Sağlığın korunmasında, hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde potansiyel ajanlar olarak son zamanlarda bitki kaynaklı sağlıklı gıdalara, nutrasötiklere, fonksiyonel gıdalara ve gıda takviyelerine olan ilgi artıyor. Sağlıklı yaşamın vazgeçilmezlerinden biri olan yeşil çayın en etkileyici formu olan matcha çayı, son zamanlarda popülaritesini gitgide artıran bitkilerden.
Matcha çayı, Japon kültürünün önemli bir parçası olmakla beraber, içeriğindeki besin değerleri ve benzersiz tat profiliyle öne çıkıyor. Peki, matcha çayı nedir? Matcha çayı ne işe yarar? Gelin bu yazıda; matchanın kökenine, üretimine ve matcha çayı faydalarına yakından bakalım..
Matcha Çayı Nedir?
Matcha çayı, Japonya’nın önemli bir geleneği olan “Chanoyu” veya “Sado” olarak bilinen çay seremonilerine dayanır. Bu seremonilerde, matcha çayı dikkatlice hazırlanır ve sunulur. Matcha çayının kökeni, 9. yüzyılda Çin’de ortaya çıkan Tang Hanedanı dönemine kadar uzanıyor. Ancak, Japonya’da çay seremonilerinin önemi ve matcha çayının benzersizliği ile birleştiği yerde özel bir anlam kazanıyor.Son zamanlarda sık sık adından bahsettiren içecek “matcha” veya “maça çayı” , yeşil çayın bir çeşidi. Matcha çayı, tıpkı yeşil çay gibi Camellia Sinensis isimli bitkiden üretiliyor. Ancak matcha çayı ve yeşil çayın birbirinden bazı farkları var. Yetiştirilme şekilleri, demlenme şekilleri ve etkileri gibi özellikleri yeşil çay ve matchayı birbirinden ayıran özelliklerden.
Matcha Çayı Ne İşe Yarar?
Matcha çayı, yeşil çay yapraklarının öğütülmesiyle elde ediliyor. Üretim sürecinde, yaklaşık %90 gölgede özel koşullarda yetişen çay bitkileri kullanıyor. Bu bitkilerin gölgelenmesi, bitkide klorofil üretimini arttırıyor ve yaprakların daha zengin bir yeşil renk almasını sağlıyor.
Hasat edilen yapraklar önce buharlaşıyor, ardından kurutuluyor ve son olarak taş değirmenlerde ince bir toz haline getiriliyor. İşte matcha çayının karakteristik parlak yeşil rengini ve pürüzsüz dokusunu oluşturan öğütme işlemi bu şekilde. Ayrıca, çay yapraklarının sıcak su özü olan yeşil çaya kıyasla, matcha bütün yaprakların tozu olarak tüketiliyor.
Matcha Çayı Nasıl Demlenir?
Matcha çayının yapılması için, sıcak suya eklenerek çok iyi bir şekilde çırpılması ve homojen hale getirilmesi gerekiyor. İşte bu nokta, doğrudan yeşil çayla farkını gösteriyor.
- 1 Fincan sıcak suya 1 çay kaşığı matcha çayı ekleyin.
- Bir süre demlenmeye bıraktıktan sonra tüketin.
Yeşil çay, sıcak suya bırakılıp ardından demini aldıktan sonra çıkarılırken; matcha çayı ise suyla tamamen özdeşleşiyor. Bu sayede suya tamamen karıştığından, yeşil çaydan daha etkili.
Japonların çay kültüründe önemli yeri olan matcha, insan vücuduna sağladığı katkılarla da hafızalarda büyük bir yer ediniyor.
Matcha Çayı Faydaları
Matcha tozunun; kateşinler, theanine ve kafein gibi bazı biyoaktif bileşenlerin daha yüksek içeriğine sahip olduğu yapılan araştırmalar sonucu biliniyor. Çay yapraklarında bulunan kateşinler, fenolik asitler, amino asitler, vitaminler ve kafein gibi biyoaktif bileşenlerin kemopreventif, antioksidan ve duygudurum arttırıcı aktiviteler gibi çeşitli biyolojik aktivitelere sahip olup insan sağlığına faydalı olduğu biliniyor.
Bilimsel araştırmalara göre matcha çayının faydaları şu şekilde:
Matchadaki Kafein Enerji Düzeylerini Arttırabilir
DC’ye göre; ABD’li yetişkinlerin üçte birinden fazlasının yeterince uyumadığı tahmin ediliyor. Bu da pek çok kişinin sabah ve öğleden sonra toparlanmak için neden sıvı enerji kaynaklarına yöneldiğini açıklıyor. Kahvenin yanında enerji içecekleri de yükselişte. Ulusal Kahve Derneği’ne göre Amerikalıların yaklaşık %62’si her gün kahve içiyor. Ancak matcha çayı da dikkate almaya değer başka bir kafein kaynağı.
Cleveland Clinic’e göre matcha; kahve, yeşil çay veya siyah çaydan daha zengin bir kafein kaynağı olarak tanımlanıyor. Matcha’daki kafein içeriği değişebiliyor ancak Molecules makalesinin yazarları, bunun bir gram matcha tozu başına 18,9 ila 44,4 miligram (mg) arasında olduğunu belirtiyor. Matcha tozu ve su ile yapılan her 8 ons (oz) bir fincan matcha’nın 76-180 mg kafein içerdiğini belirtiliyor.
Matcha Dikkat ve Hafızayı İyileştirebilir
Kafein, enerji ve uyanıklığı artırma yeteneğiyle biliniyor. Cleveland Clinic’e göre, bu etkileri artırabilecek başka bir şey de matchadaki daha iyi odaklanma ve daha düşük stres ile ilişkili bir amino asit olan teanin.
Bazı araştırmacılar; teanin, kafein ve EGCG’nin varlığına atfedilebilecek dikkat ve hafıza üzerindeki etkilerinden dolayı matchayı “ruh hali ve beyin gıdası” olarak adlandırıyor.
Orta yaşlı ve daha yaşlı yetişkinlerle yapılan bir çalışmaya göre kafeinli matcha, psikolojik stres altındaki kişilerin dikkatini ve iş performansını tek başına kafeine göre daha fazla arttırıyor.
Matcha, Nörodejeneratif Bozukluklara ve Bilişsel Gerilemeye Karşı Koruyabilir
Aralık 2020 Nutrients dergisinde yer alan bir araştırmada; matchanın, K vitamini açısından yüksek olduğu görülüyor. Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre günlük olarak matcha tozu tüketildiğinde, yaşlı kadınlarda bilişsel gerilemeye karşı koruyucu etkileri olduğu sonucuna varılmış.
Matcha, Kardiyoprotektif Faydaları İle Sağlıklı Bir Kalbi Destekleyebilir
Önceki bir meta-analizde, yeşil çay tüketimi ile kalp hastalığı riskine ilişkin genel olumlu sonuçlar arasında bir ilişki bulunuyor. İnsanlarda daha titiz araştırmalara ihtiyaç duyulsa da geçmiş hayvan araştırmaları; matcha’nın toplam kolesterolü, trigliseritleri ve kan şekerini düşürmede rol oynayabileceğini öne sürüyor.
Matcha Karaciğer Fonksiyonu Üzerinde Faydalı Etkilere Sahip Olabilir
Uyuşturucu ve alkolün yanı sıra diğer yaşam tarzı faktörleri de karaciğer sağlığını olumsuz etkileyebiliyor. Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı, karaciğerde yağ birikmesinin neden olduğu yaygın karaciğer koşullarını içeriyor. Bunun nedeni bazen bilinmiyor, ancak Mayo Clinic’e göre obezite, yüksek kan şekeri ve insülin direnci ile bağlantılı. Bu durumda, matcha yardımcı olabiliyor, ancak yapılan araştırmalar sınırlı.
Matchanın içeriğinde bulunan epigallocatechin gallate (EGCG) adlı bileşik, vücudu serbest radikallere karşı koruyor ve bağışıklık sistemini destekliyor. Aynı zamanda enerji seviyelerini arttırabilir, odaklanmayı geliştirebiliyor ve stresi azaltmaya yardımcı olabiliyor. Matcha çayı, metabolizmayı hızlandırarak kilo vermeyi destekleyebiliyor ve kalp sağlığını koruyabiliyor.
Popülaritesini koruyan ve gitgide artıran matcha için yapılan çalışmalar oldukça fazla. Bazı özelliklerine dair daha fazla araştırma gerekse de faydaları göz ardı edilemeyecek kadar çok.
Kapak Fotoğrafı: Unsplash | Jason Leung
