Güncelleme Tarihi: 25 Temmuz 2022
Paris İklim Anlaşması… Son yıllarda neredeyse her gün adını duymaya başladığımız, önemini her geçen yıl daha fazla artıran bir mutabakat… Özellikle geçtiğimiz aylarda ülkemizin de bu konuda adımlar atmasıyla fazlasıyla gündeme gelen Paris Anlaşması ile ilgili gerçekleri biliyor muyuz? Paris İklim Anlaşması nedir, bu anlaşma neleri hedefliyor, hangi unsurları nedeniyle gezegenimizin geleceği için büyük önem taşıyor farkında mıyız? Dünyanın neredeyse tüm devletlerinin bir araya gelerek kolektif bir çalışma içerisine girdiği Paris İklim Anlaşması’nı beş soruda incelemeye hazır mısınız? O halde başlayalım!
Paris İklim Anlaşması Nedir?
Dünya tarihine yön veren anlaşma isimlerine alışkınız. Savaşlar başlatan ya da sonlandıran, çağlar açıp kapatan, yepyeni dönemlerin ilk adımı olan pek çok anlaşma ismini muhtemelen hepimiz sayabiliriz. Ancak muhtemelen bundan yüz yıl sonra geriye baktığımızda Paris Anlaşması, tüm bu sayısız belge arasında farklı bir yerde duruyor olacak.
Paris İklim Anlaşması, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) kapsamında 2015 yılında imzalandı. İmzalandıktan bir yıl sonra, 2016 yılında yürürlüğe giren anlaşma, bugün tam 191 ülkenin taraf olduğu küresel bir mutabakat haline geldi.
Paris İklim Anlaşması, adından da anlaşılacağı üzere gezegenimizin karşı karşıya olduğu iklim sorunlarını gündem ediniyor. Dünya’da her geçen yıl çok daha tehlikeli bir hale gelen sıcaklık artışını sınırlamayı, karbon emisyonlarını kısa ve uzun vadede azaltmayı ve sera gazı salımını minimumda tutmayı hedefleyen anlaşma, gezegenimizdeki istisnasız her bir canlıyı ilgilendiriyor.
Paris İklim Anlaşması Neyi Hedefliyor?
Paris Anlaşması’nın hedefleri arasında karbon emisyonlarının azaltılması en önemli yere sahip. Gezegenimizdeki sıcaklık artışını 1.5°C ile sınırlı tutma amacı, tüm doğa koruma kuruluşları, sivil toplum örgütleri ve iklim değişikliği üzerine çalışmalar yapan kurumlar tarafından dillendiriliyor. Uluslararası araştırmacılara göre bu amaca ulaşmak için yapmamız gereken en önemli şey ise karbon emisyonlarını sınırlandırmak. Paris İklim Anlaşması, bu hedefle yola çıkarak anlaşmaya taraf tüm ülkelerin karbon emisyonlarını sınırlandırmak üzere adımlar atmasını teşvik ediyor.
Paris Anlaşması’nın temel amaçlarını birkaç maddede sıralamak gerekirse:
- Dünya’daki ısınma seviyesini uzun vadede 2°C ile sınırlı tutmak ve 1.5°C için çalışmaları sürdürmek.
- Tüm taraf ülkelerin karbon emisyonlarını azaltmak konusunda çalışmalar yapmak ve devletlerin bu çalışmalara katılımını teşvik etmek.
- 21. yüzyılın ikinci yarısına kadar gezegenimizdeki tutulan ve salınan sera gazı oranının dengelenmesini sağlamak.
- İklime ve iklim değişikliklerine dirençli bir kalkınma için tutarlı finansman akışı sağlamak.
Paris İklim Anlaşması, sanılanın aksine taraf ülkelere belirli bir karbon azaltma taahhüdünde bulunmayı zorunlu tutmuyor. Ülkeler, anlaşmaya taraf olsalar dahi karbon emisyonu azaltma çalışmalarında özgürce hareket edebiliyor. Ancak anlaşma, taahhüt edilen tüm çalışmaların izlenmesini ve raporlanmasını da kapsıyor.
Paris İklim Anlaşması Neden Önemli?
Kısa adı COP olan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Sözleşmesi (UNFCCC) kapsamında 2015 yılında imzalanan Paris Anlaşması, bugün tüm dünyayı fazlasıyla yakından ilgilendiren konulardan bir tanesi. Her geçen gün etkilerini daha somut bir şekilde hissettiğimiz iklim değişikliğine karşı en güçlü ve en küresel çalışma olan Paris İklim Anlaşması, çok sayıda ülkenin geleceğimiz için birlikte çalışmasını hedefliyor.
Paris İklim Anlaşması’nı karşı karşıya olduğumuz sorunu tek başına çözecek bir sihirli değnek olarak değerlendirmek, iklim değişikliği tehdidini fazlasıyla hafife almak olur. Yani bir diğer deyişle Paris Anlaşması, iklim krizine karşı oldukça güçlü bir koz fakat yeterli değil. Ancak yine de bu anlaşma, iklim değişikliği tehdidiyle ilgili küresel ölçekteki mevcut en büyük çalışma olması dolayısıyla kritik bir öneme sahip. Bu nedenle devletlerin Paris İklim Anlaşması’na katılımı ve alınan kararlara uyum sağlaması hepimizin geleceği adına büyük önem taşıyor.
Paris İklim Anlaşması’nı Hangi Ülkeler İmzaladı? Hangi Ülkeler Taraf Değil?
Paris Anlaşması, istisnasız tüm dünyayı ilgilendiren bir soruna çözüm olmak amacıyla ortaya çıktığı için bu anlaşmanın muhatapları da coğrafyadan, kültürel farklılıklardan ya da ekonomik gelişmişlik düzeylerinden bağımsız olarak şekilleniyor. Bugün itibarıyla (Kasım 2021) Paris Anlaşması’nı imzalamış 195 ülke var ve bu ülkelerden 191’i anlaşmanın tarafları arasında gösteriliyor.
Paris Anlaşması’nın tarafları arasında Afganistan’dan Brezilya’ya, Etiyopya’dan Sri Lanka’ya kadar çok sayıda farklı ülke mevcut. ABD, Çin veya Rusya gibi karbon emisyonu oranlarında dünya liderleri arasında bulunan ülkeler ve tüm AB ülkeleri de Paris Anlaşması’nı onaylayan devletler arasında.
Anlaşmayı imzalayan ancak henüz onaylamayarak taraf olmayan ülkeler ise yalnızca İran, Yemen, Eritre ve Libya. Bu ülkeler arasında en yüksek karbon emisyon oranına sahip olan ise %2 gibi önemli bir pay ile İran.
Paris Anlaşması’nı en son onaylayan ülke ise 1 Kasım 2021 tarihinde yapılan açıklamayla Irak oldu. Irak, 1 Kasım tarihine kadar Paris Anlaşması’nı onaylamayan ülkeler arasında en yüksek karbon emisyonuna sahip olan ikinci ülkeydi.
Türkiye Paris Anlaşması’nı İmzaladı mı? Onayladı mı?
Türkiye, kısa bir süre öncesine kadar Paris Anlaşması’nı imzalayan ancak onaylamayan az sayıdaki ülkeden biriydi. Geçtiğimiz aylarda yapılan açıklamayla bu konuda adım atıldı ve ekim ayında anlaşma TBMM’ye sunuldu. Mecliste onaylanan Paris Anlaşması, ertesi gün Resmi Gazete’de yayımlandı ve 10 Kasım 2021 tarihinden itibaren resmen yürürlüğe girdi.
