Güncelleme Tarihi: 4 Kasım 2023
Duyulabilir dalga spektrumu olarak tanıdığımız, ses olarak adlandırdığımız fiziksel olgu, oldukça ilginç bir fenomen. Üstelik birçok çalışmaya göre ses, doğru kullanıldığı takdirde insan psikolojisinde ve uyku kalitesinde olumlu bazı etkilere sahip. Bugün size yetişkin ve özellikle bebeklerin uyutulmasında yardımcı olduğu düşünülen beyaz gürültü kavramından bahsedeceğiz. Peki, kolay uyumayı sağladığı söylenen beyaz gürültü nedir?
Beyaz Gürültü Ne Demek?
Beyaz gürültü (White Noise), insan kulağı tarafından duyulabilen tüm ses frekanslarının matematiksel formüller ile bir araya gelmesiyle oluşturulan ses dalgasıdır. Yapay olarak laboratuvar ortamında ve elektronik aletlerle üretilen bu ses, çevremizde sıklıkla duyduğumuz vantilatör, klima veya elektrikli süpürge gibi aletlerin çıkardığına benzer bir şekilde oldukça şiddetli ve tiz olabilir.
Öte yandan beyaz gürültü, doğası gereği bir arka plan sesi olarak çalışarak diğer gürültü kaynaklarını engelleyici görev üstlenir. Örneğin bir vantilatörün odanızdaki tüm seslerden daha baskın ve düzenli bir ses çıkarması, süpürgenizi uzun bir süre kullandıktan sonra kapattığınızda bir süre çevredeki sesleri algılama yetinizin gecikmesi beyaz gürültünün engelleyici yönüne işaret ediyor olabilir.
Daha önce yapılan birçok çalışmada beyaz gürültünün başta uyku kalitesini artırmak, ADHD semptomlarını hafifletmek ve daha verimli sağlamak üzere birçok konuda faydalı olabileceği saptandı. Ayrıca beyaz gürültünün bebeklerde uykuya dalma işlemini kolaylaştırdığı da düşünülüyor. Araştırmacılara göre beyaz gürültü yetişkin bireylerde de olumlu etkilere sahip olabiliyor.
Ancak bilim insanları beyaz gürültünün yararları konusunda henüz hemfikir değil. Olumlu yönlerini öne çıkaran araştırmalar olsa da bazı bilim insanları, beyaz gürültünün hayat kalitesini kötü yönde de etkileyebileceğini düşünüyor.
Beyaz Gürültü Ne İşe Yarar?
Elektriğin keşfinden bu yana uyku dönemimizin gün ışığından bağımsız hale gelmesi, günümüzde birçok insanın uyku problemleri çekmesine yol açtı. Bu problemlerin kaynağı olarak ise psikolojik sorunlar, aşırı ışığa maruz kalma ve yüksek ses geliyor. Öte yandan bazı insanlar ise mutlak sessizlik yerine sadece arka planda düşük seviyelerde duyulabilen sesler ile uyuyabiliyor. Buna meditasyon programı veya podcast dinleyerek uyumayı ya da televizyon karşısında uyuya kalmayı örnek gösterebiliriz.
Tam olarak bu noktada devreye giren beyaz gürültü, içerisinde duyulabilir dalga spektrumunun tüm frekanslarını barındırdığı için insanlarda kolay uykuya dalma durumuna sebep olabiliyor. “Beyaz gürültü ne işe yarar?” sorusu, insanlarda birçok davranışı etkileyen arka plan sesleri oluşturması olarak görülüyor.
Örneğin, İstanbul gibi oldukça yoğun ve seslerin birbirine karıştığı bir şehirde yaşamak, sizin için doğal bir beyaz gürültü oluşturabilir ve uykuya daha kolay dalmanızı sağlama ihtimali bulunuyor.
Henüz çalışmalar erken aşamalarında olsa da bilim insanlarına göre beyaz gürültünün faydaları aşağıdaki şekillerde ortaya çıkabilir:
- Uykuya dalmayı kolaylaştırma
- Dikkat bozukluğu ve hiperaktivite semptomlarını dizginleme
- Çalışma kalitesini artırma
- Beyin aktivitesini yavaşlatarak rahatlama sağlama
- Şehir gürültüsünün maskelenmesi
- Kesintisiz uyku
Yakın zamanda yapılan bir çalışmada birçok kaynaktan yararlanarak veri toplayan araştırmacılar, beyaz gürültünün uyku kalitesini artırması konusunda önemli kanıtlar elde etti. Uzmanlar, beyaz gürültünün uykuya dalmak için uygulanabilecek yöntemler arasında olduğunu düşünüyor.
Beyaz Gürültü Nasıl Kullanılır?
- Uyuma pozisyonuna geçin ve ekran içeren tüm cihazlardan uzaklaşın.
- Işıklarınızı kapatın.
- Beyaz gürültü makinenizi veya ses kaynağını kendinizden iki metre uzaklığa yerleştirin.
- Beyaz gürültünün rahatsız edecek ses düzeyinde (70 dB ve üstü) olmadığından emin olun.
- Rahatlayın ve uykuya dalmaya çalışın.
Bebekleri Uyutmak İçin White Noise Kullanımı
Günümüzde beyaz gürültü özellikle bebekler için sağladığı faydaları yönüyle popüler hale geldi. Aslında bebekleri uyutmak için beyaz gürültü kullanımını anlamak oldukça kolay. Duştan veya denizden çıktığınızda kulaklarınızın su ile tıkandığı anı hayal etmeniz yeterli. Bu sırada dışarıdaki seslerin oldukça boğuk olduğunu, neredeyse bir gürültü olduğunu fark edeceksiniz. Hepimizin anne karnındayken dışarı hakkında deneyimlediğimiz durum da tam olarak bundan ibaret.
Araştırmacılar, beyaz gürültünün anne karnındaki ses algısıyla benzerliğini kullanarak bebeklerde uykuya dalmayı kolaylaştırabileceğini düşünüyor. Ayrıca uykunun yanı sıra bebeklerde sakinleştirici etkiler de gösterebiliyor.
Bebeklerde beyaz gürültü kullanımı aşağıdaki yöntemlerle gerçekleştiriliyor:
- Huzursuz bebeklerin sakinleştirilmesi
- Rahatlama ve uykuya geçiş
- Kesintisiz uyku
- Ani seslere karşı maskeleme
Not: Yazımızda birçok kez bahsettiğimiz üzere beyaz gürültünün faydaları henüz tam anlamıyla kanıtlanmamıştır. Öte yandan bazı durumlarda zararlı olabileceği de saptanmıştır. İnsan gelişiminin en önemli dönemi olan bebeklik aşamasında düzenli olarak beyaz gürültü kullanmak, bebeğin sese karşı yüksek duyarlılık geliştirmesine sebep olabilir. Herhangi bir uygulama gerçekleştirmeden önce doktorunuza danışınız.
Beyaz Gürültü Zararlı Mı?
Beyaz gürültünün uyku sağlığı üzerindeki etkileri hakkında şimdiye kadar birçok çalışma gerçekleştirilmiş olsa da elde edilen sonuçların yetersiz ve kişiye bağlı olarak oldukça değişken olabileceği saptandı.
Örneğin 2021 yılında yayımlanan bir makaleye göre white noise, yetersiz kanıtlar ışığında uykuya dalma süresini uzatsa da deneklerde uyku kesintilerine yol açabiliyor. Öte yandan beyaz gürültü ile uyumanın bir tür Pavlovian etki olarak bireylerde uykuya dalmak için sese ihtiyaç dürtüsü geliştirilebileceği belirtildi.
Uzmanlar, insan uykusunun dışarıdan gelebilecek sert ses uyarılarına karşı oldukça hassas olduğunu ve yüksek sesli ortamlarda uyumanın kulak sağlığına zarar verebileceğini düşünüyor.
Beyaz gürültünün zararları hala akademi seviyesinde yoğun bir şekilde tartışılıyor. Ancak doktorların sıkça vurguladığı bir gerçek ise 70 dB üzerindeki tüm seslerin uyku problemlerine yol açabileceği. Bu yönüyle beyaz gürültüyü bebeklere 2 metreden daha yakında uygulamamanız gerekiyor. Ayrıca olumlu sonuçlar veren çalışmalarda dahi deneklerin bazılarının beyaz gürültüden neredeyse hiç etkilenmediğini hatta reaksiyon gösterdiğini de belirtmemizde fayda var. Yani bebeğiniz beyaz gürültüye karşı duyarsız olabilir.
Kapak Fotoğrafı: Unsplash | Gigin Kirshnan
