Sismik İzolatör Nedir?

Sismik İzolatör Nedir?

Hepimizi derinden üzen Kahramanmaraş depremleri sonrasında böylesi afetlere karşı hangi önlemlerin alınabileceği tek gündemimiz. Mevcut yapı yönetmeliklerinin eksiksiz uygulanması depremlere karşı alınabilecek en büyük önlem olsa da ekstra tedbirler sıkça konuşuluyor. Bu doğrultuda en çok konuşulan önlemlerden biri ise sismik izolatör teknolojisi. Bunun nedeni de depremde sismik izolatör bulunan yapıların neredeyse hiç hasar almaması. Peki, sismik izolatör nedir ve depremlerde yapıları nasıl koruyor? Bu sorulara yazımızda cevap veriyoruz.

Sismik İzolatör Nedir ve Nasıl Çalışır?

Binaların deprem sonucunda yıkılması, genellikle taşıyıcı sistemlerin yeterince güçlü olmamasına veya esnek olmamasına bağlı. Sismik izolatör de taşıyıcı sistemlerin esneklik kazanmasını sağlıyor. Kauçuk ve kayıcı yalıtım birimlerinden elde edilen sismik izolatör, yanal hareket kabiliyeti ile çalışıyor. 

Temel ile üst yapı arasına yerleştirilen sismik izolatörler sayesinde temel kısmı deprem sonucunda hareket ederken üst katlar bu titreşimi çok daha az hissediyor. Bir diğer deyişle sismik izolatörler binanın kontrollü şekilde hareket etmesini mümkün kılıyor. Bu da taşıyıcı sistemlerin kırılma ihtimalini minimize ediyor.

Depremin ortaya yüksek enerjiyi adeta soğurarak yapının hasar görmesini engelleyen sismik izolatörlerin etkisini yukarıdaki basit örnekte görmek mümkün.

Sismik izolatörlerin çalışma şeklini somut şekilde görmek için de aşağıdaki videoya bakmak gerekiyor. 9.0 büyüklüğündeki 2011 Tohoku Depremi’nde kaydedilen görüntü, sismik izolatörlerin ne kadar efektif olduğunu gözler önüne seriyor.

Sismik İzolatör Depremde Yapıların Yıkılmasını Engeller Mi?

Deprem sonucunda sismik izolatör olan yapıların neredeyse hiç hasar almadığını görüyoruz. Bu da akıllara ‘’Sismik izolatör depremde yapıların yıkılmasını kesin olarak engeller mi?’’ sorusunu getiriyor. 

Depremde bir yapının ayakta kalması için tek bir faktörden bahsetmek mümkün değil. Örneğin, zemini zayıf olan bir alanda zemin güçlendirmesi yapılmadan inşa edilen ve sismik izolatör bulunan bir yapının depremden hasarsız kurtulma ihtimali yüksek değil. Bu kapsamda yapıların depremi hasarsız atlatması için zeminden taşıyıcı sistemlere kadar her noktanın hatasız hesaplanması gerekiyor. Aynı zamanda uygulama hatası olmaması son derece kritik.

Sismik İzolatör Pahalı Mı?

Sismik İzolatör Nedir?
Fotoğraf: wikimedia.org

Türkiye deprem bölgesi olmasına rağmen ülkedeki yapılarda sismik izolatör kullanımı yaygın değil. Bunun başlıca sebebi olarak ise maliyet gösteriliyor. Peki, sismik izolatörlerin maliyeti gerçekten yüksek mi? 

Bu soruya yanıt vermek için iki farklı açıdan bakmak gerekiyor. Sismik izolatörler hem bir yapı sıfırdan inşa edilirken kullanılabiliyor hem de tamamlanmış bir yapıya sonradan eklenebiliyor. Bir yapıya sıfırdan sismik izolatör eklemek toplam inşaat maliyetine yüzde 15-20 civarında etki ediyor. İnşaat tamamlandıktan sismik izolatör eklemenin maliyeti ise 2-3 katına çıkabiliyor.

Sismik İzolatör Uzun Ömürlü Mü?

Sismik İzolatör Nedir?
Fotoğraf: wikimedia.org

Türkiye’de de üretilen sismik izolatörler dayanıklılık noktasında da oldukça etkileyici. Üreticiler sismik izolatörlerine bina ömrü kadar ömür biçiyor. Hatta izolatörlerin olası hasar durumunda onarılması ve değiştirilmesi de mümkün.

Kapak Fotoğrafı: wikimedia.org