Güncelleme Tarihi: 25 Eylül 2021
Neredeyse var oluşumuzdan beri kutlama ritüelleri, insanlığın önemli bir parçası olmayı sürdürüyor. Bu davranış şeklinin sosyal bağlarımızı güçlendirmekte, gezegenimizdeki yaşamımızı kolektif bir biçimde sürdürmekte de çok faydalı olduğu kesin. Üstelik psikolojik anlamda da pozitif yönde katkıları var. Peki, bu kutlamaların -bazılarında- yine her zaman olduğu gibi bencilce davranmıyor muyuz? İlk formları M.Ö. 2. yüzyılda Çinliler tarafından icat edilen havai fişekler, hayvanlara zarar vermek konusunda en yaratıcı yöntemlerimizden biri ve üzülerek söylüyoruz ki bu konuda bizi hiç hafife almamalısınız. Doğaya veya hayvanlara zarar vermek konusunda gerçekten yaratıcıyız! Artık bu bencilce davranışı durdurmanın zamanı geldi de geçiyor. Havai fişeklerin zararları konusunda artık çok daha bilgiliyiz ve bu kutlama türünü durdurmak için çok sayıda sebebimiz var.
Havai Fişekler Hayvanlara Nasıl Zarar Veriyor?
Fotoğraf: Mike Enerio
Havai fişeklerin zararları dendiğinde kuşlar ilk akla gelenlerden. Fakat yalnızca birkaç “görkemli kutlama” yapacağız diye doğaya ve hayvanlara verdiğimiz zarar sadece kuşlarla sınırlı kalmıyor. İşte havai fişeklerle hayvanlara ve doğaya verdiğimiz zararlar…
Hayvanlarda İşitme Kaybı
Fotoğraf: Cristina Gottardi
Neredeyse hepimiz, evlerimizde otururken yüksek bir patlama sesiyle irkilip camlara çıkmış, “Neyse, silah değilmiş, havai fişekmiş…” deyip koltuklarımıza dönmüşüzdür. Havai fişekler, insanlık için silahlara göre -görece zararsız- olabilir. Fakat durum hayvanlar için pek de böyle değil. Dört duvar arasında otururken dahi bizi yerimizden zıplatan havai fişek patlama sesi, birçok hayvanın işitme duyusuna çok önemli zararlar veriyor. Üstelik bu yalnızca kuşlarla da sınırlı değil. Havai fişek patlamalarının çıkardığı yaklaşık 180-190 desibellik ses, birçok hayvan türünün işitme kapasitesinin çok üzerinde. Kediler, köpekler, kuşlar ve çok daha fazlası, yakınlarında bir havai fişek patlaması olduğunda işitme kaybına maruz kalabiliyor.
Korku
Bizim için “coşku” duygusunun sembolü olan havai fişekler, hayvanların birçoğu için “korku” anlamına geliyor. “Birazcık korkudan bir şey olmaz…” diye düşünüyorsanız maalesef ki fazlasıyla yanılıyorsunuz.
Kuşlar, yakınlarında patlayan havai fişeklerin yarattığı dehşet ile pek çok kez sürülerinden ayrılıyor, yollarını kaybediyor. Ayrıca kedi, köpek gibi evcil hayvanların pek çoğu da bu dehşet veren ses karşısında paniğe kapılıyor. Yapılan bir araştırmaya göre evcil hayvanlardaki kaybolma vakalarının beşte biri havai fişek patlamalarından kaynaklanıyor. Yani havai fişeklerin zararları, yalnızca yaban hayatında yaşamını sürdüren hayvanlar için geçerli değil. Evlerimizdeki dostlarımız da havai fişeklerden çok büyük zararlar görüyor.
Kimyasal Maddeler
Havai fişekler, tahmin edeceğiniz üzere pek çok kimyasal maddenin bir araya getirilmesiyle ortaya çıkan ürünler. Bu kimyasal maddeler bizden metrelerce yüksekte patladığında “zararsız” gibi görünebilir. Ancak işin aslı öyle değil. Patlamayla oluşan kimyasal maddeler yakınlardaki kuşlara zarar vermekle kalmıyor, rüzgara karışarak uzaktaki alanlardaki toprağa ve hatta hayvanların besinlerine dahi nüfuz ediyor. Havai fişek kimyasalları sonucunda pek çok hayvanda astım gibi solunum yolu rahatsızlıkları meydana geliyor.
Yangınlar
Havai fişeklerin aslında bir silah gibi de kullanılabildiğini pek çok kez gördük. Yanıcı özelliğiyle oldukça tehlikeli maddeler olan havai fişekler, pek çok kez yangınlara da sebep olabiliyor. Küçük yeşil alan yangınlarından büyük orman yangınlarına kadar çok sayıda tehlike, havai fişeklerin zararları arasında bulunuyor. Tabii ki bu yangınların hem doğaya hem hayvanlara hem de bize olağanüstü zararlar verdiğini hatırlatmamıza bile gerek yok!
Havai Fişekler Yasaklansın!
Havai fişeklerin zararları saymakla bitmiyorken ve günümüzde artık bu tehlikelerin tamamen farkındayken halen kutlamalarda havai fişek kullanımının sürmesi akıl almaz bir durum! Pek çok doğa kuruluşu ve sivil toplum örgütü, havai fişeklerin yasaklanması için kampanyalar yürütüyor. Ancak halen bu konuda somut ve kalıcı bir adım atılmış değil.
Avrupa’nın en önemli şehirlerinden biri olan Roma’da 2021 yılına girerken gerçekleştirilen yılbaşı kutlamalarında pek çok havai fişek kullanıldı. Sonuç, şaşırtıcı değil fakat üzücüydü. Pek çok kuş, bu havai fişekler sonucunda hayatını kaybetti ve Roma sokakları ölü kuş bedenleriyle doldu.
Bu bencilliğe son vermek bizim elimizde! Havai fişek kullanımının yasaklanmasıyla ilgili yetkililere baskı yapabilir, bireysel çevremizdeki farkındalığı artırarak küçük ama etkili adımlar atabiliriz.
Kapak Fotoğrafı: Ray Hennessy
