Petrol Sızıntıları Çevreye Hangi Zararları Veriyor?

Güncelleme Tarihi: 11 Ocak 2023

Benzin, mazot, gaz yağı gibi petrol ürünleri pek çok araç gereç için enerji kaynağı olurken ne yazık ki petrol sızıntıları doğaya ve canlılara tehdit oluşturur. Hasarlı tankerlerin, boru hatlarının veya denizdeki petrol platformlarının neden olduğu sızıntılar, uzun vadeli ve ciddi çevresel hasarlara yol açar. Özellikle deniz ekosistemi, kıyı çevreleri ve vahşi yaşam petrol sızıntılarından muzdarip olur. 

Petrol sızıntılarının 5 çevresel sonucuna yakından bakarak nelere yol açtığını daha net görelim…

Plajlar, Bataklıklar ve Kırılgan Su Ekosistemleri

petrol sızıntıları sonuçları

Fotoğraf: TEDx MidAtlantic

Petrol sızıntıları, ulaştıkları her şeyi kaplar ve girdikleri ekosistemin uzun vadeli bir parçası olur. Sahile ulaşan petrol sızıntısı, her kayaya ve kum tanesine yapışır. Petrol, bataklıklara ve bataklık çevresindeki bitiklerden oluşan mangrov ormanlarına ulaştığı takdirde ise lifli bitkiler ve otlar tarafından emilir. Bu durum bitkilere zarar verdiği gibi vahşi yaşamı da olumsuz etkiler.

Su ekosisteminde ise petrol yüzmeyi bıraktığında denize batmaya, karışmaya başlar. Denize karışan petrol, mangrov ormanlarındaki bitkilere verdiği zararı denize taşımış olur. Sualtı ekosisteminin dengesini bozan petrol, bezin zincirinin temel bağlantıları olan küçük organizmaların yaşamını tehdit eder.

Petrol sızıntısının kıyılara zararının yanı sıra kıyılarda ne kadar kalıcı olduğunu ise bir örnek ile net şekilde görebiliriz… 

1989 yılında Exxon Valdez isimli petrol tankeri kaza yaptı ve yaklaşık 11 milyon galon petrol denize karıştı. İnsandan kaynaklı en büyük çevre felaketlerinden sayılan bu olay sonrasında büyük çaplı temizlik çalışmaları yapıldı. Ne yazık ki denizin ve kıyının petrolden tamamen arındırılması mümkün değildi. 2007 yılında NOAA (Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi) tarafından yapılan çalışma ile kıyı şeridinde ve kumda 26 bin galon petrolün olduğu saptandı. Bu çalışma sonrasında bilim adamları petrolün yılda %4’ten daha az miktarda azaldığını belirledi.

Kuşlar

Petrolün kuşlara etkileri
Petrol sızıntıları ve kuşlara etkisi

Fotoğraf: Marine Photobank

Petrolle kaplı kuşlar petrol sızıntılarının çevreye verdiği zararın sembolüdür. Kıyı kuşu türlerinin bazıları, tehlike hissettiği durumlarda kaçar ancak yüzen ve dalış yapan türlerin petrol sızıntılarından kurtulması mümkün olmaz. Ayrıca petrol sızıntıları kuşların yuvalarına ulaşıp yaşam alanlarına zarar verir. Az miktarda petrol dahi bir kuşun ölümüne yol açabilir. Kuşların tüylerini kaplayan petrol uçmalarını engellemekle kalmaz onları hipotermiye ve ısınmaya karşı savunmasız bırakır.

Petrol sızıntılarından bazılarının ise uzun vadede nelere yol açabileceği meçhul. 2010 yılındaki Deep Water Horizon petrol sızıntısı, kuşların çiftleşme mevsimine denk geldi. Bu kapsamda sualtı boru hattının patlamasıyla meydana gelen kazanın neden olduğu çevresel etkilerin uzun vadedeki sonucu yıllarca bilinemeyecek.

Deniz Memelileri

petrol sızıntıları sonuçları

Fotoğraf: NWFblogs

Petrol sızıntılarının çevresel etkileri sadece kıyı bitkileri ve kuşlar gibi canlılarda görülmez. Petrol sızıntıları; balina, yunus, fok balığı ve su samuru gibi deniz memelilerinin de yaşamını tehdit eder. Balinaların ve yunusların nefes almasını imkansız hale getiren petrol sızıntısı, su samurlarını ve fok balıklarını ise hipotermiye karşı korumasız bırakır. Bu tehlikelerden sıyrılmayı başarsalar dahi kirlenmiş besin kaynakları nedeniyle zehirlenebilirler. 

Balık

Petrol sızıntıları etkileri
Petrol sızıntıları ve balıklara zararı

Fotoğraf: ARLIS Reference

Petrol sızıntılarının ölümcül tehdit oluşturduğu canlılar arasında balıklar ve kabuklu deniz canlıları yer alır. Balık yumurtalarının ve larvalarının petrole maruz kalması ne yazık ki genellikle ölümle sonuçlanır. Exxon Valdez petrol sızıntısının milyarlarca somon ve ringa balığı yumurtasını yok ettiği biliniyor.

Habitat ve Üreme Alanları

petrol sızıntıları sonuçları

Fotoğraf: Friends of the Earth International

Yaşam ve üreme alanlarının uğradığı zarar, petrol sızıntılarının neden olduğu en geniş kapsamlı çevresel etkilerden biridir. Deniz kaplumbağası gibi hayatlarının çoğunu denizde geçiren türler bile yuva yapmak için karaya çıkar. Suda veya kıyıda bıraktıkları yumurtalıkları petrolden zarar görebilir ve bu durum nesillerinin tükenmesine yol açan sebeplerden biri olur.

Petrol sızıntısının neden olduğu çevresel etki; petrolün miktarına, petrolün türüne, sızıntının olduğu yere ve bölgedeki yaşam türlerine göre hatta mevsim gibi pek çok faktöre bağlıdır.

Kapak Fotoğrafı: Coast Guard News