sabun yapımı

Sağlıklı Bir Yaşam İçin Doğal Çözümler: Evde Doğal Sabun Yapımı

Güncelleme Tarihi: 18 Kasım 2023

Kişisel sağlığımızın ve gezegenimizin sürdürülebilirliğinin en önemli adımı, evlerimizde en çok kullandığımız kişisel temizlik araçlarının doğal ve temiz içerikli olmasından geçiyor. Sabun, kişisel temizliğimiz ve bazen de evimizdeki materyallerin temizliği için en çok kullandığımız günlük bakım ürünlerinden biri. Kimyasal içerikli sabunlar, cilt sağlığımız kadar gezegenimizin sağlığını da tehdit ediyor. Kimyasal içerikli sabunlar yerine doğal sabunlar tercih etmek hem içeriğinde ne olduğunu bildiğimiz ürünler kullanmamızı sağlıyor hem de gezegenimiz için sürdürülebilir bir alternatif sunuyor. Yazımızda derlediğimiz evde sabun yapımı yöntemleri ihtiyacımız kadar üretmek, sevdiklerimize özel hediyeler yapmak ve doğaya saygı göstermek için bize sağlıklı ve sürdürülebilir bir yaşamın kapılarını aralıyor. 

Doğal Sabun Nedir? Sabun Neyden Yapılır? 

sabun yapımı
Fotoğraf: Unsplash | Julia Gavrilenko

Doğal sabun, geleneksel sabun yapımı yöntemlerini kullanarak elde edilen ve yapımında doğal malzemelerin kullanıldığı bir temizlik ürünüdür. Kişisel hijyenimiz ve gezegenimizin sağlığı için kullanmamız gereken doğal sabunların yapımında bitkisel yağlar, esansiyel yağlar, bitki özleri ve mineraller gibi doğal içerikler kullanılır. Bu sabunlar kimyasal katkı maddeleri, koruyucular ve sentetik renklendiriciler içermez. 

Peki, sabun neyden yapılır?

Doğal sabunun en sık karşılaşılan temel bileşenleri sodyum hidroksit (kostik soda) ile hoşa giden herhangi bir esansiyel yağın birleşimidir. Bu karışım, süreç içerisinde kimyasal bir tepkimeye girer ve sabun oluşur. Zeytinyağı, Hindistan cevizi yağı, kakao yağı ve shea yağı doğal sabun yapımı için en çok kullanılan besleyici yağlardır. 

Esansiyel yağlar, doğal sabunlara hoş kokular ve bazı terapötik özellikler katar. 

Doğal sabun yapımı için en sık kullanılan bazı esansiyel yağlar ve bu yağların etkileri şunlardır:

  • Lavanta Yağı: Antiseptiklerin keşfinden önce hastanelerde temizlik maddesi olarak kullanılan lavanta yağı stres, ağrı ve uyku kalitesine yardımcı olabilir.
  • Çay Ağacı Yağı: Antiseptik, antimikrobiyal ve antifungal olarak kullanılabilen çay ağacı yağı akne, mantar ve saçkıran gibi rahatsızlıklar için yardımcı olarak tercih edilir. 
  • Buhur Yağı: “Frankincense” olarak da bilinen buhur yağı; iltihap, ruh hali değişimleri ve uyku sorunlarına destek olur. Çalışmalar, bu yağın astım ve diş eti hastalıkları için de kullanıldığını gösteriyor. 
  • Nane Yağı: Anti-inflamatuar, antifungal ve antimikrobiyal özelliklere sahip olan nane yağı baş ağrılarını hafifletmek, yorgunlukla savaşmak, ruh halini iyileştirmek, sindirimi ve hafızayı desteklemek için kullanılır. 
  • Okaliptus Yağı: Antimikrobiyal ve anti-inflamatuar özellikleri ile ağrıları hafifletmek için tercih edilebilen okaliptus yağı, burun açma özelliği ile soğuk mevsimlerde el altında bulundurulması gereken esansiyel yağlardandır. 
  • Limon Yağı: Limon kabuğundan elde edilen limon yağı, anksiyete ve depresyonu azaltmak, ağrıları hafifletmek, mide bulantısı ile mücadele etmek ve bakterileri öldürmek için kullanılır. Doğal temizlik ürünleri için en çok tercih edilen esansiyel yağlardan olan limon yağı, evde sabun yapımı için de sık kullanılır. 
  • Limon Otu Yağı: Güçlü bir narenciye kokusuna sahip olan limon otu yağ;ı stres, anksiyete ve depresyonun etkilerini hafifletmek için kullanılır. Antibakteriyel özellikleri, limon otu yağını yaraları iyileştirmek ve bakterileri öldürmek için faydalı bir doğal ilaç haline getirir.
  • Biberiye Yağı: Aromaterapinin en özel esansiyel yağlarından biri olan biberiye yağı beyin fonksiyonlarını iyileştirmek, saç uzamasını teşvik etmek, ağrı ve stresi azaltmak, ruh halini düzeltmek ve eklem iltihabını azaltmak amacıyla kullanılır. 
  • Bergamot Yağı: Meyvemsi ve çiçeksi bir aromaya sahip olan bergamot yağı, kaygıyı azaltmak, ruh halini iyileştirmek ve kan basıncını azaltmak için doğal temizlik ürünlerinde sıklıkla tercih edilir.
  • Sedir Ağacı Yağı: Antioksidan ve antibakteriyel özelliklere sahip olan sedir ağacı yağı, odunsu kokusuyla şampuan ve deodorantlar için popüler bir bileşendir. Aromaterapide çok tercih edilen bu yağ, uyku ve anksiyeteye yardımcı olmak için kullanılır. 

Sabun Nasıl Yapılır? Evde Sabun Yapımı: İpuçları ve Püf Noktaları

sabun yapımı
Fotoğraf: Unsplash | Freestocks

Cildimizdeki teri ve kiri temizlemek için kullandığımız sabun, kişisel hijyen rutinimizin en önemli malzemelerinden. Bugün mağazalarda temiz içerikli doğal sabunlara ulaşmamız mümkün, bununla birlikte evde sabun yapımı karşımıza eğlenceli ve sürdürülebilir bir seçenek olarak çıkıyor. Üstelik evde kendi sabununuzu yaptığınızda istediğiniz malzemeleri, cildinize en çok uyum sağlayan temiz içerikleri ve en sevdiğiniz kokuları seçebilirsiniz. 

Peki, sabun nasıl yapılır? Sabun formülü temel olarak bir alkali ile ona karıştırılmış yağdır. Doğal sabun yapımı için genellikle bitkisel yağlar kullanılırken, alkali olarak da kül suyu kullanılması gerekir. Kül suyu olmadan sabunlaşma mümkün değildir. Yağ ve kül suyunun birleştirilmesi, ardından ısıtılmasıyla sabun elde edilir. Bu kimyasal reaksiyona sabunlaşma denir. 

Evde Sabun Yapımı Araçları

Sabun yapımı için evinizde bulundurmanız gereken bazı araçlar bulunuyor. Doğru sabun formülü ve doğru uygulama için bu malzemeleri sabun yapımı öncesinde edinmenizde fayda var:

  • Yavaş pişirici
  • Plastik, cam veya paslanmaz çelik ölçü kabı (kül suyunu ölçmek için)
  • Ağır hizmet tipi plastik, cam veya paslanmaz çelik kap (kül suyu ve suyu karıştırmak için)
  • Dijital mutfak tartısı
  • Silikon spatulalar (sabun yapımına özel)
  • Daldırma el blender (paslanmaz çelik şaftlı)
  • Şeker termometresi (sabun yapımına özel)
  • Silikon kalıp
  • Sabun kesici
  • Güvenlik gözlükleri
  • Kauçuk veya lateks eldivenler
  • Fırın eldiveni
  • Önlük
  • İyi havalandırılmış bir çalışma alanı

Yeni Başlayanlar İçin Sabun Yapımı Tarifi

sabun yapımı
Fotoğraf: Unsplash | Sincerely Media

Aşağıda paylaştığımız sabun formülü ile siz de evinizde kendi sabununuzu yapmayı deneyebilirsiniz:

  • 590 ml Hindistan cevizi yağı
  • 295 ml zeytinyağı
  • 265 ml damıtılmış su
  • 140 ml saf kül suyu
  • 20-40 damla esansiyel yağ, isteğe bağlı
  • Renklendiriciler, isteğe bağlı
  • Kurutulmuş otlar ve çiçekler, isteğe bağlı

Bu malzemelerle aşağıdaki adımları izleyerek evinizde 7-10 kalıp sabun yapabilirsiniz:

  1. Sabun yapımı için ilk aşamada malzemelerinizi ölçün ve güvenlik giysilerinizi giyin. Uzun kollu bir üst giymeniz kollarınızın herhangi bir zarara maruz kalmaması için önemli.
  2. Yavaş pişiriciyi düşük seviyeye ayarlayın.
  3. Hindistan cevizi yağını yavaş pişiriciye ekleyin. Yağ erirken kül suyu çözeltisini hazırlayın.
  4. Kül suyunu yavaşça suya ekleyin. Suyu kül suyuna eklemeyin, bu güvenli bir yöntem değildir.
  5. Kül suyunu eklerken çözeltiyi spatulayla dikkatlice karıştırın. Çözelti ısınacak ve duman çıkaracaktır.
  6. Kül suyu çözeltisini bir kenara koyun. 15-20 dakika soğumaya bırakın. 
  7. Yavaş pişiricideki hindistan cevizi yağını kontrol edin. Yağ tamamen erimişse zeytinyağını ekleyin. İyice karıştırın.
  8. Şeker termometresini kullanarak birleşen yağın sıcaklığını kontrol edin. Yağ karışımı 49-54 arası sıcaklığa ulaştığında blenderı en düşük modda çalıştırın. 
  9. Sıçramayı önlemek için kül suyu çözeltisini yavaşça ekleyin ve spatula ile dikkatlice karıştırın.
  10. Düşük modda çalışan blender ile karışımı daireler çizerek karıştırın. Hava kabarcıklarını önlemek için blenderın ucunu karışımın içinde tutun. 
  11. Karıştırmaya 10-15 dakika kadar devam edin. Kül suyu çözeltisi ile yağların koyulaşıp puding kıvamını aldığı noktada karıştırmayı bırakın.
  12. Yavaş pişiricinin kapağını kapatın. Düşük ısıda 50 dakika pişirin. Karışım kabarcıklanırsa hafifçe karıştırın.
  13. Yavaş pişiriciyi kapatın. Karışımın sıcaklığı 82 derecenin altına düşene kadar soğumaya bırakın.
  14. Uçucu yağları ve renklendiricileri ekleyin. İyice karıştırın.
  15. Karışımı sabun kalıbına dökün. Üstünü bir spatula ile düzeltin. Hava kabarcıklarını gidermek için kalıbı çalışma yüzeyine dikkatlice vurun. Kullanıyorsanız üst yüzeye kurumuş çiçek ve otları ekleyin. 
  16. Sabunu kalıba döktükten sonra 24 saat bekletin.
  17. Soğuduktan sonra sabunu kalıptan dikkatlice çıkarın. Bir sabun kesicisi veya bıçakla kalıplar halinde kesin. Tekli sabun kalıpları kullandıysanız kesme işlemi yapmanıza gerek yok.
  18. Sabununuz artık kullanılmaya hazır. Ancak bir hafta daha kurumaya bırakırsanız sertliği ve kalitesi daha yüksek olacaktır.

Hatırlatma: Asla suyu kül suyuna eklemeyin, bu durum tehlikeli bir kimyasal reaksiyona sebep olabilir.

Neden Doğal Sabun Kullanmalıyız?

sabun yapımı
Fotoğraf: Unsplash | Freestocks

Kimyasal içerikten arınmış ve doğanın verdiği malzemelerle zenginleştirilmiş doğal sabunlar, sağlıklı yaşam tarzına yönelik ilginin giderek arttığı günümüzde giderek daha fazla tercih ediliyor. Evde sabun yapımı ise giderek daha fazla kişinin gündeminde yerini alıyor. Günlük yaşantımızda kimyasal içerikli ürünler yerine doğal sabun kullanmamızın sağlayacağı bazı faydalar şunlar: 

Doğal Sabunların Faydaları

  • Doğal sabunlar cildin pH dengesini korur.
  • Doğal sabun yapımı prosedürleri kullanılarak üretilen sabunlar sadece doğal bileşenlerle hazırlandığı için günlük yaşantımızda maruz kaldığımız kimyasal içerik oranı düşer.
  • Çevre dostu ve sürdürülebilir yaşama katkı sunan niteliktedir.
  • Marketlerde gördüğümüz sabunların çoğu, aslında zararlı kimyasal içeriklere sahip birer deterjandır. Doğal sabun yapımı yöntemleri kullanılarak üretilen sabunlar gerçek sabundur.
  • Doğal sabunların yapımında kullanılan bileşenler cildi besler ve cilt yapısının daha sağlıklı olmasını sağlar.
  • El yapımı doğal sabunlar hayvanlar üzerinde test edilmez.
  • Doğal sabun yapımı için kullanılan esansiyel yağlar, aromaterapinin sağladığı faydaları hayatınıza getirir.

Sabun Yapımı İçin İpuçları ve Püf Noktaları

sabun yapımı
Fotoğraf: Unsplash | Townsend Walton

Keyifli ve güvenli bir sabun yapımı deneyimi için aşağıdaki ipuçlarını mutlaka uygulayın:

  • Sabun yapımı esnasında her zaman iyice havalandırılan bir alanda çalışın.
  • Kül suyu çözeltisini hazırlarken kaba çıplak elle dokunmaktan veya dumanı solumaktan kaçının. 
  • Yavaş pişiricide ısıtıp karıştırdığınız yağların ısısı 82 derecenin üzerindeyse kül suyu çözeltisini asla eklemeyin, ısının düşmesini bekleyin.
  • Uçucu yağları kullanırken damla sayısı kişisel tercihinize bağlı. Daha hafif bir koku istiyorsanız 20 damla ile başlayabilir, 30 damlaya kadar çıkabilirsiniz. 
  • Sabun yapımı sürecinde en kritik nokta kül suyu oranını ayarlamaktır. Kül suyu oranı, kullandığınız yağ çeşidine göre değişkenlik gösterebilir. Çözeltiyi eklemeden önce doğru ölçüleri kullandığınızdan emin olun. Örneğin, sabunun ufalanması içeriğinde çok fazla kül suyu olduğunun göstergesidir. İlk denemede mükemmel sonucu beklemeyin, öğrendikleriniz daha sonraki denemeler için size ışık tutacak.
  • Mevcut sabun tariflerinde yer alan kokular, yağ türleri ve su alternatifleri ile oynamak size kendi tariflerinizi oluşturmanız için yardımcı olacaktır. 

Evde Sıvı Sabun Yapımı

sabun yapımı
Fotoğraf: Pexels | Sarah Chai

Evde sıvı sabun yapımı, sabun yapımının daha gelişmiş, daha çok sabır isteyen ve daha çok dikkat gerektiren bir çeşididir. Eğer sabun yapımında yeniyseniz, sıvı sabun yaparken az malzeme gerektiren, daha basit tarifler daha doğru olacaktır. Böylelikle çok fazla malzemeyi ziyan etmemiş olursunuz. 

Sıvı sabun yapımının kuru sabundan öncelikli farkı, formülünde sodyum hidroksit (NaOH) yerine potasyum hidroksit (KOH) içeren farklı türde bir kül suyu kullanmaktır. Evde sıvı sabun yapımı kuru sabunla hemen hemen aynı şekilde başlar. Malzemeler birleştirilir ve kül suyu çözeltisi ile karıştırmak için yine blender kullanılır. Sabun vazelin kıvamında bir jel haline geldiği zaman sıvı sabuna dönüştürmek için damıtılmış suyla seyreltilir ve nem için gliserin eklenir. Esansiyel yağ ve renklendirici kullanımı kuru sabunda olduğu gibi opsiyoneldir. Sıvı sabununuzu kapağı kapalı cam kavanozlarda uzun süre muhafaza edebilir, daha fazla miktarlar elde etmek için seyrelterek kullanabilirsiniz.

Kapak Fotoğrafı: Unsplash | Aurélia Dubois