Neriman Polat’ın Zilberman Gallery’nin Mısır Apartmanı’ndaki ana galeri salonunda gösterilen sergisi Çatısız, 15 Temmuz 2023 tarihine kadar görülebilecek. Seçkide Neriman Polat’ın son yıllarda ürettiği altı adet işi sanatseverlerle buluşuyor.
Seçkinin merkezinde sanatçının gösteriye de adını veren Çatısız başlıklı çalışması yer alıyor. Mekana özgü üretilmiş bu yerleştirme, seyircisini bir evin duvarları arasına davet ediyor. Evin sıvasız kolonları arasında gezerken odaları birbirinden ve evi dışarıdan ayıran tül perdelerin içinden geçiyoruz. Kimisi altuni bakliyatlarla bezenmiş, kimisine basma kumaşlardan gül motifleri işlenmiş, kimisi ise yalnızca yırtık pırtık halleriyle oracıkta duruyor. Perdeler, odaları birbirinden ve evleri ‘’evin dışından’’ sakınırlar. Öyle ki bir perde tipi olarak bildiğimiz ‘’jaluzi’’ ismini fransızca ‘’jaloux’’, yani ‘’kıskanç’’ kelimesinden alır. Çünkü başkalarının hayatı çeker bizleri… Perdeler ise, pek çoğumuzun içindeki evlere ve dolayısıyla başkalarının hayatına duyulan o röntgenci merakın önüne çekilmiş bariyerlerdir. Çoğu zaman içerideki hayata dair pek az şey anlatırlar. Fakat Çatısız işinde karşılaştığımız sanatçının tülleri, bunun tam tersi bir hüviyete sahip.
Seçkide Neriman Polat’ın Tüller serisinden de üç adet fotoğraf yer alıyor. Bu fotoğraflarda da tıpkı Çatısız başlıklı yerleştirmede olduğu gibi tüller, bizlere soğuk ve mesafeli bir tavırla uzak durmamız gerektiğini söylemiyorlar. Bilakis kurtarılmayı bekleyen Rapunzel’in saçları gibi pencerelerden sarkıp bizlere el ediyor, ‘’içeriye’’ davet ediyorlar. Üstelik alışılagelmiş şekilde kimliksiz de değiller… Öyle ki evin içi boş; ne bir insan ne bir eşya ne de bir duvara iliştirilmiş eski bir fotoğraf var. Evin tüm anlatısı ve hatırası; ‘’kıymetli’’ bakliyatlarla bezenmiş, kim bilir belki göçüp giden bir kadının basma eteğindeki desenlerden kesilip işlenmiş, yahut kendi halinde eskiyip çürümüş tüllerin üzerinde yaşıyor.
Davete icabet edip Çatısız’ın içine girdiğimizde, bir yuvanın sıcaklığıyla sarılıp sarmalanmıyoruz. Aradığımız konfor burada değil… Oysa tüller ve kiremitlerin arasına özensizce sürülmüş harç ellerinden geldiğince sakınıyor bizleri dışarıdan. O zaman niçin hala güvende değiliz? Bizleri koruyacak bir çatısı yok mu bu evin!? Hani bir avuntu ve örtülü bir kibrin gölgesinde sarfedilmiş o yoksulluk güzellemeleri? Hani sobalı evler çok sıcaktı? Hani azıcık aşım ağrısız başım… Hem niçin kimse yok bu evde? Evin beyi ayın sonunu denkleştirebilmek için bir kot taşlama atelyesinde ciğerlerini mi solduruyor? Evin hanımı Gülistan Doku ve binlerce kadın gibi aniden yok mu oluvermiş? Peki ya gülüşleri duvarlarda yankılanırken koşuşturduklarını umduğumuz çocuklar nerede?
Seçkide sanatçıya ait bir de video enstalasyon yer alıyor. Sallanmak başlıklı bu işte parkta sallanan bir çocuğun uzaktan çekilmiş bir görüntüsünü seyrediyoruz. Görüntü giderek çoğalıp uzaklaşarak yeni bir örüntü oluşturuyor. Çocuk gittikçe çoğalıyor, uzaklaşıyor ve tektipleşiyor. Tektipleşirken tikel kişiliğini kaybedip seyircisini de hissizleştiriyor. Fakat işin sonunda yepyeni bir ‘’çoğunluk’’ dokusu kazanıyor. Tıpkı bu ülkede kronik yetersiz beslenme mağduru üç milyon çocuğun dokusu gibi…
Neriman Polat; sınıfsal perspektif ile korele olarak yıkıcılığı artan iklim krizi, ekonomik güçlükler, barınma sorunu ve kadına yönelik şiddet gibi kavramların üzerine eğiliyor. Maddi ve manevi olarak yoksul bırakılmış ve sistemin dışına itilmiş bir halkın/kitlenin yalnızlığını, aidiyetsizliğini ve güvencesizliğini görünür kılıyor.
‘’İnsanlar yüzyıllar yılı evler yaptılar.
İrili ufaklı, birbirinden farklı,
Ahşap evler, kâgir evler yaptılar.
Doğup ölenleri oldu, gelip gidenleri oldu,
Evlerin içi devir devir değişti
Evlerin dışı pencere, duvar.
Vurulmuş vurgunların yücelttiği evlerde
Kalbi kara insanlar oturdu.
Gündelik korkuların çökerttiği evlerde
O fıkara insanlar oturdu.
(…)’’
-Behçet Necatigil
Kapak Fotoğrafı: Mutfak, Neriman Polat
