklinde özetliyor. İşte sosyal Jet-Lag’ın sağlığımız üzerindeki etkileri…
Sosyal Jet-Lag Nedir?
Rutin olarak yoğunluk ve koşuşturmacayla beraberiz. Gerek iş yerindeki gerek sosyal hayatımızdaki sorumluluklarımızı yerine getirebilmek için çoğu zaman aceleyle yaşıyoruz. Sorumluluklarımızı bir kenara bırakarak kendimize zaman ayırmaya karar verdiğimizde hobilerimize ve sevdiğimiz insanlara vakit ayırmaya gayret ediyoruz. Ancak tüm bu kargaşa içinde bazen istemeden kendimizden çalıyor ve sosyal saatimizle biyolojik saatimizi uyumlandıramıyoruz. Bu durumda yaşanan sorunlar, sosyal jet-lag olarak karşımıza çıkıyor.
Sosyal Jet-Lag’ın Olumsuz Etkileri
Sosyal Jet-Lag, aslında pek çoğumuzun yaşadığı fakat adlandıramadığı durumlarda kendini gösteriyor. Uyku düzeninin bozulması gibi durumlar sonucunda ortaya çıkan sosyal jet-lag, pek çok rahatsızlığa kapı aralıyor.
Sosyal jet-lag ve uyku düzensizliklerinin neden olduğu bazı temel sorunlar şunlardır:
- Tip-2 diyabet
- Obezite
- Kalp hastalıkları
- Depresyon
- Uykusuzluğa bağlı hafıza ve muhakeme sorunları
- El göz koordinasyonunda ortaya çıkan rahatsızlıklar
- Biyolojik saatin takip edilmemesi nedeniyle bağışıklık sistemi, hormon salgıları ve vücut ısısı gibi hayati unsurlarda yaşanan sorunlar
- Yorgunluk ve olumsuz ruh hali
Sosyal Jet-Lag Nasıl Atlatılır?
Sosyal jet-lag, kişinin kendi çabalarıyla ortadan kaldırılabilir. Bu rahatsızlığın aşılması noktasında insanların gün ışığından yararlanma zamanına dair farkındalık geliştirmesi önemli. Till Roenneberg, bu sorunun çözümü noktasında gün ışığından yararlanmanın yanı sıra insanların uyku düzeninin sistemli şekilde devam ettirilmesinin önemli olduğuna vurgu yapıyor.
Sosyal Jet-Lag Olmamak İçin Ne Gibi Önlemler Alınabilir?
Sosyal jet-lag tedavisi sürecinde birey, dilerse bir uzmandan destek alarak farkındalığını artırarak sosyal jet-lag durumundan kurtulabilir. Bunun yanı sıra sosyal jet-lag olmamak için alınabilecek önlemler de bulunur.
Güneşin doğuşu ve batışı bize ideal uyku düzeni hakkında bilgi verir. Mümkün olduğu kadar bu düzene uygun dinlenme saatleri belirlemek ve biyolojik saatimizle sosyal saatimiz arasında uçurumlar yaratmamak faydalıdır. Uyku süresinin yanı sıra uyku kalitesi de gözlemlenmelidir.
Sosyal jet-lag, vardiyalı çalışma ve zorunlu zaman uyumsuzlukları gibi durumlar neticesinde ortaya çıkar. Kurduğumuz sosyal hayat düzeninin biyolojik yapımızla uyumlu olmamasından kaynaklanır.
Sosyal jet-lag problemi yaşamamak için düzenli ve sağlıklı bir uyku rutini oluşturmak, biyolojik yapımıza yani dünyanın döngüsüne uygun uyku saatleri düzenlemek gerekir. Aksi takdirde sosyal jet-lag, uyku düzensizliğinin yanı sıra birçok ek hastalığın da ortaya çıkmasına sebebiyet verebilir.
Bazı durumlarda bu tip rahatsızlıkların önüne geçmek için uyku saatlerini düzenlemek yeterli olurken bazen bireyin destek alarak hareket etmesi daha sağlıklı olabilir. Bu aşamada uzman desteğine başvurmak oldukça önemlidir.
Kaynak: “Sosyal Jet-Lag Nedir? Sağlığımızı ve Yaşam Kalitemizi Nasıl Etkiliyor?” – Uzman Klinik Psikolog Hazal Kerimoğlu
Kapak Fotoğrafı: Malvestida
