Teknolojinin gelişimiyle birlikte gündelik yaşantımızın ögeleri de değişmeye devam ediyor. Yapılan son atılımlarla birlikte modern sanat anlayışını kökten değiştirmesi beklenen NFT gündemimize bomba gibi düştü. Peki NFT nedir? Ne değildir?
Koleksiyonculuk
Görsel: Wikimedia Common
NFT kavramına hızlı bir geçiş yapmadan önce isterseniz ilintili olduğu koleksiyon mantığını irdeleyelim. Neden bazı şeylerin değeri daha fazladır? Mesela altını ele alalım. Altın aslında çok iyi bir iletkendir, kimyasal yapısı sebebiyle çoğu endüstriyel sektörde kullanım alanı bulunmaktadır. Fakat altının insanlık için ifade ettiği ilk şey değerli, parlayan bir maden olmasıdır. Değerinin sebebi ise bulunmasının zor olmasından gelir. Antropologlar, biz insanlar daha mağaralarda yaşarken bile bazı az bulunan parlayan taşları ve madenleri takı olarak kullandığımızı gösterdi.
Değer kavramının bulunabilirlik ile ters orantılı olduğunu görebiliriz. Peki yalnızca az olan şey mi değerlidir? Birçok sanatçının kullandığı giysiler, müzik aletleri ya da paletler, günümüzde müzelerde sergilenmekte. Az bulunurluk bir şeyin maddi değeridir, bunun yanında bir de manevi değer vardır. Örnek verecek olursak 19. yüzyıldan kalma sıradan bir tahta bavul zamana karşı koyamadan yitip gitmişken, aynı yerde üretilen tıpatıp benzeri başka bir tahta bavul, şair Arthur Rimbaud kullandığı için müzelerde sergileniyor. Sanatçılar, politikacılar, liderler gibi topluma mal olmuş kişilerin kullandığı eşyalar toplum genelinde değerli olabilir. Bunun dışında kişinin bireysel olarak değerli bulduğu eşyalar da olabilir. Mesela erken kaybettiğimiz yakın bir akrabamızın geride bıraktığı son eşya, bizler için oldukça anlam yüklü ve paha biçilemez olabilir.
İnsanoğlunun değerli eşyaları toplama aşkı, koleksiyonculuğu ortaya çıkarmıştır. Özellikle sanat eserleri üzerinde yoğunlaşan bu hobi, günümüzde devasa bir ekonomiye sahiptir.
Non Fungible Tokens – NFT Nedir?
Blockchain teknolojisi 21. yüzyıla damgasını vuracak gibi duruyor. NFT yani türkçe açılımıyla “değiştirilemez tokenlar” aslında bir blockchain teknolojisi ürünü. Aynı kripto paraların bilgisayar yardımıyla yüksek düzeyde şifreleme içermesi gibi NFT de blockchain kullanılarak oluşturulan bir şifre aslında. Fakat kripto paralarla arasındaki en büyük fark, adı üstünde değiştirilemez ve bölünemez olması. Haliyle bu durum ona eşsiz bir özellik katıyor. Aynı az bulunan koleksiyonluk eserler gibi.
NFT’nin bu özelliği sanat eserlerine entegre ediliyor. Bildiğimiz üzere bir sanat eserinin gerçekliğini kanıtlamak için yanında sertifikası verilir. Ama gerçeklik öyle bir şeydir ki biz sanatçı eseri yapıp elimize verirken görmediğimiz sürece şüphe içerebilir. NFT ile bu şüphe en az düzeye çekilmeye çalışılıyor. Çünkü oluşturulan bu şifreler değiştirilemez, kırılamaz ve kopyalanamaz. Bir kağıt parçasından çok daha fazla güvenilir aslında.
NFT, temelde bir kod dizini olduğu için onun üzerinden her şey satılabilir. Hatta soyut kavramlar bile satılabilir. Geçmiş zamanda yaşanmış olaylar, soyut kavramlar bilgisayar ortamındaki yansımaları NFT sayesinde somutlaştırılabiliyor.
NFT ile Satılan Eserler
Everydays: The First 5,000 Days
Görsel: Wikimedia Common
NFT ile satılan eserler arasındaki en ünlüsü olan Beeple’ın “İlk 5000 gün” adlı eseri, tam tamına 69,4 milyon dolara satıldı. Eser içeriğinde dijital sanatçının 5000 gündür her gün bir eser olmak üzere aralıksız olarak yaptığı çalışmalar bulunmakta.
Jack Dorsey’nin İlk Tweeti
Twitter kurucularından Jack Dorsey’nin 2006 yılında attığı ilk tweet 2,5 milyon dolardan alıcı buldu.
NBA Top Shot
NBA Top Shot, koleksiyonerler için oluşturulmuş bir site. Sitede NBA maçlarındaki smaçlar, iyi hareketler satışa sunuluyor. Sitenin yaptığı koleksiyoner profiliyle satın aldığınız ürünleri paylaşabiliyorsunuz. Sitede 200 bin dolara alıcı bulan smaçlar bulunmakta
Sanatın Geleceği
Tarihte sanatın en büyük destekçileri burjuvazi olmuştur. Haliyle sanat, onlara hitap eder hale gelmiştir. Teknolojinin gelişmesiyle ve kültürlerin kaynaşmasıyla sanat halkın ulaşabileceği bir noktaya gelmiştir. Bugün kralların, padişahların özel odalarında sergilenmesi için yapılan tablolara bile bir tık uzaklıktayız. NFT ile sanatın biricik oluşu yeniden öne çıkarılıyor ve parayla olan ilişkisi tekrar gündeme geliyor. Kimi internet kullanıcısına göre NFT, gelecekte sanatın halktan uzaklaşmasına sebep olabilir. Buna karşın ünlü kripto sanatçı Beeple’a göre NFT ile sanatta demokratikleşme sağlanıyor. Özellikle pandemiden geçtiğimiz bu günlerde müzik sektörü ağır darbe yemiş durumda. Orta seviyedeki müzisyenler, şarkı platformlarından yeterli desteği alamıyor. Konserlerin de yapılamaması sebebiyle az bilinen müzisyenler zor durumda. Müzisyenlerin birçoğu yeni çıkacak albümlerinin özel sürümlerini NFT ile piyasaya sunmaya hazırlanıyor. Halihazırda sunulan albümler de bulunmakta.
Geleceğin bizlere ne getireceği muamma. Fakat ilk defa sanatla teknolojinin kavramsal anlamda bu kadar iç içe geçtiği NFT, modern sanatı kökünden etkileyecek gibi duruyor.
