Güncelleme Tarihi: 17 Ocak 2023
Günümüzde popülerliğini tekrar kazanmaya başlayan çatı bahçelerinin milattan önce 4000’li yıllarda bir hayli popüler olduğunu biliyor muydunuz? Üstelik tam da bu topraklarda, Mezopotamya’da! Çatı bahçesi, ilk olarak hem ibadet yeri, hem besin deposu hem de sosyalleşme alanı görevlerini gören zigguratlarda ortaya çıktı. Şehirlere gelen ziyaretçiler, bu zigguratların tepelerindeki bahçelerde ağırlanıyordu. Sonra insan yavaş yavaş betona yöneldi, çatı bahçeleri ise gündemden silindi gitti. Ta ki 1970’lerde Almanya’da tekrar popülerleşmeye başlayana kadar. Peki güzel görüntüsünün yanı sıra çatı bahçeleri, sürdürülebilir bir peyzaj düzenlemesi mi?
Çatı Bahçesi Şehir Yaşamına Panzehir Olabilir
Fotoğraf: Chuttersnap
İnsanlığın nüfusu büyük oranda şehirlerde toplanmaya başladığından beri alan paylaşımı, en önemli konulardan biri haline geldi. Sonuçta her bir metrekare, bir kazanç kapısı olma potansiyeline sahip. Bununla bağlantılı olarak bırakın yeri, inşa ettiğimiz binalar göklerin bile fatihi konumuna geldi. Fakat betonlaşmanın yeşil yaşama, ekolojik dengeye ve iklime olumsuz etkilerini daha fazla göz ardı edemeyecek noktaya geldik. Bu koşullar altında en azından elimizdeki kaynakları daha çevre dostu bir şekilde değerlendirme sorumluluğuyla karşı karşıyayız. Bu noktada da şehrin ihtiyacı olan yeşil alanları çatı bahçesi ile sağlamak pratik ve verimli bir çözüm olabilir.
Tayland’ın Thammasat Üniversitesi de bu şekilde düşünmüş olacak ki içinde organik besin yetiştirebildiği, halka ait bir bahçe görev gördüğü ve enerji üzerinde enerji üretebildiği için çatısına bahçe kurdu. Benzer şekilde yaşam alanı sıkıntısı çeken Singapur da ülkeyi çatı bahçeleri ile donattı. Yeni Zelanda da çatı bahçeleri kurmak için ülke çapında kolları sıvadı. Almanya ise bu konuda öncü konumda, çatıların %14’ü çatı bahçeleri ile kaplı. Tabii bu ülkelerin çatı bahçelerine yatırım yapmalarının altında sağlam temeller var. Bahçelerin faydalarına göz attığımızda bu sağlam temeller daha da anlam kazanacak.
Çatı Bahçesi Nasıl Yapılır?
Fotoğraf: Anh Nguyen
Tüm bu bilgilerin ışığında çatı bahçesi için gösterebileceğimiz kişisel çaba da önem kazanıyor. Binaların çatısında bu bahçelerden birini kurmak için izlenebilecek yöntemler ise şu şekilde:
- İlk olarak, binalara ait bazı kurallar var. O yüzden çatıya kuracağınız bahçe için bitki almadan önce bu kurallara dikkat edin. Bunun için bina sakinleriyle ya da yönetimiyle iletişime geçebilirsiniz.
- Bitkileri seçerken yüksek irtifalarda yaşayacak türler seçmeniz gerekiyor. Aynı zamanda eğer çatı sık sık güneş alıyorsa ya da devamı olarak soğursa buna göre hareket etmeniz lazım.
- Bitkileri koyacağınız saksılara ve kaplara dikkat edin. Bu seçimlerinizde sürdürülebilir ürünlere yönelmenizi öneririz. Ek olarak bu bitkilerin köklerine büyüyecek alan tanımalısınız.
- Genellikle çatılar sık sık rüzgar alır. Bunun için rüzgarlıklar kurma fikrine sıcak bakabilirsiniz.
- Bitkileri besleyeceğiniz toprağı önceden hazır edin. Sonuçta bu bitkilerin toprakla teması ancak saksılar sayesinde mümkün. Bundan dolayı değiştireceğiniz toprağı önceden hazır etmeniz şart.
- Son olarak bu bitkileri beslemek için kullanacağınız komposta dikkat edin. Eğer kompostu o bitkilerin içinde bulunduğu koşullara göre düzenlemezseniz bitkiler ölebilir. Ek olarak bitkileri sulamak için sık sık çatıya çıkmanız lazım, bunu da unutmayın!
Çatı Bahçelerinin Faydaları
Fotoğraf: Chuttersnap
Çatı bahçelerinin sıradan çatılara oranla birçok faydası var.
- Yeşil çatılar sıcağı soğurarak şehir ısı ada etkisinin önüne geçiyor. Normal çatılar sıcak bir günde 70 dereceye kadar ısınabilirken çatı bahçeleri yalnızca 25 derecede kalıyor.
- Teras bahçeler, uygun depolama alanları kurulursa normal çatılara oranla yağmur suyunu daha rahat depolayabiliyor. Aynı zamanda çatıları yıpratan şiddetli yağmurların etkilerini de yumuşatabiliyorlar.
- Çatı bahçelerinin yeşil alanları, şehirdeki gürültü kirliliğinin azalmasını sağlıyor.
- Çatı bahçeleri fotosentez yaparak oksijen üretiyor.
- Şehirleşme ve betonlaşmanın biyolojik çeşitliliğe verdiği zararları görece olarak telafi ediyor çünkü bu yeşil alanlarda birçok hayvan kendine yuva bulabiliyor.
Bu faydalar göz önüne alındığında insanın aklına neden çatıların hepsinde çatı bahçeleri yok gibi bir soru beliriyor. Ancak yanıt da hemen ardından geliyor: Maliyet!
Yale Üniversitesi’nin araştırmasına göre çatı bahçeleri, normal çatılardan %66 oranında daha pahalı. Ortalama bir çatı, yaklaşık 280 metrekare. Çatı bahçelerinin metrekaresi 1000 doları bulabiliyor. Bu hesapla ortaya bir çatı bahçesinin 280.000 dolara mal olması gibi bir sonuç çıkıyor.
Umarız ki bir şekilde bu bahçeler için kaynak ayırmak mümkün olur, sonuçta yukarıda saydığımız faydalar sürdürülebilir bir gelecek için tam da ihtiyaç duyduğunuz şeyler.
Kapak Fotoğrafı: Chuttersnap
