Geri Dönüşüm Sembolü Nasıl Ortaya Çıktı?

Geri Dönüşüm Sembolü Nasıl Ortaya Çıktı?

70’li yıllarda tüketici bilincinin yükselmesi ve çevre aktivizminin artmasıyla geri dönüşüm önem kazanmaya başladı. Geri dönüşüm işleminin bir sembolü olması gerektiğini fark eden Container Corporation of America firması, lise ve üniversite öğrencilerine yönelik ülke çapında bir yarışma düzenledi. Birbirini takip eden üç oklu meşhur sembol, 1970 yılında Güney Kaliforniya Üniversitesi’nde son sınıf öğrencisi olan ve yarışmayı kazanan Gary Anderson tarafından tasarlandı. 23 yaşındaki mimarlık öğrencisi ve şehir planlama üzerine kariyer yapmayı planlayan Anderson, grafik tasarımla pek de ilgili değildi. Buna rağmen günümüzde bile hemen hemen herkesin gördüğünde tanıdığı geri dönüşüm sembolünü yaratan tasarımcı, 500 başvurunun alındığı yarışmada 2.500 dolarlık ödül kazandı.

Geri Dönüşüm Sembolünün Anlamı

Anderson’un geri dönüşüm sembolü, birbirini takip eden ve içe dönük oklardan oluşan bir Mobius döngüsünü gösteriyor. Mobius döngüsü, Alman matematikçi ve gökbilimci August Ferdinand Mobius’un 1858 yılında keşfettiği ve kendi soyadını verdiği basitlik ve sürekliliğin matematikteki mucizesini anlatıyor.

Kapalı döngüdeki üç ok ise geri dönüşümün üç adımını sembolize ediyor. Geri dönüşüm sürecinin üç adımından ilki, geri dönüştürülebilir malzemelerin atık kutularında veya toplama merkezlerinde toplanmasıyla başlar. Burada toplanan atıklar temizlenir ve ayrılır. İkinci okta yani ikinci adımda ise toplanan bu malzemeler belirli endüstriyel işlemlerden geçerek yeni bir ürün yaratabilecek geri dönüşüm plastiğine döner. Üçüncü ok ve üçüncü adım ise geri dönüştürülmüş plastikten üretilen ürünlerin satılması ve kullanılmasıyla tamamlanır.

Plastik, üretim zincirinin bir parçası olduğu an hızla vazgeçilmez hale geldi. Çünkü plastik ürünler hem üreticiler hem de tüketiciler için uygun fiyatlı opsiyonlar yaratıyordu. Çevremize baktığımızda cam veya metal olmadıktan sonra en azından bir yerinde bile plastik kullanılmamış ürün görmek imkansız. Plastiğin hızla yayıldığı ve tek kullanımlık plastiklerin günlük hayatın bir parçası olmaya başladığı yıllarda muhtemelen kimse yakın gelecekte getireceği çevresel tehlikeleri tahmin edemiyordu.

Sembolün Kullanımı ve Yaygınlaşması

Geri Dönüşüm Sembolü Nasıl Ortaya Çıktı?
Geri Dönüşüm Sembolü: Plastik türleri

Görsel: Union Thai Polyplast

Anderson’un geri dönüşüm sembolü, ilk etapta geri dönüştürülmüş malzemelerden yapılmış ambalajlarda kullanıldı. Tamamı değil de bir kısmı geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilmiş ürünlerde ise okların yanında ne kadarının dönüştürülmüş olduğunu gösteren yüzdelik oran verilerek kullanıldı. Zaman içerisinde sembolün benimsenip yaygınlaşmasıyla sembolün ticari bir standarda sahip olması gerektiği ve herkesin o standardı takip etmesi gerektiğine karar verildi.

Yarışmayı düzenleyen Container Corporation of America, sembolün diğer firmalarca da benimsenmesi ve kullanılması için sembolü kendi ürünleriyle markalaşacak hale getirmeyerek yayılmasına en büyük katkıyı sağladı. Sembolün bir nevi kamulaşmasıyla kimse lisans almak zorunda kalmadan üç oklu sembolü ticari amaçlar dahil kullanmaya başladı.

Plastik Enstitüsü Derneğinin 1988 yılında farklı tür plastiklerin sınıflandırılmasına yarayan kodları çıkarmasıyla sayılar Anderson oklarının ortasına yerleşerek PET veya PVC gibi farklı bir plastik türlerini belirtmeye başladı.

Geri Dönüşüm Sembolü Nasıl Ortaya Çıktı?
Geri dönüşüm sembolü: Farklı tasarımlar

Fotoğraf: Labels & Labeling 

Geri dönüşüm sembolünün orijinali üzerinden farklı farklı tasarımlar da zaman içerisinde geliştirildi. Örneğin Birleşik Krallık’ta geniş çapta geri dönüştürülmüş anlamına gelen “widely recycled” sembolü, bir ürünün en az %75 geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilmiş olduğunu gösteriyor.

Geri dönüşüm oldukça maliyetli ve uzun bir süreç. Geri dönüşüm sembolünü gördüğümüzde bir ürünün geri dönüştürülebileceğini anlasak dahi markalar tüketicilerin ürünü atmadan önce temizleme, etiketini sökme, kapağını çıkarma vs gibi hangi adımları uygulamaları gerektiğine dair açık ve net talimatlara yer vermeli. Çünkü geri dönüşüm amblemi, geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilmiş ya da geri dönüştürülebilir plastik konusunda belirsizliğe neden olabiliyor.

Kapak Fotoğrafı: Pixabay