Evimizde, restoranlarda ya da otellerde tükettiğimiz kahvaltılık miktarının büyük bir kısmının atık olarak nitelendirildiğini ve israfa neden olduğunu biliyor muydunuz? Tüm bu tüketim çılgınlığı karbon ayak izi miktarını da etkiliyor. Peki, kahvaltımızda ne kadar karbon ayak izi bulunuyor?
Kahvaltımızdaki Karbon Ayak İzi Bileşenleri
İnsan faaliyetleri sonucunda oluşan karbondioksit miktarı karbon ayak izi olarak ifade ediliyor. Karbon ayak izinin bileşenlerine baktığımızda bir kahvaltı masasında tüm bileşenleri görebiliyoruz. Nasıl mı?
- Sebze ve meyvelerin yetiştirilmesinde su harcıyoruz.
- Hayvancılık ve tarımda sera gazı emisyonu oluşuyor.
- Ürünlerin tüketicilere ulaşması için yakıt kullanıyoruz.
- Ürünlerin bozulmaması için elektriğe ihtiyaç duyuyoruz.
- Ürünleri pişirmek için gaz kullanıyoruz.
İhtiyaç Mı İsraf Mı?
Tüm öğünlerimiz için geçerli olan karbon ayak izi artışı, kahvaltı için farklı bir hal alıyor. Bu farklılıkta restoran ve otellerin rolü oldukça büyük. Hangi sofrada olursak olalım ürün çeşitliliğinde ve miktarında aşırıya kaçılması karbon ayak izi miktarını ciddi miktarda artırıyor. Serpme kahvaltı ve açık büfe kahvaltı konseptleri tonlarca atık besine neden olduğu için bu artışta önemli etkenler arasında yer alıyor. 2021 yılında gerçekleştirilen bir araştırmanın sonucuna göre ülkemizde serpme kahvaltıdan kaynaklanan yıllık atık miktarı 100 milyar değerinde.
Gıda sektöründeki bir diğer israf sebebi ise sebze ve meyvelerin görünümlerinden ötürü kullanılmaması. Birçok taze ürün, yalnızca ezik ya da çizik oldukları için kullanılmıyor ve çöpe atılıyor. Marketlerde ve manavlarda boyutu ya da görüntüsü farklı olduğu için tercih edilmeyen bu ürünler atık olarak nitelendiriliyor.
Kahvaltıda Karbon Ayak İzini Azaltmak İçin Neler Yapabiliriz?
Birleşmiş Milletler ve Wrap tarafından gerçekleştirilen araştırmaya göre dünyada israf edilen gıda miktarı 23 milyon kamyon dolusu gıdaya eşdeğer. BM Gıda İsrafı Endeksi Raporu ise gıda israfının %61’inin evlerde gerçekleştiğini belirtiyor. Bu doğrultuda bireysel olarak gıda israfında büyük etkiler oluşturulduğunu söylemek mümkün.
Peki, başta kahvaltı olmak üzere tüm öğünlerde karbon ayak izi nasıl azaltılabilir?
- Kırmızı et tüketimi azaltılabilir.
- İçinde et bulunan hazır gıda ürünlerini tüketmekten kaçınılabilir.
- Akaryakıt, paketleme ve saklama süreçlerinin oluşturduğu karbon ayak izini en aza indirmek adına yerel üreticilerden alışveriş yapılabilir.
- Geleneksel tarıma göre daha az enerji kullanılan organik tarım mahsulleri ve bitkisel gıdalar tercih edilebilir.
- Gıdaların bayatlamaması ve bozulmaması için doğru şekilde saklanmasına özen gösterilebilir.
- Gıdaya alışverişlerinde alınacak faturalar e-fatura ile değiştirilebilir.
- Torba ve pişirme kağıtlarını kullanmadan önce doğada çözünebiliyor olmasına dikkat edilebilir.
- Tek kullanımlık plastikler içeren ürünler tercih edilmeyebilir.
- Ürünler mevsimlerine göre tüketilebilir.
- Kompost yöntemiyle gıda atıkları geri dönüştürülebilir.
Gıda israfını önlemek adına alınan tedbirler doğal kaynaklar için de alınmış demektir. Gıda sektöründe hizmet veren işletmelerin de bu tedbirleri alması önemli bir adım. Örneğin, İngiltere’de vejetaryen bir restoran menüsündeki yiyeceklerin karbon ayak izini de belirterek müşterilerini bilinçlendiriyor. Peki, kahvaltı servisi veren işletmeler nasıl tedbir alabilirler?
- Açık büfe hizmeti sunan otel ve restoranlar, müşterilerine gıdada sürdürülebilirliğin önemini vurgulayan bilgilendirmeler yapabilir.
- Açık büfelerde az tüketilen ürünler tespit edilerek menüden kaldırılabilir, servis tabaklarının boyutları küçültülebilir.
- Serpme kahvaltı konseptinde hizmet veren işletmeler müşterileri tarafından oluşturulabilecek limitli menüler düzenleyebilir.
- Serpme kahvaltılarda standart porsiyonlar sunulabilir.
- Yemek hizmeti veren tüm işletmelerde menüler mevsime göre değiştirilebilir.
Kapak Fotoğrafı: Pexels | Helena Lopes
