Necip Mahfuz’un Kahire’sinde Bir Gün

Güncelleme Tarihi: 18 Ağustos 2023

“Yaşam varsa umut vardır kardeşim” sözünün sahibi, Nobel ödüllü Mısırlı yazar Necib Mahfuz yine her zamanki gibi Khan El Khalili pazarında El Fishawy kahvesinde oturmuş, Türk kahvesi veya nane çayını yudumluyor. Kahire sıcak, güneşli, puslu sarı… Mahfuz, yarım yüzyılı aşkın bir süredir, Nobel ödülünü almak için bile terk etmediği bu şehri anlatıyor.

Çok kitap yazmış. Yazdıkları arasında en çok da Kahire üçlemesi sevilmiş. 1. Dünya Savaşı’ndan başlayarak kuşaklar boyu Kahireli tüccar bir aile üzerinden Mısır’ın sosyoekonomik tarihine ve toplumsal yapısına ışık tutmuş. Konumuz her ne kadar Necip Mahfuz ile başlasa da yazının geri kalanı tamamıyla Kahire üzerine olacak.

Tek Güne Sığdırılamayacak Bir Şehir: Kahire

Kahire, Akdeniz, Nil ve Çöl arasında sıkışmış, kendi entelektüel ekolünü kurmuş olsa bile hep İskenderiye’nin gölgesinde kalmış bir şehir.   

Mısır, gezginler için vazgeçilmez olsa da programların odağı hep eski Mısır medeniyeti. Kahire ise gidişte ve dönüşte uğranılan, piramitlerin ve müzenin görüldüğü en fazla bir günde gezilen bir şehir algısına sahip. Fakat ben Mısır gezinizi kesinlikle aceleye getirmeyin derim. Kahire en az birkaç günü hak ediyor. 

Şehrin ruhunu daha iyi anlayabilmek için konaklamanızı Nil nehrine kıyısı olan otellerden birinde yapmanızı tavsiye ederim. Kahire aslında pek çok kültürün iç içe geçtiği bir şehir, fakat çöl kenarında kurulduğu için çölden gelen kumlar nedeniyle her şey aynı renk ve benzer gözüküyor. Ancak belli bir süre sonra gördüklerinizi hatırladığınız film görüntüleri ve kitap sahneleri ile bağdaştırıp anlamlandırabiliyorsunuz.

Fotoğraf / Brett Jordan

Kahire aynı zamanda pek çok filmin de çekildiği egzotik ve doğal bir plato gibi. Genelde piramitler ve şark çarşıları dekor olarak kullanılmış. O nedenle şehrin İslam, Arap, Osmanlı ve modern zamanlarına ait eserleri hep göz ardı edilmiş. 

Memluklardan Miras Kahire Mimarisi

Şehrin dini mimarisine genel olarak Memluk tarzı hâkim. Mahmut Paşa, Sinan Paşa Cami gibi Osmanlı döneminde inşa edilen yapılarda da aynı tarzı görmekteyiz. Melike Safiye Cami de yine Memluk ve Fatimi tarzında inşa edilmiş. Safiye Sultan tarafından yaptırılan cami uzun süre başka adla anılmış. Safiye Sultan’ın azad edilmemiş bir köle kabul edilmesinden dolayı mülk sahibi olamayacağına karar verilmiş, ancak Valide Sultan oluşuyla cami kendi adına tescillenmiş. 

Memluklardan Miras Kahire Mimarisi
Fotoğraf / Yousef Salhamoud

Memluk tarzı hakimiyetini kıran tek cami ise İstanbul’daki Sultanahmet Cami örnek alınarak yapılmış olan Mehmet Ali Paşa (Kavalalı) Cami. Kavalalı Mehmet Ali Paşa Mısır Hidivi olarak şehrin toplumsal hafızasında önemli bir yere sahip. Mısır’ın Osmanlı’dan ayrılmasına sebep olan kahraman olarak görkemli heykellerini pek çok yerde görmek mümkün. Heykellerin altında yazan özgürlük kahramanı Makedon Prensi Mehmet Ali Paşa plaketleri ilk gördüğümde beni çok şaşırtmıştı.  

Kahire’nin Kısa Tarihi

Osmanlı’dan ayrılış ve arkasından gelen Osmanlı karşıtlığı nedeniyle pek çok Türk aile, mal ve mülklerini bırakarak Osmanlı topraklarına göç etmişlerdir. İşte Türk filmlerinde sıkça duyduğumuz “Mısır’daki halanızdan miras kaldı” sözcüğü yıllarca süren miras mücadelelerinin ancak 20. yüzyılın ikinci yarısında çözülebilmiş olmasından gelir.

Osmanlı’dan ayrılan, dünya savaşları geçiren, İngiliz sömürgesi olan, Nasır’lı yıllarla özgürlüğe giden Mısır’ı anlatmak ise tekrar Necib Mahfuz’un işi. “Saray Gezisi”, “Şevk Sarayı” ve “Şeker Sokağı” kitapları Mısır geziniz sırasında yanınızda olsun. Yakın Mısır tarihinin izlerini ise Arap Baharının önemli simgesi Tahrir Meydanı’nda görmeniz mümkün.

Kahire’de Gezilip Görülmesi Gereken Yerler

Antik Mısır Medeniyeti eserlerini başka yazılara bırakırsak kendi programınızı oluştururken aşağıdakilere bir göz atın derim:

Mutlaka Görülmesi Gereken Tarihi Binalar

Kahire Tarihi Binalar
Fotoğraf / Spencer Davis

Modern zamanların izlerine baktığımızda 1870-1970 arasında yapılan oldukça ilginç binalar mevcut. Neredeyse her tarzdan örneğin olduğu binaların hepsini görmek tabii ki mümkün değil. Fakat ulaşım sırasında geçireceğiniz zaman göz önüne alınırsa isimleri aklınızın bir köşesinde olsun. 

  • El Cezire Sarayı – Marriott Hotel
  • Mısır Tren İstasyonu
  • Mısır Müzesi (Eski bina) 
  • Baron Empain Sarayı (Hindu mimarisi) 
  • İslam Müzesi
  • Heliopolis Şirket Binası (Arkadlı apartman-İslam mimarisi)
  • Abdin Sarayı (Fransız Klasik-Cumhurbaşkanlığı binası)
  • Assicurazioni Generali Trieste Apartmanı (İtalyan Rönesans tarzında ve ilk merkezi havalandırmalı bina)
  • El Şavarbi Apartmanı (Mısır milli mimarisi)
  • Kahire Amerikan Üniversitesi (Modern Memluk mimarisi)
  • Mısır Bankası (İtalyan Rönesans)
  • Mısır Mühendisler Cemiyeti (Art Deco) 
  • Ziraat Cemiyeti (Art Deco)
  • Fransız Lisesi (Neoklasik)
  • Diana Sineması (İspanyol Art Deco)
  • El Ezher Yönetim Binası (Anıtsal mimari)
  • Immobilia Binası (İlk iş merkezi ve otoparklı bina)
  • Ramses Wissa Wassef Sanat Merkezi (Modern Mısır mimarisi)
  • Badran Evi (Modern çöl tarzı)

Mutlaka Görülmesi Gereken Camiler

Kahire Görülmesi Gereken Camiler
Fotoğraf / Yousef Salhamoud
  • El Ezher Cami
  • İbn Tulun Cami
  • İç Kale 
  • Eski Şehir Surları
  • Sultan El Nasır Cami
  • Sultan Hasan Cami ve Medresesi
  • Necmeddin Eyüb Medrese ve Türbesi
  • İmam Şafii Türbesi
  • El Akmar Camisi
  • Sultan El Nasır Cami
  • Barsbay Medresesi
  • Tagriberdi Medresesi
  • Süleyman Ağa Cami
  • Melike Safiye Cami
  • Sinan Paşa ve Mehmet Ali Paşa Cami.

Müzeler

Mısır Müzesi, Kıpti Müzesi, İslam Müzesi. 

Gezmeden Dönmeyin

Han El Halili Çarşısı, Tahrir Meydanı, Nil Corniche, El Fishawy. 

Nerede Yemeli? 

Naguib Mahfouz Cafe, Maison Thomas, Al Dabke, Café Riche, La Bodega, Kandahar.

Nerede Kalmalı? 

Benim tavsiyem 4 veya 5 yıldızlı merkezi oteller.