Akdeniz mutfağının vazgeçilmez ögelerinden biri de zeytinyağı. Başta İtalya, İspanya, Yunanistan ve Türkiye gibi ülkeler olmak üzere neredeyse her mutfakta kendine yer bulmayı başaran zeytinyağının elde edilmesi de oldukça meşakkatli bir süreç. Ancak üreticilere göre son yıllarda kayda değer ölçüde artan iklim değişikliği etkileri, zeytinyağı üretimine önemli bir darbe vuruyor.
Bloomberg’de yer alan bir habere göre dünyanın en büyük zeytinyağı üreticisi konumundaki İspanya’da üretim, geçtiğimiz yıl neredeyse yarı yarıya düştü. Zeytin ağaçlarının küresel ısıtmaya karşı yeterince dayanıklı olmadığı ve son yıllarda yaşanan üretim azalmasının buna bağlı olduğu düşünülüyor.
Zeytinyağı Fiyatları Artabilir
Dünyanın en büyük zeytinyağı üreticileri arasında yer alan Türkiye, 2022 Kasım ayı verilerine göre bir yıl içerisinde toplamda 421 bin 717 ton zeytinyağı üretti. Bu değer, ülkemiz için önceki seneye kıyasla %80’e yakın artışa tekabül etse de aslında zeytinyağı üretiminin seneden seneye ne kadar varyasyon gösterebileceğine işaret ediyor. Zeytin ağaçlarının bir yıl döngü ile yüksek verim verdiği bilinse de şimdiye kadar elde edilen hasat, zeytin üretiminde kayda değer bir azalış trendi gösteriyor.
6000 yıldır Akdeniz kıyılarında yetişen zeytin ağaçları, iklim değişikliğinden en çok etkilenen bölgelerden olan ılıman iklimi seviyor. Aşırı kuraklık ve hava sıcaklığı artışı, zeytin ağaçlarında daha sık hastalıkların görülmesine sebep olduğu gibi verimi de düşürüyor. Öte yandan iklim değişikliği kaynaklı olarak yaşanan sel ve fırtına gibi doğal afetler, zeytinlerin daha ağaçtan toplanmadan ziyan olmasına neden oluyor. Tüm bu etmenler göz önüne alındığında Aarhus Üniversitesi’ndeki Prof. Dr. Davide Cammarona gibi bazı bilim insanları, Akdeniz kıyılarında mahsul yetiştirmenin giderek daha kötüleşeceğini söylüyor.
2023 yılı, zeytin hasadı anlamında İspanya için tam anlamıyla bir fiyasko olarak sonuçlandı. Önceki yıla kıyasla %28 oranında daha az yağış alan İspanya’da zeytin ağaçlarında hastalıklar görüldü ve elde edilen verim önemli ölçüde düştü. İspanya Ulusa Yemeklik Yağ Şişeleyicileri Birliği Başkanı Primitivo Fernandez, geçtiğimiz aylarda Reuters’a verdiği demeçte yaşanan gelişmeleri tam anlamıyla “bir felaket” olarak tanımladı. Verilen 2022 yılında 1.3 milyon ton zeytinyağı üretimine karşılık 2023 yılında yalnızca 610 bin ton zeytinyağı üretildiğini gösteriyor. Uzmanlar, zeytinyağı üretiminin günden güne düşmesiyle birlikte Akdeniz’in sevilen yemeklik yağının gelecekte bir lüks haline gelebileceğini belirtiyor.
Kaynak: grist.org
Kapak Fotoğrafı: Unsplash | Dimitri Karastelev
