Güncelleme Tarihi: 11 Ocak 2023
Atık yönetiminin en etkili ve verimli yöntemlerinden biri kompostlama… Hala yeteri kadar popüler olmasa da hem endüstriyel olarak hem de ev ortamında kolaylıkla uygulanabilecek harika bir yöntem. Daha önce “Kompost nedir? Kompost nasıl hazırlanır?” gibi konuların üzerinde durmuştuk. Bugün, ben de sizler için bir kompostlama yöntemi olarak “Solucan kompostu nedir?” sorusuna cevap vermeye çalışacağım.
Kompost Nedir ve Ne İşe Yarar?
Aslında kompostlama, basitçe bitkisel ve hayvansal atıkların uygun ortamda bozunmasından hızlı ve temiz gübre elde edilmesi olayıdır. Oyun teorisinde ‘’win-win’’ diye bir laf vardır ya… Kompost hazırlamak da tam olarak öyle, her açıdan oldukça karlı bir eylem. Çünkü bu sayede hem evsel atıkların geri dönüşümü sağlanmış oluyor hem de en verimsiz toprağı bile canlandırabilecek kadar değerli bir gübre elde ediliyor. Tabii komposta gübre demek de tam olarak doğru değil. Nitekim kompost uygulandığında, topraktaki biyo-çeşitliliği, besin oranını ve toprağın su tutabilme kapasitesini artırır. Fakat bunları tüketim ürünü olan gübreler gibi kimyasal bir şekilde değil de tamamen biyolojik bir şekilde yapar.
Solucan Kompostu Nedir?
Solucan kompostu, kompost hazırlama yöntemlerinden biridir. Bunu basit bir hayvan çiftliği olarak da düşünebilirsiniz. Siz evsel atıklarınız ile oluşturulan basit düzenekte solucanları beslersiniz, onlar da sizlere kompost verir. Aslında bu kadar basit!
Solucan Kompostu Nasıl Yapılır?
Fotoğraf: Karolina Grabowska
Öncelikle emekçilerden başlayalım; yani solucanlar… Solucan kompostu hazırlarken kullanabileceğimiz solucanlar, malesef ki sıkça rastladığımız toprak solucanları değiller. Bu iş için size kırmızı kompost solucanları lazım. Ama bu durum sizi ürkütmesin. Çünkü hayvan çiftliklerinde, organik maddece zengin çöplüklerde veya arazilerde bu solucanlardan bulabilirsiniz. ‘’Ben uğraşamam!’’ derseniz en uygun solucan cinsini rahatlıkla satın alabileceğiniz mekanlar da mevcut.
Solucanları hallettiğimize göre çiftliğe geçebiliriz. Solucan kompostu üretimi için ihtiyaç duyduğumuz düzenek satılıyor. Ancak bu düzeneğin yapımı da oldukça kolay. Aslında solucan kompostu dediğimiz şey, solucanın katı ve sıvı dışkısıdır ve her ikisi de bitkiler için fazlasıyla faydalıdır. Düzeneğimizi kurarken de buna dikkat etmemiz gerekiyor. Temelde iki tane kaba ihtiyacımız var. Üstte solucanlara yaşam alanı oluşturacağımız ve katı kompostun biriktiği bir kap, altında da sıvının biriktiği bir kap.
Kapların seçimi için pek çok farklı tercih olabilir. Ancak plastik bir kap veya bidon işinizi görecektir. Seçtiğiniz kabın büyüklüğü tamamen besleyeceğiniz solucan miktarı ile ilintili bir mesele. Fakat kabın 60 cm’den daha derin olmasına da gerek yok. Çünkü kompost solucanları bundan daha derine gitmiyorlar. Havalandırma oldukça önemli, aksi takdirde solucanlar boğulabilir. O yüzden üzerine pek çok havalandırma deliği açmanız gerekiyor. Bu kaba bir de kapak lazım. Çünkü içeriye güneş ışığının girmesini ve solucanların susuz kalmalarını istemeyiz.
Kabımızı genel hatları ile hazırladığımıza göre içine yaşam alanını kurmaya başlayabiliriz. Kabın dibinde ince şeritler haline getirilmiş karton, gazete ve kağıt gibi malzemelerden bir katman oluşturmamız gerekiyor. Bu katmanın üzerine de bir miktar toprak koyup yaptığımız bu katmanı suluyoruz. Su tamamen emildiğinde süngerimsi bir katman elde etmiş oluyoruz. Bu, hem kabın güzelce hava almasını hem de solucanların rahat etmesini sağlayacaktır. Kabımızın altına da oluşan sıvıyı toplamak için kullanacağımız ikinci kabı yerleştiriyoruz ve düzeneğimiz hazır! Oluşturduğumuz bu düzeneği destek ayakları ile bir şekilde yerden yukarıda tutmamız da kompost oluşumunu hızlandırır ve solucanlarımızı memnun eder.
Oluşan kompostu toplamak da son derece kolay. Kabın içinde henüz kompostlaşmamış malzemeyi ayırarak solucan ve kompost karışımını alıp başka bir yere koyun. Örneğin bir gazetenin üzerine… Kompostu yayın ve bir süre bekleyin. Daha sonra solucanlar öbeğin ortasına kümelenecekler. Bu şekilde rahatlıkla kompostu ayırabilirsiniz.
Mutfak atıkları, solucanların beslenmeleri için uygundur. Sebze ve meyve artıkları, muz ve yumurta kabukları, çay ve kahve posaları hatta kağıt ve karton gibi selüloz içerikli maddeler… Ancak sakın onları beslerken solucanların otobur olduklarını unutmayın! Ortamı bozdukları ve çürümeye sebep oldukları için sulu şeyler ve yağdan da kaçının.
Hazırladığınız solucan kompostunu toprak ve saksı fark etmeksizin her türlü bitkiniz için kullanabilirsiniz. Biriktirdiğiniz sıvıdan da bu bitkileri sularken faydalanabilirsiniz.
Kapak Fotoğrafı: Sippakorn Yamkasikorn
